Irena S. (ur. 1956) jest córką funkcjonariusza Urzędu Bezpieczeństwa, który zamieszkał w Lublinie badając sprawę „cudu lubelskiego”. Od lat 70. działała w opozycji, za co została relegowana ze studiów prawniczych. W latach 80. w jej mieszkaniu znajdował się punkt kolportażu podziemnych wydawnictw. Dotarła do dokumentów IPN dotyczących działalności jej ojca – rozmowa jest jednym z aspektów mierzenia się z rodzinną przeszłością. Pani Irena zgodziła się na nagranie pod warunkiem nie ujawniania jej tożsamości oraz wizerunku.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1956 r.
[00:00:34] Ojciec był funkcjonariuszem Urzędu Bezpieczeństwa, służył w latach 1946-1956, odszedł w stopniu kapitana. Wstępując do służby był „politycznie niewyrobiony”.
[00:01:46] Ojciec pochodził z terenów byłego zaboru pruskiego, był sierotą – przed wojną i podczas okupacji pracował w majątku ziemskim.
[00:03:24] Powody przyjazdu do Lublina – badanie sprawy „cudu lubelskiego”.
[00:04:40] Boh. z dokumentów IPN dowiedziała się, że ojciec zajmował się głównie rozpracowywaniem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Dopiero jako nastolatka dowiedziała się, że ojciec pracował w UB – powody odejścia ze służby. Ojciec nie rozmawiał o pracy w domu.
[00:08:10] Dbałość państwa o funkcjonariuszy służb, ścieżki karier dla ich dzieci. Boh. nie obrała przewidzianej dla niej drogi – wpływ wychowania przez babcię, ateizm w domu – zwrócenie się w kierunku religii. W marcu 1968 boh. miała 12 lat – wspomnienie ojca, który słuchał Radia Wolna Europa.
[00:14:30] Sytuacja w domu – ojciec chciał, by córka studiowała prawo i została adwokatem. Na pierwszym roku studiów boh. poznała profesora, który podpisał list protestacyjny w 1976 r. – jego opinia o przyszłości Polski, nieuchronnych zmianach ustrojowych oraz przemianach społecznych. Boh. nawiązała kontakty z opozycją, za co relegowano ją z uczelni.
[00:19:18] Boh. czytała akta ojca w IPN – kwestia „czy ojciec na mnie donosił?”. Jego postawa wobec córki. [+]
[00:23:13] Sen o ojcu przed wizytą w IPN.
[00:24:40] Zmierzenie się z własną przeszłością. Przyjaźń z Heleną Dekutowską, stryjeczną siostrą „Zapory”. Zainteresowanie żołnierzami podziemia antykomunistycznego.
[00:27:43] Zmiana stosunku do ojca.
[00:29:02] Boh. nie przeczytała wszystkich dokumentów znajdujących się w teczce z IPN – ciężar wiadomości. Rozważania na temat „resortowych dzieci”. Poczucie wyobcowania nasilające się wraz z dorastaniem. W domu boh. żołnierzy podziemia antykomunistycznego nazywano bandytami. Działalność Mieczysława Moczara – ojciec był jednym z jego współpracowników. Postawy życiowe boh.
[00:39:00] Kontakt z Dariuszem Pilarskim – pierwsze rozmowy. Rozważania na temat przeszłości ojca i swojej.
[00:43:15] Ojciec zmarł w 1993 r. – reakcja na zmiany ustrojowe. Na miesiąc przed śmiercią został pozbawiony dodatku emerytalnego za walkę z podziemiem – odwołanie, w którym napisał, że nikogo nie zabił – rozważania na ten temat. Boh. nie wie, czy ojciec brał udział w torturowaniu więźniów.
[00:47:40] Słowa ojca na początku transformacji ustrojowej. Na pytanie, kto wydał „Zaporę”, ojciec podał pseudonim informatora: „Opal”, co zgadza się ze współczesnymi wynikami badań. Ojciec zniszczył dokumenty dotyczące siebie oraz boh. i jej męża. [+]
[00:51:12] Dokumenty, którymi dysponuje boh., to donosy, które ojciec otrzymywał od ludzi, których pozyskał – poczucie obrzydzenia podczas lektury. Donosy agenta „Sęka”. Waga wszystkich informacji. Większość agentów donosiła dla korzyści materialnych. Działalność wywiadowcza znanego profesora, który w latach 50. podróżował za granicę i rozpracowywał środowiska emigracyjne. W latach 60. był konsultantem w sprawie domiarów dla kolegów. [+]
[00:59:20] Ojciec zajmował się terenem Radecznicy. Opinia na temat walki potomków akowców z potomkami ubeków – podziały w społeczeństwie. Rozważania na temat karier osób związanych ze służbami w PRL. Zdanie na temat książki Anny Kłys, która odkryła, że jej ojciec był funkcjonariuszem UB.
[01:07:14] Boh. w latach 70. związała się z opozycją. W latach 80. miała w domu punkt kolportowania bibuły, ukrywano tu także „spaloną” drukarnię. Wyjazd po papier – zagrożenie konfiskatą samochodu. Dostęp do wydawnictw podziemnych.
[01:10:32] W 1978 r. ojciec znalazł u córki „Głos” wydawany przez KOR – próba wydobycia informacji na temat źródła. Przypuszczenie, że ojciec kontrolował informacje, które SB miało na temat boh. i jej męża. Próba zwerbowania przyszłego męża przez SB – interwencja ojca. Zakupy w Pewexie dla wnuka. Zainteresowania boh.: polityka i służby specjalne.
[01:17:35] Postawa matki, reakcja na zdarzenia w 1956 r. Po odejściu ojca z UB rodzice wyprowadzili się do innego miasta. Wspólne przeglądanie książki „Twarze lubelskiej bezpieki”.
[01:20:25] Rozważania na temat ojca, jego życiowych wyborów, nagłej śmierci – poczucie straty. Boh. w wieku 20 lat zmieniła poglądy i środowisko – docenienie udzielonej pomocy. Rozważania na temat osób, które zmieniają poglądy: koniunkturaliści i osoby doznające szczerej przemiany, przywołanie osoby Michała Komara.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.