Janusz Benedykt Siwek (ur. 1929, Kielce) wychował się w Kielcach i tu spędził lata okupacji niemieckiej. Jako członek Szarych Szeregów pomagał rozpoznawać teren, przenosił raporty i meldunki, pomagał przesiedleńcom, malował na murach hasła i symbole patriotyczne. Brał udział w akcjach „małego sabotażu”, m.in. „gazując” sale kinowe przy użyciu ampułek podkradanych ojcu oraz malując na murach hasła i symbole patriotyczne. Brał udział w akcji wykradzenia broni z niemieckiej jednostki wojskowej. Pan Janusz opowiada też o wizycie Adolfa Hiltera w Pałacu Buskupów Krakowskich. Wspomina ojca, Aleksandra Siwka ps. „Bonarow”,działacza łączności kolejowej AK, który został postrzelony w zasadzce, w wyniku czego zmarł w 1942 r.
[00:00:06] Ur. 20 marca 1929 r. w Kielcach, całe życie mieszkał w tym mieście. Rodzice działali w harcerstwie, cała rodzina związana z harcerstwem. Obecnie boh. pracuje z młodzieżą, jest harcmistrzem w kręgu starszych instruktorów „Łysica”. 14 czerwca 1939 – mianowanie na harcerza. 1 września 1939 r. o godz. 6 rano hitlerowski atak na Kielce: huk, bałagan, strach.
[00:03:05] Rodzina mieszkała blisko dworca kolejowego, ojciec był pracownikiem kolei. Poszedł po informacje do punktu Obrony Przeciwlotnicz-Gazowej (OPLG). Bombardowanie w okolicy Białogonu i na łąkach czarnowskich (dawne lądowisko wojskowe) – informacja o wybuchu wojny. Odwołane zajęcia w szkole. Transporty wojskowe na torach kolejowych, powitanie polskich żołnierzy – początek działania w podziemnym harcerstwie.
[00:06:05] W niedzielę 3 września rodzina nie poszła do kościoła – strach w reakcji na opowieści od przybywających uciekinierów z zachodu kraju. O godz. 12 komunikat radiowy o wypowiedzeniu wojny przez Anglię i Francję. Ostrzelanie pociągu wojskowego przez niemieckie samoloty, na tle pogodnego nieba polskie samoloty lecące na zachód – popłoch wśród ludzi. [+]. Harcerze wybudowali dla dróżników rów ochronny. Tłumy uciekinierów przechodziły przez przejazd kolejowy na ulicy Karczówkowskiej. Harcerze przynosili im wodę, starsi harcerze w szkole nr 3 im. Stefana Konarskiego zorganizowali kuchnię polową.
[00:10:55] Wędrówka uciekinierów na wschód. 4 września atak z powietrza: kilka samolotów zbombardowało cywilów na łąkach przy ul. Żytniej. Boh. pomagał w opatrywaniu rannych, przerażenie, zapach prochu, leje po bombach, leżący wszędzie ludzie. [+]
[00:13:55] Pomoc rannym na łąkach, odwożeni dorożkami i furmankami do szpitali. Harcerze i harcerki pomagający w szpitalach.
[00:17:05] Ucieczka rodziny do mieszkania ciotki przy ul. Śniadeckich (dom ze schronem). 5 września spokój – nie działało radio, nie było prasy, pustki na ulicach. Wejście Niemców do Kielc, budowa zapór przeciwczołgowych przez polskich żołnierzy koło Kadzielni. Odgłosy walk, obserwowanie ze strychu – pożary, dymy nad miastem, wybuchy artyleryjskie.
[00:21:35] Przerażenie ludzi w schronie. Biegnący polscy żołnierze, strzelający do nich Niemcy na motocyklach. Modlitwa za ojczyznę, „oficjalne przejście do podziemia”. [+]
[00:25:42] Rozpoczęcie działalności harcerskiej. Słabo wyposażone wojsko polskie. Niemcy zajęli szkoły na swoje kwatery – wyrzucali ławki, wyposażenie, książki. Palenie mebli. Harcerze wybierali ze śmietnika wyrzucone przez Niemców książki, po wojnie zwrócili je bibliotekom. [+]
[00:25:35] Dowódcą grupy harcerzy był Jerzy Stawski, organizował małą dywersję: zrywanie drogowskazów, dezinformacja, pomaganie jeńcom wojennych zgromadzonych na ul. Zamkowej – donoszenie posiłków.
[00:30:00] Zgromadzenie żołnierzy niemieckich na placu przed katedrą, wywiezienie oficerów polskich. Z kolegą (Rysiek Zyzik) obserwowali przyjazd do Kielc Hitlera: w czarnym mecedesie kabriolecie. Pobyt Hitlera w Pałacu Biskupów Krakowskich zbudowanym przez niemieckich rzemieślników. W 1938 r. w tym pałacu utworzono mauzoleum Józefa Piłsudskiego – Hitler oddał mu hołd przed popiersiem. [++]
[00:37:12] Informacja o 25 tys. jeńcach wojennych w Kielcach. 10 września bitwa pod Iłżą.
[00:39:50] Wizytacja w Kielcach generalnego gubernatora Franka w 1941 r. – w podziemiach odsłonił tablicę pamiątkową z pobytu Hitlera. 11 listopada 1939 r. starsi harcerze postanowili utworzyć tajny hufiec kielecki, komendantem został Jan Zawadzki ps. „Arcy”.
[00:41:51] Działania harcerzy: przenoszenie ulotek, opieka nad wysiedlonymi z zachodu kraju, nauka konspiracji, obserwacja Niemców, złożenie przyrzeczenia. Ponad 200 harcerzy, harcerki miały inne zadania. Raportowanie przez całą okupację.
[00:44:36] Sztandar Związku Strzeleckiego przechowywany przez Niemców w komórce. 2 listopada 1939 r. sztandar został wykradziony. Harcerze stali na czatach na ul. Karczółkowskiej. Wykradł m.in. Władysław Pietrzykowski – losy sztandaru po wojnie. [++]
[00:47:32] Wypisywanie haseł na murach: żółwie i hasło „Pracuj pomału”, kotwice Polski Walczącej, akcje odstraszania ludzi od chodzenia do kina, gdzie kwitła niemiecka propaganda. Dwa kina w Kielcach: „Czwartak” i „Palace” (tylko dla Niemców, istnieje do dziś jako kino Moskwa). Kino-park dla Polaków. [+]
[00:51:26] Ojciec był instruktorem obrony przeciwgazowej, miał ampułki z gazami – podrzucenie ampułki do kina, smród, gaz łzawiący. Ciągle wieszane napisy przed kinem: „W kinie siedzą świnie, a Polacy w Oświęcimie”. Rodzice hodowali rasowe kury, tzw. karmazyny, były wrażliwe, padały bez odpowiedniej paszy. Nocą w parku powieszona kura z napisem „Wolałam się powiesić niż hitlerowcom jajka znosić”. Strażacy bardzo powoli ją usuwali. [+]
[00:55:33] Wymalowanie znaku Polski Walczącej na dzwonnicy, w miejscu po tablicy pamiątkowej z 1917 r. usuniętej przez Niemców. Znak pozostał tam do końca lat 50. Dokonali tego trzej harcerze z Szarych Szeregów: Wojciech Gołąbek, Sadkowski i Jurek [?] – pędzlem do golenia, na oczach wartowników. Szare Szeregi w Kielcach powstały w 1942 r.
[01:00:45] Ojciec Aleksander Siwek był pracownikiem PKP, komendantem okręgu organizacji Polska Niepodległa. Po zjednoczeniu organizacji podziemnych działał w AK w łączności kolejowej. Okoliczności śmierci ojca – ranny i złapany w obławie. Zmarł w wyniku zakażenia rany postrzałowej 28 lutego 1944 r.
[01:05:08] Ukończenie szkoły podstawowej w czasie okupacji. W Szarych Szeregach chłopcy zbierali i dostarczali informacje o ruchach wojska, plany. Nauka na tajnych kompletach gimnazjalnych. Po wyzwoleniu dalsza działalność w Szarych Szeregach. Pomoc przy organizowaniu szkoły im. Śniadeckiego: znoszenie ławek, tablic, szyb. Rozpoczęcie nauki w lutym 1945 r. w nieogrzewanym budynku. Nauczyciele dyktowali wiadomości, notatki ołówkiem na luźnych kartkach. [+]
[01:08:36] W marcu 1944 r. akcja wykradzenia Niemcom karabinu z siedziby w gimnazjum im. St. Kostki. Wykradał Czesław Chwastowski. Za posiadanie pepeszy boh. zatrzymany po wojnie przez UB – przetrzymywany przez 43 dni, przesłuchania, rewizja w domu. Stosy broni przy garażach na ul. Sienkiewicza 62. Konfiskata ulotek niemieckich i radzieckich.
[01:16:43] Zmuszenie do podpisania zobowiązania nieujawniania informacji o UB, nakaz przystąpienia do Związku Partyzantów Ziemi Kieleckiej – boh. został kombatantem w wieku 16 lat. Wojewoda Wiślicz-Iwańczyk (partyzant „Ponurego”), sekretarz Boczarski.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..