Bronisław Pakuła ps. „Zawisza” (ur. 1926, Wytyczno) był świadkiem bitwy pod Wytycznem, którą 2 października 1939 r. stoczyli żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza z jednostkami Armii Czerwonej. Po bitwie wspólnie z mamą i bratem ukrywał KOP-istów, za co omal nie zostali rozstrzelani przez czerwonoarmistów. W 1944 roku wstąpił w szeregi Zgrupowania Partyzanckiego „Jeszcze Polska nie Zginęła”, dowodzonego przez płk Roberta Satanowskiego. Służył w kompanii dywersyjnej, w której zajmował się wysadzaniem torów kolejowych oraz robieniem zasadzek na transporty niemieckie. W trakcie walk został ranny. Po wyzwoleniu dostał się w szeregi oddziałów remontowo-naprawczych 8. Dywizji Piechoty 2. Armii Wojska Polskiego. Po demobilizacji działał w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”. W 1948 roku został aresztowany przez UB i ponad 5 lat siedział w więzieniu, gdzie pracował w szwalni. Po wyjściu z więzienia wyjechał do Szczecina.
00:00:07 Służba w 2 Armii Wojska Polskiego, podczas pogadanki politruka boh. powiedział o boju w Wytycznie i był przesłuchiwany przez Informację Wojskową. Donosicielstwo w wojsku. Brat w 1945 r. uciekł z wojska do oddziału „Jastrzębia”.
00:03:55 Radość żołnierzy z zakończenia wojny. Brat cioteczny, który należał do AK, został aresztowany i wywieziony w głąb ZSRR.
00:06:06 Żołnierze nie rozmawiali ze sobą o polityce – boh. rozmawiał tylko z kolegą, który przyszedł do wojska z Narodowych Sił Zbrojnych. Obawa przed donosicielami. Boh. odszedł z wojska w 1947 r. i pojechał na Lubelszczyznę. Będąc w wojsku utrzymywał kontakt z „Żelaznym” i „Jastrzębiem”. Po powrocie w rodzinne strony poruszał się po terenie posługując się dokumentami z wojska – kontakt z Kaznowskim ze Stępkowa. Po zakończeniu wojny boh. pracował w warsztatach samochodowych w Łodzi.
00:11:19 Pacyfikacja Puchaczowa w lipcu 1947 r. zorganizowana przez „Wiktora”, „Ordona” i „Żelaznego”. Wspomnienie Józefa Struga ps. „Ordon”, akcje przeciwko Ukraińcom z Hańska podczas niemieckiej okupacji. W okolicy Czarnego Lasu ukrywał się Kazik „Sowiet”, radziecki uciekinier z niemieckiej niewoli, który po wyzwoleniu nie ujawnił się.
00:15:00 Bezpośrednią przyczyną pacyfikacji Puchaczowa było zabicie trzech partyzantów z oddziału „Wiktora”. Śmierć „Żelaznego w 1951 r. Na prośbę „Żelaznego” boh. zabrał z lasu brata i Zbigniewa Pielacha.
00:20:31 Współpraca oddziału „Żelaznego” i NSZ. Wspomnienie Edwarda Taraszkiewicza ps. „Żelazny”.
00:22:23 Boh. zabrał brata i Pielacha do Łodzi, po powrocie na Lubelszczyznę zostali aresztowani. Boh. pojechał w 1948 r. na Boże Narodzenie do matki i został aresztowany przez UB. Przesłuchanie w Lublinie – wypytywanie o partyzantów z Czarnego Lasu.
00:29:21 Tortury podczas przesłuchania prowadzonego przez UB, sadyzm strażników. Po rozprawie boh. trafił do więzienia na Zamku w Lublinie – warunki w więzieniu. Wyżywienie w więzieniu – paczki od rodzin. Donosiciele w więzieniu – rozpoznawanie kapusiów. Zabieranie medalików więźniom.
00:35:44 UB nachodziło matkę, działalność Pajączkowskiego z Zabrodzia.
00:38:49 W więzieniu nie obchodzono świąt. Boh. pracował jako prasowacz w szwalni, gdzie szyto mundury dla WOP i kufajki dla Korei.
00:41:16 Wspomnienie kolegów z więzienia. Boh. nie miał kontaktu z rodziną. Pomoc medyczna w więzieniu.
00:43:46 Radość po śmierci Stalina. Wychodząc z więzienia boh. odebrał zarobione pieniądze i kupił ubranie w towarzystwie strażnika, który odprowadził go na stację. Boh. przyjechał do Szczecina, gdzie mieszkała jego siostra – meldowanie się na milicji, rozmowy z funkcjonariuszami. Koledzy namówili boh., by zapisał się do ZBoWiD.
00:49:33 Brat siedział w więzieniu w Jaworznie i pracował w kopalni. Matka siedziała w więzieniu na Zamku w Lublinie. Namawianie boh., by wydał „Żelaznego”.
00:51:23 Podczas wydarzeń poznańskich boh. był wzywany na milicję. Boh. pracował w elektrowni – zakład nie mógł strajkować. Donosiciele w Solidarności.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.