Helena Szarek z domu Krawczykowicz (ur. 1927, Brańsk), Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (2002), opowiada o życiu Polaków i Żydów w Brańsku koło Bielska Podlaskiego. Helena Szarek przyjaźniła się z Szoszaną Finkelsztejn, a najlepszym przyjacielem jej starszego brata Władysława był Wełwko Alperin. W czasie niemieckiej okupacji rodzina Krawczykowiczów pomagała ukrywającym się Żydom. Szoszana i Wełwko szczęśliwie przetrwali do końca okupacji, po wojnie pobrali się i zamieszkali w Białymstoku. Pewnego dnia ojciec Szoszany, Chaim Finkelsztejn, przyjechał do Brańska i został zamordowany przez bandytów. Była to jedna z przyczyn decyzji Wełwki i Szoszany Alperinów o wyjeździe do Izraela. Helena Szarek opowiada o odnowieniu kontaktów z Alperinami – Wełwko i Szoszana odwiedzili rodzinne strony, a Helena Szarek spędziła dwa miesiące w Izraelu.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1927 r. w Brańsku
[00:00:30] Przedstawienie rodziców: Zofii i Michała oraz trzech braci.
[00:00:47] Boh. siedziała w jednej ławce z Żydówką. Najlepszym przyjacielem brata Władka był Żyd Wełwko, który po ucieczce z getta przyszedł do domu boh. Pomoc Żydom w czasie okupacji. Koleżanka boh. uratowała się z całą rodziną.
[00:03:05] Żydzi ukrywali się w lesie, ktoś ich zadenuncjował i Niemcy zabili większość ukrywających się osób. Wełwko przybiegł boso do domu boh. [+]
[00:04:31] Szoszana Finkelsztejn chodziła z boh. do szkoły, jej ojciec Chaim handlował końmi. Po latach boh. odnowiła kontakt z Szoszaną – wizyta w Izraelu.
[00:05:23] Po wejściu Niemców do Brańska w 1939 r. ojciec i brat zostali zabrani przez Niemców – uratowanie brata przed wywózką. Ojciec był w Niemczech na robotach, po jakimś czasie jeden z synów pojechał zamiast niego.
[00:06:44] Rodzina Finkelsztejnów ukrywała się na wsi. Wspomnienie braci Brojdów. Boh. i młodszy brat Zygmunt nosili jedzenie Żydom ukrywającym się w schronie w stodole, latem spotykano się na polu.
[00:09:30] Brat przyjaźnił się z Wełwko Alperinem – rozmowa z umierającym dziadkiem boh. [+]
[00:10:48] Niemcy znaleźli kryjówkę w lesie i zabili ukrywające się osoby, w tym matkę i brata Wełwki. Po wyzwoleniu Szoszana i Wełwko wzięli ślub i zamieszkali w Białymstoku. Chaim Finkelsztejn przyjechał do Brańska i został zamordowany przez bandytów. Wyjazd Finkelsztejnów i Alperinów do Izraela.
[00:13:34] Po wyjeździe rodziny do Izraela kontakt się urwał. Po latach Wełwko poprosił polskiego księdza o odszukanie rodziny Krawczykowiczów. W 1973 r. boh. przeprowadziła się do Białej Podlaskiej – tu odnalazł ją ksiądz. Boh. nawiązała kontakt z rodziną Alperinów – dwumiesięczny pobyt w Izraelu.
[00:18:06] Siostra sąsiadki w Brańsku utrzymywała kontakt z Niemcami – obawy, by nie zauważyła pomocy udzielanej Żydom i nie doniosła. Szoszana Finkelsztejn, ukrywając się na wsi, chodziła do kościoła z gospodarzami, którzy przedstawili ją jako kuzynkę.
[00:20:09] Josel Brojd wyjechał po wojnie do Wenezueli. Ukrywającym się Żydom pomagał ksiądz Chwalko i aptekarka. Przed wojną ojciec łowił ryby i przed szabasem sprzedawał je Żydom.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.