Stanisława Roztropowicz-Szkubel (ur. 1927, Płaszowa) wychowała się na Wołyniu, gdzie jej rodzice dzierżawili 20-hektarowe gospodarstwo. W ciągu wojny przetrwali „rozkułaczenie”, represje sowieckie, ukraińskie i niemieckie. W lipcu 1943 roku wobec narastającej fali mordów na Polakach schronili się w Radziwiłłowie. Tam zaopiekowali się porzuconą dwuletnią żydowską dziewczynką Sabiną Kagan. W 1945 roku transportem repatriacyjnym przyjechali do Nidzicy. Pani Stanisława skończyła studia na wydziale rolniczym w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Pracowała w Instytucie Ziemniaka oraz Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. W 1989 roku obroniła rozprawę habilitacyjną. Od 1997 roku na emeryturze. Rodzice pani Stanisławy zostali w 2000 roku uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
dwa lata później tytuł ten przyznany został Stanisławie Roztropowicz-Szkubel.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej na Wołyniu.
[00:00:35] Po zakończeniu wojny rodzina została repatriowana z Wołynia do Nidzicy. Boh. ukończyła warszawską Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW).
[00:01:35] Przyszły mąż boh. chodził do szkoły w Białokrynicy k.Krzemieńca razem z ciotecznym bratem boh. Henrykiem Kubaszewskim. Obydwaj zostali wcieleni do Armii Czerwonej, z której trafili do Dywizji Kościuszkowskiej. Henryk Kubaszewski pracował przy wykreślaniu map – powód skierowania do karnej kompanii, spotkanie ze szkolnym kolegą Józefem Szkublem i jego pomoc. Boh. była z wizytą u rodziny w Częstochowie i tam poznała Józefa Szkubla.
[00:08:20] Powody wzięcia ślubu w latach 80.
[00:09:40] Henryk Kubaszewski po wcieleniu do Armii Czerwonej został wysłany na Kamczatkę. Józef Szkubel służył w batalionie budowlanym – budowa fabryk zbrojeniowych. Henryk Kubaszewski został zwolniony w 1945 r. do cywila ze szpitala w Otwocku. Józef Szkubel po wojnie pozostał w wojsku, gdzie dosłużył się stopnia pułkownika. Józef Szkubel zmarł w 1989 r. – odwołanie kompanii honorowej z pogrzebu.
[00:20:00] Boh. była kierowniczką oddziału w Instytucie Ziemniaka w Jadwisinie – namowy, by wstąpiła do partii. Boh. nie miała kłopotów z wyjazdami za granicę.
[00:22:45] Szefem boh. w Jadwisinie był prof. Mieczysław Bielecki, Żyd. Jego dobór pracowników. Prof. Bielecki wyjechał z żoną do USA w 1968 r. – jego pomoc w poszukiwaniach Inki.
[00:27:07] Przyczyny powstania Instytutu Ziemniaka w 1966 r., połączenie go z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.
[00:28:41] Boh. pojechała służbowo do Instytutu Ziemniaka w Koryniowie koło Moskwy, stamtąd pojechała na Ukrainę do rodziny. Siostra ojca mieszkała w Winnicy – trudności z przejazdem do innej obłasti. Gdy ojciec uciekał z Ukrainy w 1925 r., siostra powierzyła jego opiece swojego syna Eryka Wiśniowskiego. Po wojnie Eryk znalazł się w USA, boh. odwiedziła go w 1960 r., gdy była w Stanach na stażu. W Kijowie mieszka wnuczka ciotki Wiktorii Wiśniowskiej.
[00:33:40] W 1970 r. boh. pojechała z rodziną samochodem na Wołyń – specyfika poruszania się na terenie Ukrainy.
[00:35:18] Podczas stanu wojennego boh. dostała telegram o śmierci stryjecznej siostry mieszkającej w Szczecinie – patrole wojskowe na Dworcu Centralnym. Sytuacja przed stanem wojennym.
[00:38:20] Instytut Ziemniaka współpracował z SGGW, ale podlegał Ministerstwu Rolnictwa. Jeden z pracowników Instytutu donosił na kolegów, ale boh. nie dowiedziała się, kto to był.
[00:42:00] Wizyta na Wołyniu po wojnie – wrażenia boh. Wspomnienie szkolnych lat. Ojciec dzierżawił gospodarstwo od osadnika wojskowego – działalność społeczna rodziców, rozwój rolnictwa.
[00:47:25] Po przeprowadzce do Radziwiłłowa rodzina korzystała z pozostawionego na wsi ogrodu – różnica powietrza na wsi i w mieście. Sytuacja w Osadzie Bema po deportacji osadników wojskowych – przyjazd „Hucułów” znad Sanu – różnice między Polakami, Hucułami i Ukraińcami. Do wybuchu wojny w 1941 r. przesiedleńcy nie mogli opuszczać miejsc, do których ich przywieziono – wielu wyjechało podczas niemieckiej okupacji. Boh. była w Osadzie Bema w 1975 r. – odszukanie miejsca, w którym stał dom. [+]
[00:54:30] Represje sowieckie po 17 września 1939 r., nasilenie się ukraińskich ruchów nacjonalistycznych po wybuchu wojny w 1941 r. W 1942 r. ojciec został zakładnikiem niemieckich władz – okoliczności jego aresztowania.
[01:02:28] Starania mamy o zwolnienie ojca. Boh. chodziła z siostrą do sąsiadów z prośbą o podpisanie petycji o uwolnienie ojca – liczne odmowy. Połowę zakładników rozstrzelano, ale ojciec wrócił do domu. Petycji nie chcieli podpisać Ukraińcy. [+]
[01:06:28] Boh. miała w Radziwiłłowie koleżanki Ukrainki – efekt gry „w inteligenta”.
[01:08:42] Boh. nie wiedziała, czy inne rodziny przechowują Żydów. W 2004 r., podczas pobytu z Inką w Radziwiłłowie, mer miasta opowiadał o likwidacji getta, którą widziała jego babcia – po wyprowadzeniu kolumny do lasu esesmani z psami przeszukiwali posesje wyłapując uciekinierów. Domniemane losy rodziców Inki.
[01:12:55] Powody, dla których boh. nie ujawniła nazwiska rodziny, od której odebrano Inkę.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.