Domicela Wąsowska z d. Matusiak (ur. 1928, Ramutowo) – rodzice prowadzili gospodarstwo ogrodnicze, na terenie którego podczas okupacji ukrywali się partyzanci oraz mieszkańcy wsi. Przez trzy miesiące w stodole ukrywało się dwóch Żydów, którym Domicela Wąsowska nosiła jedzenie. Po wojnie Domicela Wąsowska zamieszkała w Ramutówku i była wieloletnią przewodniczącą miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r.
[00:01:10] Przedstawienie rodziców: Genowefy z d. Wójcik i Józefa.
[00:05:34] Boh. urodziła się w Ramutowie, miała trzy siostry i brata. Rodzice prowadzili gospodarstwo ogrodnicze, do wybuchu wojny boh. ukończyła cztery klasy szkoły w Święcieńcu.
[00:08:05] Dwaj Żydzi przyjeżdżali do wsi na handel. Boh. ze strachu przed nimi ukryła się w beczce i przykryła stolnicą. Wielu Żydów mieszkało w Bodzanowie.
[00:11:40] Wrzesień 1939 – boh. zamknęła bramę na podwórko przed Niemcami. Przemarsz niemieckiego oddziału przez wieś. Niemcy stacjonowali w Miszewie Murowanym.
[00:14:00] Boh. nie wie, co się stało z Żydami z Bodzanowa. Pożydowskie domy stoją do dziś w Bodzanowie i Wyszogrodzie.
[00:16:00] W okolicy działała partyzantka. Partyzanci chowali się w stogach, czasem przychodzili do ojca, który w sadzie wykopał tunele, w których się ukrywano. Ojciec prowadził gospodarstwo ogrodnicze – sprzedaż sadzonek. Ludzie chowali się pod matami inspektowymi przed Niemcami, którzy kłuli maty bagnetami, ale nikogo nie znaleźli. Niemieckie kontrole w gospodarstwie.
[00:23:50] Boh. pomagała partyzantom przenosząc informacje. Samolot zrzucił broń koło Pepłowa. W partyzantce byli m. in. Tadeusz Kurek, jego brat Marian, Jan Witkowski. Ukryte wejście do schronu znajdowało się na polu.
[00:30:05] Przed wojną ojciec handlował z Żydami, jeździł też na targ, z którego przywoził pieniądze w koszyku. Pieniądze zostały zakopane, po wojnie ojciec je wykopał i sprzedał jako złom. [+]
[00:33:55] Na początku wojny do ojca przyszli dwaj znajomi Żydzi, którzy ukrywali się w stodole – ich modlitwa. Boh. nosiła im jeść, a Żydzi pomagali w gospodarstwie. [urwany wątek] [+]
[00:36:50] Boh. nie należy do żadnej organizacji kombatanckiej [podpowiedzi córki pani Domiceli].
[00:38:20] Żydzi mieli kryjówkę w stodole, po trzech miesiącach zniknęli. Brat Leszek przed śmiercią powiedział, że ich wyprowadził. Boh. niosąc jedzenie do stodoły zobaczyła, że jedzie dwóch Niemców, którzy nadzorowali gospodarstwo, i miskę z jedzeniem dla Żydów postawiła psu. [+]
[00:45:50] Niemcy przyszli do domu, gdy ojciec pojechał z dwoma zabitymi świniakami do Miszewa – reakcja boh. Matka gotowała dla rodziny i Żydzi dostawali to samo.
[00:48:35] Rodzice przed wojną mieli broń, pistolet i rewolwer. Sąsiad Kolasa został zabrany przez Niemców i nie wrócił do domu. Zabrano też wuja Wójcika.
[00:53:05] Za zabicie Niemca w Słupnie powieszono w pobliskim lesie kilku mężczyzn – boh. była na egzekucji razem z grupą mieszkańców okolicznych wsi.
[00:58:15] Boh. często śniła się wojna. Siostra Krystyna została zgwałcona przez Niemców.
[01:02:50] Boh. widziała wycofujące się niemieckie oddziały, maszerujące czwórkami przez wieś. Podczas walk dom został ostrzelany i koło boh. przeleciał pocisk.
[01:07:50] Opinia boh. na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków i relacji z Żydami przed wojną. Podczas okupacji nie było księdza w parafii w Święcieńcu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.