Domicela Wąsowska z d. Matusiak (ur. 1928, Ramutowo) – rodzice prowadzili gospodarstwo ogrodnicze, na terenie którego podczas okupacji ukrywali się partyzanci oraz mieszkańcy wsi. Przez trzy miesiące w stodole ukrywało się dwóch Żydów, którym Domicela Wąsowska nosiła jedzenie. Po wojnie Domicela Wąsowska zamieszkała w Ramutówku i była wieloletnią przewodniczącą miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r.
[00:01:10] Przedstawienie rodziców: Genowefy z d. Wójcik i Józefa.
[00:05:34] Boh. urodziła się w Ramutowie, miała trzy siostry i brata. Rodzice prowadzili gospodarstwo ogrodnicze, do wybuchu wojny boh. ukończyła cztery klasy szkoły w Święcieńcu.
[00:08:05] Dwaj Żydzi przyjeżdżali do wsi na handel. Boh. ze strachu przed nimi ukryła się w beczce i przykryła stolnicą. Wielu Żydów mieszkało w Bodzanowie.
[00:11:40] Wrzesień 1939 – boh. zamknęła bramę na podwórko przed Niemcami. Przemarsz niemieckiego oddziału przez wieś. Niemcy stacjonowali w Miszewie Murowanym.
[00:14:00] Boh. nie wie, co się stało z Żydami z Bodzanowa. Pożydowskie domy stoją do dziś w Bodzanowie i Wyszogrodzie.
[00:16:00] W okolicy działała partyzantka. Partyzanci chowali się w stogach, czasem przychodzili do ojca, który w sadzie wykopał tunele, w których się ukrywano. Ojciec prowadził gospodarstwo ogrodnicze – sprzedaż sadzonek. Ludzie chowali się pod matami inspektowymi przed Niemcami, którzy kłuli maty bagnetami, ale nikogo nie znaleźli. Niemieckie kontrole w gospodarstwie.
[00:23:50] Boh. pomagała partyzantom przenosząc informacje. Samolot zrzucił broń koło Pepłowa. W partyzantce byli m. in. Tadeusz Kurek, jego brat Marian, Jan Witkowski. Ukryte wejście do schronu znajdowało się na polu.
[00:30:05] Przed wojną ojciec handlował z Żydami, jeździł też na targ, z którego przywoził pieniądze w koszyku. Pieniądze zostały zakopane, po wojnie ojciec je wykopał i sprzedał jako złom. [+]
[00:33:55] Na początku wojny do ojca przyszli dwaj znajomi Żydzi, którzy ukrywali się w stodole – ich modlitwa. Boh. nosiła im jeść, a Żydzi pomagali w gospodarstwie. [urwany wątek] [+]
[00:36:50] Boh. nie należy do żadnej organizacji kombatanckiej [podpowiedzi córki pani Domiceli].
[00:38:20] Żydzi mieli kryjówkę w stodole, po trzech miesiącach zniknęli. Brat Leszek przed śmiercią powiedział, że ich wyprowadził. Boh. niosąc jedzenie do stodoły zobaczyła, że jedzie dwóch Niemców, którzy nadzorowali gospodarstwo, i miskę z jedzeniem dla Żydów postawiła psu. [+]
[00:45:50] Niemcy przyszli do domu, gdy ojciec pojechał z dwoma zabitymi świniakami do Miszewa – reakcja boh. Matka gotowała dla rodziny i Żydzi dostawali to samo.
[00:48:35] Rodzice przed wojną mieli broń, pistolet i rewolwer. Sąsiad Kolasa został zabrany przez Niemców i nie wrócił do domu. Zabrano też wuja Wójcika.
[00:53:05] Za zabicie Niemca w Słupnie powieszono w pobliskim lesie kilku mężczyzn – boh. była na egzekucji razem z grupą mieszkańców okolicznych wsi.
[00:58:15] Boh. często śniła się wojna. Siostra Krystyna została zgwałcona przez Niemców.
[01:02:50] Boh. widziała wycofujące się niemieckie oddziały, maszerujące czwórkami przez wieś. Podczas walk dom został ostrzelany i koło boh. przeleciał pocisk.
[01:07:50] Opinia boh. na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków i relacji z Żydami przed wojną. Podczas okupacji nie było księdza w parafii w Święcieńcu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.