Ryszard Tomaszewski (ur. 1951, Gościno) w latach 70. w ramach zasadniczej służby wojskowej służył w Marynarce Wojennej na ORP „Warszawa”. Był członkiem komisji zakładowej podczas strajku w sierpniu 1980 w Zakładzie Maszyn Lampowych Te-Pro w Koszalinie. Od listopada 1982 roku do lutego 1983 roku przebywał w Wojskowym Obozie Internowania w Chełmnie.
[00:00:20] Boh ur. 13 lutego 1951 r. w Gościnie (pow. Kołobrzeg). Szkoła średnia w Kołobrzegu. W 1967 r. przeprowadzka rodziny do Koszalina. Praca zawodowa od 1968 r. do emerytury w Zakładach Budowy Maszyn Lampowych (jako ślusarz, kontroler jakości, tokarz, frezer, serwisant urządzeń) przekształconych w Zakład Techniki Próżniowej Tepro S.A. Przynależność w Związku Zawodowego Metalowców (CRZZ). Po powstaniu NSZZ „Solidarność” działalność w komisji zakładowej.
[00:03:26] Dbanie o interes zakładu i ludzi, kolportaż prasy podziemnej z miasta. Krzysztof Stachowicz wpadł, wioząc prasę. Boh. woził bibułę autem służbowym. Prężna komisja zakładowa, m.in.: Paweł Michalak (przewodniczący regionu), Grzegorz Stachowiak, Henryk Foremny, Elżbieta Potrykus – wielu zmuszono do wyjazdu za granicę.
[00:06:31] Dyrektor Mytko współpracował z SB, nie zdołano go usunąć, nie wszyscy działacze komisji zakładowej znaleźli się na liście do internowania. Boh. był wtedy w czynnej służbie w Marynarce Wojennej, przydział do WSW.
[00:09:10] Wezwanie do obozu internowania w Chełmnie, także dla innych kolegów z zakładu. Przyjazd do jednostki, przydział starych butów i ubrań, zakwaterowanie, codzienne straszenie i zakazy, przeniesienie do obozu nad Wisłą na Kępie Panieńskiej, do namiotów – przez 3 miesiące od listopada [1981] do lutego [1982]. Codziennie praca łopatą, przebieg dnia.
[00:12:01] Głodówki, poczta polowa, zakaz odwiedzin. Odwiedziny żon. Zakaz wyjazdu na pogrzeb babci. Dowódca plutonu por. Stanisław Tarnowski - „ludzki człowiek”.
[00:17:11] Po 3 miesiącach przejazd do Terespola pod Toruniem, pociąg do Gdańska. Przejście do kościoła św. Brygidy. Kolega Tadeusz Lipiński. Pomoc por. Tarnowskiego w przemyceniu z więzienia pieczątek i kopert obozowej poczty polowej. [+]
[00:21:31] Powrót do zakładu, trudności z awansowaniem i podwyżkami do 1989 r. Emerytura po 39 latach.
[00:23:02] Rodzice: Jan i Czesława dd.Barska, dziadek [ze strony matki] był partyzantem, ps. „Brona” [„Wrona”?], działał w rejonie Radomska. Ojciec w momencie wybuchu wojny mial 9 lat. Babcia zabrana do obozu za nielegalny handel, dziadek do końca wojny zajmował się ojcem i stryjem-bliźniakiem. Mieszkali w Golinie, dziadek miał prywatną orkiestrę. Wejście Armii Czerwonej – rozstrzelanie dziadka na oczach synów. Przywiezienie babci do Spławia przez Amerykanów. [+]
[00:26:06] Dziadek ze strony mamy działał w partyzantce koło Radomska, organizował zaopatrzenie. Mama mieszała zacier na bimber. Po wojnie obie rodziny przyjechały na Ziemie Odzyskane, ślub rodziców. Ojciec pracował na kolei w Gościnie, potem w Koszalinie, mama pomagała dziadkom w gospodarstwie. W Koszalinie zaczęła pracować w mleczarni. Niemcy na Ziemiach Odzyskanych – poprawne stosunki w Gościnie, „po ludzku”. Większość Polaków napłynęła tam z Polski centralnej („z centrali”).
[00:29:09] Ukraińcy przesiedleni w ramach „Akcji Wisła” zamieszkiwali 3 wsie: Charzyno, Ząbrowo, Ołużna, chodzili razem z boh. do szkoły w Kołobrzegu. Poprawne stosunki, ciocia pochodzenia ukraińskiego. Kołobrzeg był spokojnym miastem. W Gościnie dużo prywatnych gospodarstw w końcu lat 50. Zmuszanie do wstępowania do spółdzielni rolniczych. Przymusowe kontyngenty. Dziadek cały dobytek oddał do spółdzielni, w jego domu mieściło się biuro spółdzielni. Po upadku spółdzielni dziadek musiał odbudować cały majątek. Dzieła Lenina i książki propagandowe znalezione na strychu. Gospodarze po rozwiązaniu spółdzielni gospodarowali na własną rękę.
[00:33:15] Rok 1968 – wkroczenie wojsk [Układu Warszawskiego] do Czechosłowacji. Odmowa wstąpienia do PZPR, agitator Mieczysław Trzciński. [+]
[00:38:04] Grudzień 1970 z perspektywy żołnierzy – boh. był w Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Ustce, odwołanie uroczystej przysięgi, przysięga polowa. W styczniu uspokojenie sytuacji – przeniesienie na okręt ORP „Grom”w Gdyni.
[00:42:00] ORP „Warszawa” – tajny okręt poradziecki, miał wyrzutnie rakietowe. Boh. jako mechanik robił przeglądy. Rozmowa z oficerem politycznym, list z domu. Wizyta ojca. „Zarzut” posiadania rodziny za granicą – przeniesienie na ORP „Grom” – otrzymany po wojnie w darze od Anglików. Kurs do Narwiku, by rzucić wieniec ku pamięci poległych w bitwie. Ucieczka za burtę 3 żołnierzy. Dwaj dostali po 12 lat za dezercję, trzeci został w Niemczech. „Rodziną za granicą” była wiekowa kuzynka babci z Francji. [+]
[00:50:58] W jednostce obowiązkowe oglądanie „Dziennika telewizyjnego” o 19.30, zajęcia polityczne, nakłanianie do wstępowania do PZPR. Strajki sierpniowe 1980 r. – organizowanie się w zakładzie, sprowadzanie ulotek, kontakt z działaczami z Gdańska i Szczecina. Tymczasowa Komisja Koordynacyjna (TKK).
[00:53:15] Trudne rozmowy z dyrektorem Mytko. Wprowadzenie stanu wojennego, samochody opancerzone jadące w kierunku Koszalina. Zakaz działalności „S” w zakładzie – spotkania w mieszkaniach albo w kurii biskupiej i kościołach. Spotkania z aktorami.
[00:56:33] W Chełmnie podczas głodówki wmuszanie jedzenia. Głodowano 4-5 dni. Paczki żywnościowe na święta. Warunki bytowe w obozie. Trudne momenty kryzysowe.
[01:00:32] Chorzy w jednostce. Smutna wigilia. Śmierć Breżniewa – radość. Zakaz modlitwy, śpiewów kościelnych, praktyk religijnych. Postawienie krzyża w namiocie, potem drugiego – oba rozkazano rozebrać.
[01:04:03] Przerażenie po śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. Msze solidarnościowe za ojczyznę – w katedrze i kosciele podwyższenia św. Krzyża, ks. Kapusta. Manifestacja w 1982 r. – ucieczka przed milicją do mieszkania nieznanego mężczyzny, byłego akowca. [+]
[00:07:46] Obowiązkowy udział w pochodach 1-majowych, czyny społeczne w pierwszych latach pracy. Kolportaż książek i prasy drugiego obiegu.
[01:10:50] Przemiany Okrągłego Stołu można było pociągnąć dalej. Boh. zaangażował się w kampanię przed wyborami 4 czerwca w zakładzie pracy – na rzecz Komitetu Obywatelskiego.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.