Alicja Kaszyńska z d. Ziółek (ur. 1924, Sandomierz) jest twórczynią i właścicielką Domu Pracy Twórczej „Alicja” w Sandomierzu. W budynku tym mieszkała w czasie wojny jako młoda dziewczyna razem z ciotkami. Pani Alicja opowiada o wybuchu wojny w 1939 r. i ewakuacji z rodziną na wschód, gdzie była świadkiem wejścia Rosjan. Opisuje swoją późniejszą służbę łączniczki w Armii Krajowej (ps. „Sarna”), a także działalność konspiracyjną siostry, ojca i późniejszego męża, Janusza Kaszyńskiego.
[00:00:01] Bohaterka urodziła się w domu swoich dziadków w Sandomierzu, był to ostatni dom zaliczający się do miasta. Dziadek był radnym i patriotą. Gdy wybuchła wojna, boh. miała 17 lat, wstąpiła do AK, składała przysięgę u p. Pfeifra, została łączniczką o ps. „Sarna”.
[00:01:30] Boh. nosiła konspiracyjne przesyłki i paczki, m.in. do sklepu p. Cybulskich. Jej starsza o dwa lata siostra Mirosława była sekretarką kapitana przybyłego z Anglii na teren Sandomierza. Ojciec też był w AK, prowadził skład opałowy.
[00:02:30] Skład zaopatrywał miasto w przydziały węgla i drewna. Materiały przychodziły Wisłą, rozwożono je furmankami do majątków, szkół itp. W budynkach służbowych ojciec prowadził też skład broni AK.
[00:04:00] Po wybuchu powstania warszawskiego grupa młodzieżowa „Pielaszów” miała iść mu z pomocą, zaopatrzona w broń przechowywaną przez ojca boh. Powody fiaska akcji. Ojciec boh. to Edward Ziółek, był odpowiedzialny za skład broni.
[00:05:10] Sandomierska instytucja „Pomoc Bratnia” miała różne sklepy.
[00:05:40] Gdy do Sandomierza zbliżali się Rosjanie, ojciec wywiózł żonę z dziećmi na wieś. Od zachodu szli Niemcy. Tzw. przyczółek sandomierski, wymiana ognia pomiędzy wojskami radzieckimi i niemieckimi.
[00:07:00] Samotne ciocie-babcie boh. dostały od miasta mieszkanie i boh. zatrzymała się u nich. Matka boh. została ciężko ranna podczas wymiany ognia i przebywała w domu dziadków. Sandomierz był zajęty przez Rosjan. Matkę opatrzył w szpitalu dr Dobkiewicz.
[00:09:20] Boh. nosiła mamie obiady do szpitala. W Pielaszowie młodzi Polacy zorganizowali się, aby iść na odsiecz Warszawie. Niemcy zaatakowali partyzantów. Przyszły mąż boh. był w AK, przyszedł po boh. na wieś i wraz z rodziną wrócili wszyscy do Sandomierza.
[00:10:52] Przed wycofaniem się Niemcy aresztowali ojca i wywieźli na zachód. Powstanie przyczółka sandomierskiego, wejście Rosjan i wycofanie się Niemców.
[00:12:20] W 1945 roku boh. wzięła ślub z mężem, który przed wojną ukończył szkołę podchorążych w Komorowie. Wyjechali do Warszawy, rozpoczęli pracę, boh. również naukę.
[00:14:15] Ojciec boh. wrócił do Sandomierza przed ślubem córki. Boh. nie ujawniła się po wojnie. Jej mąż dostał pracę w monopolu tytoniowym dzięki pomocy przyjaciela z gimnazjum, który pochodził z rodziny komunistycznej. Wcześniej mąż ujawnił się jako były akowiec.
[00:15:50] Musiał co jakiś czas meldować się. Boh. i jej rodzina nie ujawnili swojego zaangażowania w AK. Mąż skończył w 1939 r. podchorążówkę i od razu poszedł na wojnę. Dostał medal za obronę granic polskich w 1939.
[00:16:45] W Warszawie boh. z mężem mieszkali 45 lat. Collegium Gostomianum w Sandomierzu. Ciocie boh. ukończyły przed wojną seminarium nauczycielskie, boh. chodziła tam do tzw. ćwiczeniówki, w 1938 r. rozpoczęła naukę w gimnazjum.
[00:18:20] Wrzesień 1939, informacja w radio o wybuchu wojny.
[00:20:15] Po wybuchu wojny ojciec wywiózł rodzinę na wschód. Wkroczenie Rosjan. Droga powrotna do Sandomierza. Zwalony most na Wiśle, przeprawa po jego resztkach na drugą stronę.
[00:22:30] Kapitan, który przyjechał z Anglii, aby stworzyć jednostkę AK na terenie Sandomierza, nazywał się Czesław Torliński [Leon Torliński ps. „Czesław”]. Siostra boh. była jego sekretarką. Boh. jako łączniczka nie używała broni, ale ją przenosiła.
[00:23:55] Boh. rozwoziła komunikaty na rowerze. Jej przyszły mąż robił nasłuchy radiowe i pracował w młynie. Wcześniej mieszkał w Solcu nad Wisłą, jego matka uczyła w gimnazjum, ciocia prowadziła internat.
[00:25:20] Mąż boh. dla bezpieczeństwa wyjechał do Sandomierza, tu poznał boh. Mieli radio, które matka boh. po nasłuchach ukrywała w ogrodzie w malinach. Procedura prowadzenia nasłuchów, przepisywanie komunikatów przez boh., powielanie i kolportaż. Boh. z siostrą roznosiły je po różnych punktach w Sandomierzu, m.in. do państwa Pfeifrów, apteki, do pani Sobolewskiej, do szpitala.
[00:27:48] Boh. zlecono dostarczenie tajnej przesyłki do fabryki przetworów owocowych w Dwikozach. Gdy jechała tam rowerem, zobaczyła jadący za nią wóz SS. Uciekła przed nim w boczna ścieżkę, ale z trwogi zapomniała hasła przy przekazywaniu przesyłki. [+]
[00:31:10] Inną przesyłkę dostarczała do więzienia, w którym siedzieli akowcy. Podała hasło i przekazała paczkę. Przeżycia boh. związane z niebezpieczeństwem pełnienia funkcji łączniczki.
[00:33:30] W Warszawie po wojnie boh. i mężowi dobrze się układało – boh. miała „piękną pracę”, mąż pracował jako wicedyrektor departamentu plastyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Mimo przeszłości akowskiej byli uznani, boh. jednak nie puszczano za granicę.
[00:34:15] Po wielu latach w Warszawie dwoje dzieci boh. dorosło, syn ukończył polonistykę, córka architekturę. Maż Janusz Kaszyński w 1990 r. zmarł. Córka pracowała wtedy za granicą, syn również – był w USA i pracował w telewizji.
[00:35:40] Po śmierci męża boh. postanowiła wrócić do Sandomierza. Dawniej marzyła, żeby poprowadzić dom dla twórców. W Sandomierzu okazało się, że bardzo jej bliski dom ciotek, w którym mieszkała w czasie wojny, ma zostać wyburzony.
[00:38:00] Boh. zdobyła fundusze i odkupiła dom. Wygrała przetarg swoim projektem na stworzenie domu pracy twórczej. Dom był w bardzo złym stanie. Remont domu.
[00:40:30] Proces przebudowy domu okazał się skomplikowany. Córka – architekt, razem ze swoim mężem, pomogli w realizacji projektu. Boh. stworzyła dom dla ludzi sztuki.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..