Helena Ostachowska z d. Selina (ur. 1930, Jelcza), synowa Józefa Ostachowskiego, działacza ludowego i wicemarszałka Sejmu Ustawodawczego (1919-1922). Opowiada o działalności politycznej swojego teścia, a także o realiach okupacji niemieckiej na ziemi kieleckiej. Wspomina również ojca i dziadka, którzy angażowali się w działalność niepodległościową jeszcze podczas zaborów.
[00:00:01] Bohaterka urodziła się w 1930 r. i miała udane dzieciństwo, mimo iż rodzice i inne rodziny na wsi przeżywały kryzys lat 30. W 1951 r. wyszła za mąż za Wojciecha Ostachowskiego, syna Józefa.
[00:01:05] Teść [Józef Ostachowski] był aktywny zawodowo i ożenił się dopiero w wieku 36 lat z 19-latką. Był ludowcem i działał politycznie. Pochodził z Sułoszowej k. Ojcowa, jako poseł dbał o dobro lokalnej ludności, która była w Sułoszowej bardzo liczna.
[00:02:35] Józef Ostachowski [r. 1883] skupiał się na działalności oświatowo-kulturalno-produkcyjnej. Założył tkalnię, współtworzył szkołę rolniczą w sąsiednim Trzyciążu. Pomagał ludziom. Jako 16-letni chłopak przenosił tajną prasę z zaboru pruskiego do Galicji.
[00:03:30] Jego ojciec Paweł oraz dziadek byli legionistami. Ojciec teścia za to, że jego synowie poszli do Legionów, został zamknięty w stodole, w której zamarzł. [++]
[00:04:20] Teść był szlachetnym człowiekiem pracy. Gdy wychodził rano wypuścić krowy, wracał z bukietem kwiatów dla boh. Po kąpieli w miednicy wyprodukowanej w Olkuszu w Fabryce Naczyń Emaliowanych, śpiewał godzinki do NMP „zacznijcie wargi nasze….”.
[00:05:30] Teść został posłem podczas wyborów w lutym 1919 r. Uwielbiał Piłsudskiego, był prezesem Stronnictwa Ludowego.
[00:07:00] Teść był wicemarszałkiem pierwszego sejmu w okresie rządów Wincentego Witosa i współpracował z nim. Mieli inne zdanie w kwestii wywłaszczenia wielkich posiadaczy, dla których teść chciał odszkodowań.
[00:08:00] Teść działał b. aktywnie i robił to bezinteresownie. Był to czas kryzysu, zaoszczędzonymi markami ludzie wyklejali sobie ściany, wymieniono markę na złotówkę. Trudne warunki życia.
[00:10:00] Ojciec boh. miał trójkę dzieci, wszyscy ukończyli studia wyższe. Najstarszy syn ukończył szkołę rolniczą, drugi był w gimnazjum w Olkuszu, boh. w wieku 5 lat umiała czytać, pisać i rachować, poszła do szkoły mając 6 lat.
[00:11:20] Teściowa zajmowała się gospodarstwem, gdy on działał. Narzekała na ogrom pracy, której musiała sprostać sama.
[00:13:55] Analfabetyzm na wsi. Gdy ojciec boh. chciał wziąć pożyczkę w Kasie Stefczyka, boh. musiała nauczyć matkę podpisywać się, aby jako współmałżonka umieściła swój podpis na wniosku.
[00:14:35] Po wybuchu II wojny światowej teść zaangażował się w Ruch Obrony Chłopów [ROCH] i działalność podziemną. Jako działacz międzywojenny był inwigilowany przez Niemców. Jego 15-letni syn wstąpił do ruchu oporu.
[00:17:00] Bataliony Chłopskie działały na wsi, AK skupiało inteligencję.
[00:18:00] Gospodarstwo teścia często nachodzono, jego syn [mąż boh.] musiał się ukrywać, teścia przesłuchiwano. Należeli do grupy BCh „Mohorta”, która zjednoczyła się potem ze 106. pułkiem piechoty AK.
[00:20:00] Pomoc udzielona przez ojca boh. komuniście Taborowiczowi. Umieszczenie u sąsiada Musiała.
[00:21:55] W 1944 r. w domu boh. stacjonowała grupa Armii Ludowej Gutka [Jan Trzaska ps. „Gutek”]. Zbliżała się armia radziecka, budowa schronu.
[00:22:50] Do teścia przyszli pijani Niemcy i kazali się zawieźć do Ojcowa/Krakowa. Po drodze teść odpiął konie od sań, zostawił pijanych Niemców i odjechał. [+]
[00:24:00] W rodzinie teścia wszyscy walczyli z okupantem, w rodzinie boh. skupiono się na nauce. Boh. trafiła na 7-osobowy komplet zorganizowany przez ks. Bińczyckiego w parafii Tczyca.
[00:25:30] Na tajnych kompletach boh. zrobiła [małą] maturę, a w 1945 r. maturę. Miała łacinę, lekcje francuskiego w Miechowie prowadziła p. Terlecka – jej syn Władek zginął w partyzantce.
[00:26:45] Nękanie za okupacji było niczym w stosunku do nękania po „wyzwoleniu”. Teść i jego syn byli prześladowani. Represjonowano ludzi, którzy działali dla dobra RP i wspólnoty. Mąż boh. studiował rolnictwo, na drugim roku studiów był aresztowany przez UB. Teść sprzedał morgę pola, aby ratować syna – wyrok z 10 lat zmieniono na 5. Po roku przyszła amnestia, na mocy której został zwolniony, mógł dokończyć studia.
[00:30:30] Boh. nie wiedziała o przeszłości więziennej męża. Marzyła o farmacji, zdała egzaminy biol.-chem., ale nie zdała egzaminu o Polsce współczesnej, ponieważ wykazała się wiedzą o Katyniu. Miała ją dzięki opowieściom ojca, który u p. Musiała słuchał tajnego radia.
[00:32:50] Boh. rozpoczęła studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej. Miała 17 lat, gdy zdała maturę, była jedną z najmłodszych studentek. Rektorem był p. Sarna.
[00:35:20] Teść w czasach powojennych nie był już posłem, zajął się sprawami powiatu i gminy. Boh. dostała razem z mężem nakaz pracy w Wojewódzkiej Komisji Planowania w Kielcach. System nakazów pracy.
[00:36:35] W 1952 r. boh. urodziła dziecko [syn Ryszard]. Po trzymiesięcznym urlopie macierzyńskim musiała jeździć z pracy rowerem do dziecka, żeby je nakarmić. Przez jakiś czas dzieckiem zajmowała się 82-letnia babcia boh., potem boh. musiała się zwolnić z pracy.
[00:37:30] Boh. z mężem prowadziła hodowlę lisów, dzięki której wybudowali dom i kupili samochód. Mieli 200 lisów. Wizyty u rodziców w Jelczy i teściów w Sułoszowej, pomaganie im w pracach rolnych.
[00:39:30] W 1974 r. powstało mikołajczykowskie stowarzyszenie Ruchu Ludowego i dopiero wtedy boh. wstąpiła do odrodzonego PSL, tzw. PSL „Odrodzenie”. Teść nadal żył problemami wsi. Miał zatarg z ks. Ratajewiczem w Sułoszowej w sprawie pogrzebu W.Witosa.
[00:41:20] Teściowa uczyła ją gotować. W swoim domu boh. nauczyła się mleć ziarno na mąkę w żarnach, ponieważ w okresie okupacji w domu rodziców bywało mnóstwo ludzi.
[00:42:30] Nękanie powojenne męża boh. i teścia. Mąż dostał wyrok za niezdanie broni w 1945 r. Rewizje co dwa tygodnie, teść był przesłuchiwany w Olkuszu przez UB.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.