Igor Bartosik (ur. 1970, Chrzanów) – historyk, absolwent Akademii Pedagogicznej w Krakowie. W 1992 roku rozpoczął pracę w Muzeum Auschwitz-Birkenau – najpierw jako strażnik, a od 1995 roku pracownik Działu Zbiorów, którego kierownikiem został dziesięć lat później. W 2002 r. obronił pracę doktorską pt. „Zacieranie zbrodni w hitlerowskich obozach koncentracyjnych. Technika, procedura, ludzie”. Od 2005 roku kierownik Działu Zbiorów, od 2010 roku w Dziale Naukowym.
[00:00:38] Ur. 21 września 1970 r. w Chrzanowie, absolwent LO om. St. Staszica w Chrzanowie, Akademii Pedagogicznej w Krakowie, dyplom 1995, doktorat w 2005 r. Pracownik Muzeum w Auschwitz od 1992, najpierw jako pracownik straży przemysłowej, potem w Dziale Zbiorów, obecnie w Centrum Badań. W domu rodzinnym mówiło się o II wojnie światowej, obozie, procesach zbrodniarzy oświęcimskich – pradziadkowie i dziadkowie mówili, że „tam palili ludzi”.
[00:03:26] W 3 klasie liceum spotkanie z aktorem Augustem Kowalczykiem, uciekinierem z Auschwitz. Wizyta boh. w Birkenau w kwietniu 1987, lektury książek o obozie, wspomnień świadków. W 1992 r. temat pracy magisterskiej, rozpoczęcie pracy w straży przemysłowej muzeum. Patrolowanie terenu obozu, znajomość każdego zakątka.
[00:07:57] Dr Piper – kierownik Działu Historyczno-Badawczego Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Emocje związane z pracą w muzeum oświęcimskim – patrole nocne, Wigilia w obozie. [+]
[00:10:50] Przejście do Działu Zbiorów, kierowniczka Irena Szymańska. „Instynkt strażnika”, poczucie odpowiedzialności za Muzeum. Opis męczącej pracy strażnika przemysłowego.
[00:14:30] Legendy o skarbach pozostałych w dawnych krematoriach – włamania do obozu. Patrolowanie terenu pieszo, wartownie. Granatowe mundury strażników. Najczęstsze wejścia poszukujących skarbów intruzów do krematorium V oraz tzw. „białego domku”.
[00:19:25] Pogłoski o zorganizowanych szajkach penetrujących teren obozu. Patrolowanie zimą.
[00:21:32] Osoby pracujące w straży przemysłowej: chłoporobotnicy, niewykształceni, dowódca Antoni Dłogozima.
[00:23:22] Praca magisterska o Sonderkommando, książka. Badacze zajmujący się tą tematyką: Gideon Greif, Paweł Polian, Andreas Kilian. Boh. najchętniej wykorzystuje „twarde” dane z dokumentów źródłowych. Książka faktograficzna.
[00:26:38] Rozpoczęcie pracy w dziale dokumentacji w 1995 r., dyr. Wróblewski. Komendant straży przemysłowej Józef Rolewski. Irena Szymańska – zatrudniła boh. w bloku nr 25 (Dział Zbiorów). Dokumentowanie zbiorów historycznych: badanie pochodzenia przedmiotów, katalogowanie elementów pozostałych z pieców krematoryjnych i komór gazowych. Prowadzenie korespondencji, fałszywe „pamiątki”.
[00:30:45] Tzw. „eksponaty zbiorcze” katalogowane wg wagi (np. sztućce) – setki tysięcy przedmiotów ze wszystkich możliwych materiałów, także z tworzyw sztucznych. Pracownicy Działu Zbiorów.
[00:34:20] Poszukiwanie nowych eksponatów. Tadeusz Szymański. Pamiątki od byłych więźniów, pasiak otrzymany od b. więźnia Jana Olszyńskiego. [+]
[00:37:10] Pamiątkowy pasiak od rodziny więźnia z Brzegu, który chciał być w nim pochowany [++]. Pasiaki letnie i zimowe. Naszywki na pasiaki. [+]
[00:39:55] Nietrwałość obiektów muzealnych, poszukiwanie metod konserwatorskich: niszczejące puszki po cyklonie B. [+]. Dział Konserwacji – dyr. Piotr Cywiński.
[00:42:38] Wyjątkowo cenne eksponaty, niszczenie kolekcji. Protezy zębowe – ochrona intymności i godności ofiar.
[00:46:00] Kolekcja kilkuset walizek ofiar na ekspozycji. Więzień Strachowski z Izraela – walizka jego matki. „Każdy przedmiot to czyjaś historia”. [++]
[00:48:16] Poszukiwanie w Muzeum pamiątek po bliskich przez rodziny (walizka z Francji wypożyczona w 2008 r. na 25 lat). [+]
[00:51:03] Akwarele Diny Gottliebovej-Babbitt portetującej Romów – batalia sądowa. Akwarele powstały jako dokumentacja dla dr. Mengele. Trudne relacje z rodzinami więźniów w kwestii pamiątek. Udostępnianie rzeczy z magazynów na miejscu.
[00:53:57] Brama obozowa powstała w ślusarni obozowej, wykonana przez artystę Jana Liwacza. Po wyzwoleniu obozu Rosjanie załadowali ją na wagon, odkupiona od strażnika pociągu „za butelkę samogonu” przez byłego więźnia Nosala. [+]
[00:55:20] Korozja oryginalnego napisu „Arbeit macht frei” – sporządzenie kopii na zimę. Kradzież napisu w 2009 r. Do końca 1945 r. Rosjanie kontrolowali teren obozu – działał tam szpital. Zaginione elementy krematorium IV spalonego w październiku 1944. Komisja Sehna.
[00:58:24] Okręgowy urząd likwidacyjny d/s zagospodarowania mienia niemieckiego i porzuconego powstały w 1945 r. Obóz koncentracyjny był traktowany jako mienie porzucone i poniemieckie. Urząd zdemontował i rozparcelował część wyposażenia obozu. [++]
[01:00:44] Pozyskiwanie sprzętów zabranych przez ludzi z obozu w latach późniejszych. Myśl o obozie jako o miejscu godnym upamiętnienia pojawiła się wśród więźniów jesienią 1944 r. Jerzy Adam Brandthuber planował pomnik jeszcze jako więzień, leżąc na pryczy w Birkenau. Interpelacja poselska posła Firerkiewicza w grudniu 1945 r. Świadomość powstania Muzeum obozu w początku 1946 r. – tak jak utworzone na Majdanku.
[01:03:20] Rola byłych więźniów – stale obecni w pamięci boh. [++] Henryk Mandelbaum. Potrzeba ocalenia pamięci.
[01:07:30] Alfred Kowalczyk i Henryk Mandelbaum współpracowali z boh. w przybliżaniu prawdy o obozie. Śmierć Henryka Mandelbauma. [++]
[01:11:10] Stosunek byłych więźniów do Muzeum na przestrzeni lat – silne więzi między nimi. [+]
[01:14:17] Byli więźniowie byli pierwszymi przewodnikami po Muzeum. Odmowa współpracy przez niektórych więźniów. Kobiety przeznaczone do zagazowania cyklonem B grupowano w bloku 25 w Birkenau. Niemiecka komunistka była funkcyjną w szpitalu obozowym dla kobiet, dokonywała selekcji więźniarek przeznaczonych do zagazowania: zamieniała na liście żywe na zmarłe – musiał się zgadzać stan. Po wojnie czterokrotnie dokonywała prób samobójczych. [++]. Trauma obozowa więźniów i funkcyjnych. „Dlaczego ja przeżyłem, a nie on?”.
[01:18:56] Poszukiwanie wspomnień więźniów i funkcyjnych, rękopisów. Członek Sonderkommando Szlomo Dragon znalazł pamiętnik Załmena Gradowskiego w marcu 1945 r. Więzień Chaim [Volerdman?] dokumentował losy Żydów. List Chaima Hermana znaleziony w butelce przy krematorium obozowym.
[01:21:19] Publikacja rękopisów. Walery Łopatinok z Muzeum Wojskowo-Medycznego w Sankt Petersburgu przekazał manuskrypt Bernardowi Markowi z Żydowskiego Instytutu Historycznego. Henryk Porębski, były więzień, elektryk, zainicjował badania historyczne w latach 60. Rękopisy ksiąg ewidencyjnych zakopane na dziedzińcu III krematorium. W latach 80. znaleziony na dziedzińcu III krematorium rękopis Marcela Nadjariego.
[01:24:09] Rękopis Leiba Langfusa z Sonderkommando znaleziony zaraz po wojnie trafił do Muzeum w latach 70. Praca przy ewidencjonowaniu wyposażenia komór gazowych. Bazowanie na dokumentach. Dobrze zachowane akta wydziału budowlanego obozu wywiezione przez Rosjan ciężarówkami do Moskwy. Ich kopie przybyły do Polski w czasie pierestrojki w latach 90. – opis niektórych dokumentów [++].
[01:29:05] W oficjalnej korespondencji obozowej komory gazowe nazywano „Leichenkeller” (kostnica) albo „Sonderkeller” (piwnica specjalna). Opracowanie całościowe na temat komór gazowych i krematoriów (razem z dr. Łukaszem Martyniakiem).
[01:30:50] Ruiny krematorium V – niezbędne dokładne rozeznanie w terenie, zejście pod strop komory gazowej nr 2. Po 30 latach pracy w KL Auschwitz zmęczenie psychiczne, trudne momenty. Obroną jest praca historyka-śledczego, dokumentowanie wydarzeń.
[01:36:55] Wymieranie świadków, więźniów. Potrzeba zachowania pamięci o historii KL Auschwitz jako historii uniwersalnej. Jedną z przyczyn tragedii więźniów była niemożność ratowania ich bliskich.
[01:39:43] Niesprawiedliwe sądy o Sonderkommando. Dylemat Henryka Mandelbauma. Wspomnienie Tadeusza Klimaszewskiego „Verbrennungskommando Warschau” o paleniu zamordowanych w powstaniu warszawskim podczas rzezi na Woli: palili warszawiacy na rozkaz Niemców. Kontakt z ludźmi zwiedzającymi Auschwitz – młodzi ludzie mają wrażliwość, zachowują szacunek dla ofiar. Trwanie Muzeum jako przestrogi przeciwko każdej następnej wojnie.
[01:44:48] Potrzeba konfrontacji z przeszłością, wielkie zainteresowanie zwiedzaniem. Kolejne generacje pracowników Muzeum.
[01:48:08] Praca w dziale historycznym Muzeum od 10 lat. Wcześniejsi badacze nie mieli dostępu do archiwum wydziału budowlanego obozu, obecnie zmieniają się niektóre informacje. Bauwerk 30 – dokumenty dotyczące budowy komór gazowych i krematoriów w KL Birkenau, uzyskane z Moskwy. Przekonanie o braku istotnych nieodkrytych dokumentów.
[01:52:18] Praca przewodnika po baraku – pytania zwiedzających, silne emocje. Trudne dylematy w osądzaniu esesmanówz obozu. Kategoria „przyzwoity Niemiec”. Inżynierowie w służbie machiny zagłady. [++]
[01:56:24] Dr Setkiewicz – książka o prywatnym życiu esesmanów w obozie na podstawie relacji więźniarek pracujących jako pomoce domowe. Herman Langbein, autor ksiązki „Ludzie w Auschwitz” o życiu esemanów i ich rodzin w obozie – mało zbadany temat.
[01:58:05] Skomplikowane oceny ludzi w obozie. „Księgowy” z obozu Oskar Gröning – kozioł ofiarny, starał się odkupić winy, skazany jako zbrodniarz. [+]
[02:01:00] Współcześnie „demolowanie przestrzeni pamięci o Auschwitz” w doraźnych celach politycznych lub merkantylnych, zmyślanie historii. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..