Jerzy Nowicki ps. „Plastuś” (ur. 1932, Ciechanowiec) – syn zastępcy naczelnika poczty w Piotrkowie Trybunalskim. Po aresztowaniu i śmierci ojca w Oświęcimiu, matka z dziećmi wróciła do rodziny w Ciechanowcu. Jesienią 1948 Jerzy Nowicki wstąpił do 6. Partyzanckiej Brygady Wileńskiej Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, przysięgę składał przed kpt. Władysławem Łukasiukiem ps. Młot”. W organizacji wykorzystano jego zdolności plastyczne – zajmował się podrabianiem pieczątek i podpisów na fałszywych kartach meldunkowych. W roku 1950 wyjechał do Warszawy, gdzie został dekoratorem w Akademii Sztabu Generalnego. W 1956 odszedł z Akademii i pracował jako dekorator, m.in. w Hucie Warszawa oraz Zarządzie Głównym ZSMP. Zaczął także uprawiać własną twórczość artystyczną, głównie sakralną i patriotyczną. Był kopistą dzieł sztuki, m.in. Jana Matejki oraz Juliusza i Wojciecha Kossaków. W połowie lat 80. wyjechał do USA. W Nowym Jorku rewitalizował wnętrze kościoła św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Manhattanie, jego praca uratowała kościół od rozbiórki. W roku 1990 wrócił do Polski. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków, działacz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
więcej...
mniej
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1932 r. w Ciechanowcu.
[00:00:30] Prezentacja rodziców: Leokadii i Aleksandra. Po narodzinach boh. rodzina wyjechała do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie ojciec był zastępcą naczelnika poczty. W Piotrkowie mieszkano do 1941 r. Boh. miał starszego brata Romana i młodszą siostrę Marię.
[00:02:55] Podczas okupacji ojciec, pracujący na poczcie, niszczył donosy. Pewnego dnia w 1940 r. ostrzegł bogatą żydowską rodzinę – okoliczności jego zdradzenia i aresztowania. Boh. i brat byli dwa razy w więzieniu u ojca, którego potem wywieziono do Oświęcimia – wiadomość o jego śmierci i odesłanie rzeczy. Podczas jednej z wizyt matki w więzieniu boh. przeziębił się i leżał w szpitalu. Przejście przez zieloną granicę do Generalnej Guberni – powrót do Ciechanowca. [+]
[00:08:15] Boh. wychowywał dziadek, który miał gospodarstwo rolne. Babcia zmarła po pobiciu przez Niemców za przerzucanie kartofli do getta. Boh. widział prowadzenie kilkunastu Żydów do więzienia – atakowanie ludzi przez psy.
[00:13:17] Walka Rosjan i Niemców w 1944 r., przejście frontu. Boh. nie pamięta wybuchu II wojny.
[00:14:50] W 1948 r. boh. wstąpił do Armii Krajowej [?] – zdolności plastyczne boh., który zarobkowo malował szyldy. Komendant Dybowski chciał, by boh. fałszował dokumenty – nieudane próby podrabiania pieczęci – zdarzenie z gorącym jajkiem i gazetą. Wystawianie fałszywych dokumentów meldunkowych dla ukrywających się członków podziemia – zasady konspiracji. [+]
[00:20:35] Po dwóch latach boh. zaczęło się interesować UB i musiał wyjechać do Warszawy – zatrudnienie w Akademii Sztabu Generalnego na stanowisku dekoratora. Warunki mieszkaniowe – zmiana lokum z powodu pluskiew. Zakwaterowanie w pobliżu Akademii na ul. Opaczewskiej w baraku, w którym mieszkali lotnicy. [+]
[00:26:35] Pracując w Akademii boh. miał kontakt z kolegami z Ciechanowca, którzy też działali w podziemiu – sytuacja w domu, postrzeganie boh. przez rodzinę.
[00:30:55] Boh. pracował w Akademii przez pięć lat – atmosfera na uczelni, kradzieże rosyjskich dokumentów i przekazywanie ich do Ciechanowca. Spotkanie z komendantem WiN w domu Ryszarda Dybowskiego. Po przeniesieniu Akademii do Rembertowa boh. mieszkał na jej terenie – poznanie przyszłej żony. [+]
[00:37:40] Spotkanie dowództwa w sali kinowej Akademii – udekorowanie sali godłem Polski, problem z jego zawieszeniem. Po upadku godła na zgromadzonych sprawę badała Informacja Wojskowa, pułkownik odpowiedzialny za powieszenie godła został zdegradowany. [+]
[00:45:40] Pomysł udekorowania sali kinowej obrazami Matejki i Kossaka – boh. namalował kopie kilku obrazów, w tym ułanów goniących Moskali – ostrzeżenie pułkownika, po którym boh. zwolnił się z pracy. [+]
[00:50:55] Boh. pracował w firmie produkującej długopisy, a potem jako dekorator w Hucie Warszawa. Zatrudnienie w Zarządzie Głównym ZSMP – robienie wystaw po Turniejach Młodych Mistrzów Techniki – wyjazdy z wystawami do Moskwy, zachowanie gospodarzy. [+]
[00:54:40] Boh. składał przysięgę akowską w obecności „Młota” i dowódcy z WiN – spotkanie w lesie koło Ciechanowca.
[00:57:00] Boh. nigdy nie był podejrzewany o działalność wywrotową. W latach 80. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Na początku pracował jako malarz pokojowy, potem wygrał konkurs na odnowienie wnętrza kościoła polskiego na Manhattanie – warunki umowy, przebieg prac. Powody odmowy dalszej pracy w Stanach – powrót do Polski. [+]
[01:10:43] Nikt z rodziny nie wiedział o konspiracyjnej działalności boh. Zawarcie związku małżeńskiego i szybki rozwód. Życie rodzinne boh.
[01:15:05] Po powrocie ze Stanów boh. odwiedził matkę mieszkającą w Ciechanowcu, spotkał się także z dawnym komendantem – wizyta w IPN w Białymstoku, potwierdzenie przynależności do WiN. Boh. wstąpił do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – sprawowane funkcje i działalność w organizacji. Przemówienie podczas manifestacji na ulicy Rakowieckiej – reakcja zgromadzonych.
[01:23:16] Wspomnienia ojca. Starszy brat mieszkał u ciotki w Suwałkach, siostra po maturze uczyła w wiejskiej szkole. Kłopoty z pamięcią.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.