Anna Fastnacht-Stupnicka (ur. 1948, Wrocław) – jej ojciec Adam Fastnacht był historykiem, badaczem dziejów ziemi sanockiej i kustoszem Ossolineum. Podczas studiów na Uniwersytecie Wrocławskim brała udział w strajku studentów w 1968 r. Po ukończeniu polonistyki podjęła pracę w dziale wydawnictw Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego w Brzegu, gdzie w 1980 założyła NSZZ „Solidarność” i została przewodniczącą Komisji Zakładowej. Jest autorką książek, m.in. „Zostali we Lwowie” – o Polakach, którzy po wojnie nie zdecydowali się na repatriację. Mieszka we Wrocławiu.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1948 r. we Wrocławiu.
[00:00:35] Rodzice pochodzili z Sanoka, ojciec po ukończeniu studiów we Lwowie w 1935 r. zbierał materiały do pracy doktorskiej, którą obronił po wojnie.
[00:01:50] Ojciec (Adam Fastnacht) spędził okupację w Sanoku – powody wyjazdu ze Lwowa. Ojciec należał do Armii Krajowej, składał przysięgę przed Aleksandrem Rybickim, który przed wojną organizował Muzeum Ziemi Sanockiej – pozyskiwanie zbiorów. Sylwetka Aleksandra Rybickiego, kuriera i organizatora tras przerzutowych na Węgry. W 1947 r. został aresztowany i trafił do łagru, z którego został zwolniony w 1955 r. Po powrocie do Polski odwiedził rodzinę Fastnachtów i opowiadał o przeżyciach z czasów okupacji. Aleksander Rybicki był twórcą skansenu w Sanoku, kolekcjonerem sztuki huculskiej.
[00:08:00] Ojciec ukrywał się od 1942 r., wrócił do domu w sierpniu 1944. Kilka miesięcy wcześniej gestapo zamordowało jego brata Mariana, działacza organizacji „Miecz i Pług”.
[00:12:26] Rodzice zamieszkali we Wrocławiu, gdzie ojciec podjął pracę w Ossolineum. Rodzice mieszkali przez rok w domu w Oporowie z Niemkami, ślady bytności sowieckich żołnierzy. Polscy osadnicy o niemieckich nazwiskach. [+]
[00:17:08] Tęsknota ojca za Lwowem, którego po wojnie nie odwiedził, choć została tam jego rodzina. Zabawy dzieci w wojnę. Boh. znała wojnę z opowieści, ale śnili się jej gestapowcy. Odgruzowywanie Wrocławia – scena z bitymi przez woźnicę końmi, które nie mogły uciągnąć wozu pełnego cegieł. Zniszczenia w Oporowie – zabawy dzieci w ruinach.
[00:21:40] W 1968 r. boh. była na drugim roku studiów, razem z bratem, również studentem, brała udział w wiecach i strajku okupacyjnym na uczelni. Boh. działała w Solidarności od początku jej powstania.
[00:24:35] Po studiach boh. wyjechała z mężem do Brzegu i pracowała w Wojewódzkim Ośrodku Postępu Rolniczego – we wrześniu 1980 zainicjowała założenie Solidarności i była przewodniczącą Komisji Zakładowej. W czasie stanu wojennego została wezwana do dyrektora – żądanie wydania dokumentów i pieczątek, które boh. ukryła.
[00:28:35] Boh. była redaktorką podziemnego pisma „Prostownik” – pisanie na maszynie stojącej w szafie. [+]
[00:29:36] W Brzegu stacjonowały wojska radzieckie, poczucie zagrożenia, ale też wola walki. Boh., pracująca w dziale wydawnictw WOPR została wezwana na milicję, gdzie przyznała się, że przygotowuje ulotki i biuletyny do druku. Szefem kard w zakładzie był pan Kostrzewa, były pracownik UB, który chciał się zapisać do Solidarności.
[00:35:55] Boh. przyjeżdżała podczas stanu wojennego do Wrocławia na manifestacje. Rozpraszanie demonstrantów przez armatki wodne. Boh. spotkała kolegę ze studiów, który pracował w milicji.
[00:39:13] Strajk studencki w 1968 r. – boh. miała kolegów Żydów, znała Bralka Zeichnera, który został aresztowany, potem wyjechał do Izraela. Postawy wykładowców uczelni, tylko jeden docent na polonistyce należał do partii. Dwaj żydowscy koledzy zostali aresztowani i skazani na rok więzienia. Ostatnia rozmowa telefoniczna z Bralkiem Zeichnerem.
[00:43:53] Pochodzenie rodziny – pod koniec XVIII w. przodkowie boh. przyjechali z południowych Niemiec w okolice Dobromila i osiedli w kolonii Falkenberg – powolna polonizacja. Pradziadek Jan Fastnacht ożenił się z Polką, Zofią z domu Stupnicką, która wychowała dzieci w duchu polskiego patriotyzmu. Dziadek i jego brat byli działaczami Sokoła. Ojciec ukrywając się podczas okupacji przyjął nazwisko babki.
[00:48:10] Podczas wojny Fastnachtowie walczyli z Niemcami na różnych frontach. Mieczysław Fastnacht został ranny podczas kampanii wrześniowej, Leon walczył pod Tobrukiem i Monte Cassino.
[00:50:20] Ojciec i jego brat Marian byli w 1939 r we Lwowie, osoby pochodzenia niemieckiego mogły wyjechać do Generalnej Guberni, ale ojciec i stryj odmówili i przedostali się do Sanoka przez zieloną granicę. Korespondencyjna znajomość ojca z panem Millerem, który w 1939 r. namawiał Fastnachtów do podpisania volkslisty.
[00:53:32] Kuzyn Edward Fastnacht, z zawodu notariusz, został po wojnie we Lwowie „na straży polskiej kultury” i w latach 50. zginął potrącony przez samochód – rodzina w Polsce dowiedziała się o wypadku po kilku miesiącach. Jedna z jego córek, ciocia Nana, została we Lwowie i kontynuowała dzieło ojca, współpracowała z księdzem Rafałem Kiernickim prowadząc lekcje ministrantury i polskiej historii. Ciocia Nana została złapana na przemycie dewocjonaliów i miała zakaz przyjeżdżania do Polski.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.