Eugeniusz Zarzycki (ur. 1933, Stanisławów) opowiada o okupacji radzieckiej i niemieckiej na Kresach, wywózce do Generalnej Guberni, ucieczce z transportu, działalności partyzanckiej, ruchu oporu po wyzwoleniu, aresztowaniu przez UB, śledztwie oraz pobycie w obozie pracy w Jaworznie.
[00:00:10] Ur. 9 grudnia 1933 r. w Stanisławowie. Rodzina patriotyczna, kult Piłsudskiego „Dziadka”. Babcia dbała o wychowanie. Przodkowie boh. brali udział w powstaniach listopadowym i styczniowym. Plan rozpoczęcia edukacji w 1939 r.
[00:03:43] Wkroczenie Rosjan 17 września 1939 r., zamknięcie polskich szkół, otwarcie rosyjskich. Piosenka o wywózkach na Syberię. Wielokrotne ucieczki rodziny przed wywózką. Ostrzeżenie ojca.
[00:05:27] Nauka cyrylicy, ulubieni pisarze rosyjscy. Przyjście Niemców, ucieczka Rosjan. Nieprzygotowanie Rosjan do wojny, „nawet okopów nie kopali”. Nikt nie stawiał przeszkód Niemcom.
[00:07:52] Marszałek Rokossowski. Misja dyplomatyczna do Stalina, propozycja Rokossowskiego zakończenia powstania warszawskiego, na którą Stalin nie odpowiedział.
[00:10:18] W 1939 r. aresztowanie Rokossowskiego na 5 lat podczas wykładu dla generalicji nt. planowanego odwrotu – wizytacja Stalina. [+] „Armia Czerwona nie wie, co to odwrót, nigdy się nie cofa”. Rokossowski organizował obronę Moskwy. Opinia, że gen. Świerczewski zginął, by Rokossowski mógł zająć jego miejsce.
[00:13:07] Boh. przez blisko 40 lat mieszkał w Legnicy, miał częste kontakty z Rosjanami. Polityka lokalowa Rosjan, rakiety radzieckie skierowane w kierunku Czech.
[00:15:09] Wysłanie Świerczewskiego na pogranicze z ZSRR, zaatakowani przez Ukraińców. Wątpliwe okoliczności śmierci Świerczewskiego. [+] Prowokacje Rosjan i Ukraińców wobec Polaków. Postawa Stalina wobec powstania warszawskiego.
[00:19:21] Ojciec aresztowany przez gestapo, opieka boh. nad mamą chorą na tyfus i bratem chorym na dyfteryt. Kradzież kartki żywnościowej. Pomoc Węgrów, handlowanie. Ukończenie 2 klasy w 1943 r. Ucieczka z Podola w krakowskie.
[00:21:20] Ukrywanie się ojca po ucieczce z więzienia, ucieczka na Zachód, „do pracy w Niemczech”. Droga pociągiem przez miesiąc. Kolejarz ostrzegł przed aresztowaniem przez Niemców – ucieczka rodziny furmanką zorganizowaną przez AK do rolnika. Jego 12-letni syn handlował wodą i krachlą [oranżadą]. Załadunek Polaków pozostałych w pociągu do transportów do Auschwitz. [+]
[00:26:18] Zaangażowanie w działalność AK. Postawa antykomunistyczna, opowiadanie kawałów politycznych. Kontakt z opozycją w Katowicach. Nauka w gimnazjum, przerobienie legitymacji szkolnej. Pluton szturmowy „Huragan”, podlegał pod [K]ZHN i NSZ. W szkole w Krzeszowicach też działała organizacja harcerska: Polska Podziemna Organizacja Niepodległościowa.
[00:29:50] Ostrzeżenie przez kolegę [Mietek Baran] po wpadce organizacji. Wyprowadzka boh. do Pyskowic na Górnym Śląsku. Wpadka w październiku 1948 r., rozwiązanie organizacji.
[00:32:19] Założenie przez boh. własnej organizacji „Polska Walcząca” w szkole w Pyskowicach, wpadka w styczniu 1951 r. – zadenuncjowani przez kolegów. Proces sądowy. Zdobywanie broni, rozbrajanie oficerów.
[00:34:12] Ubek w Gliwicach, obserwacja, zatrzymanie. Butelka zamiast pistoletu, strzelanina, ucieczka ubeka. [+]
[00:38:32] Aresztowanie, przesłuchania. Postępowanie ubeka na komendzie, podsłuchiwanie, donosicielstwo. Różne postawy funkcjonariuszy UB [+]. Donosiciel z organizacji wyciągnięty z więzienia dzięki siostrze. Boh. wysłany do więzienia.
[00:45:13] Śledztwo na UB, przesłuchania do końca kwietnia, podarcie protokołów poprzednich przesłuchań. Tortury: zamknięcie w szafie na dokumenty na kilka godzin, pobicie, straszenie pistoletem, prowokacja z bronią.
[00:49:50] Milicjant z celi – miał 3 koce − zmuszony przez rodzinę do rezygnacji z pracy w milicji – 6 tygodni aresztu. [+]
[00:53:23] Rozprawa przed sądem, wyrok 6 lat, zwolnienie po 4 latach. Po więzieniu praca fizyczna łopatą, odmowy przyjęcia do szkoły. Po latach rozpoczęcie nauki w technikum ekonomicznym. Życiorys dyktowany przez dyrektora, który siedział w więzieniu z Cyrankiewiczem. [+]
[00:59:11] Próba podjęcia nauki na wyższej uczelni, niedopuszczenie do egzaminów. Wydział Prawa i Administracji we Wrocławiu. Poparcie przewodniczącego POP PZPR. [+]. Paczka z materiałami przygotowującymi do egzaminu. Ukończenie studiów.
[01:03:45] Ucieczka z zakładu pracy. Pod koniec lat 80. ostrzeżenie głównej księgowej: przygotowanie dyscyplinarnego zwolnienia i artykułu w „Trybunie Ludu” przez nowego sekretarza POP.
[01:07:49] Aresztowanie boh. w styczniu 1952 r. Ostrzeżenie przez kolegę Mietka Barana. Aresztowania kolegów po donosie. Obserwowanie boh. przez UB, śledzenie przez kolegę. Odwiedziny u kuzynki. Aresztowanie w gabinecie tow. Szwarca z miejskiej rady narodowej w Gliwicach. [+]
[01:14:44] Bunt w więzieniu w Gliwicach w lipcu 1952 r. w proteście przeciw zupie z robakami. Porozumiewanie się alfabetem Morse’a w więzieniu – zorganizowanie strajku głodowego, poinformowanie opinii publicznej.
[01:18:46] Zdrowe jedzenie, nowy naczelnik więzienia, odwołanie strajku. Bunt w Jaworznie, praca w kopalni „Komuna Paryska”, wyczerpująca praca - wytwarzanie prefabrykatów betonowych do budowy osiedla w Nowej Hucie, przygotowanie produktów do magazynowania. Zarobki i posiłki w kopalni. Sklep pracowniczy.
[01:26:52] Praca więźniów na dwie zmiany w kopalni upadowej „Feliks”, po kolana w wodzie. Warunki pracy w kopalni „Komuna Paryska”. „Pole śmierci”.
[01:31:30] Opalanie na skarpie, opowiadanie kawałów. Strażnik „Czang Kaj-szek”. Niespodziewany strzał, trafiony współwięzień Mietek Baran, akcja ratunkowa, zgon.
[01:34:55] Bunt w więzieniu, zerwanie drutów pod napięciem, napad na strażnika. Strażnik wyrzucił broń. Ostrzeżenie od klawisza.
[00:01:37] Przyjazd funkcjonariuszy z KBW, MO, UB, ORMO (z Bytomia
Chrzanowa, Krakowa
Gliwic) – pacyfikacja więzienia. Porażka wychowania więźniów w duchu Makarenki.
[01:42:13] Słuchanie w więzieniu Radia Wolna Europa i Londyn – kolega Mietek Korczyński zbudował radio. Kolega Mundek Jelonek zbudował skrytkę na radio w nodze stołu, przetrwała do końca komunizmu. [+]
[01:45:20] Przenoszenie listów przez Jelonka. Pomysł wysyłania polskich więźniów jako ochotników na wojnę w Korei – powiadomienie Wolnej Europy.
[01:49:18] W wieku 10 lat w Stanisławowie poznanie gimnazjalisty Krzysztofa Fedorowicza, który jeździł przed wojną na wakacje do Berlina. Handlowanie z Węgrami, sprzedawanie Ovomaltyny w kostkach, pomarańczy. Łowienie ryb granatami od Węgrów, wymiana na papierosy. Krzysztof Fedorowicz w towarzystwie żołnierzy niemieckich. [+]
[01:52:31] Ukrainiec „Rukawicznik” torturował ludzi w Stanisławowie – ściągał skórę z dłoni w imadle. Pracował dla NKWD. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..