Halina Jędrzejewska z d. Dudzik ps. „Sławka” (ur. 1926, Warszawa) we wrześniu 1939 roku trafiła wraz z rodziną do Monasterzysk na Podolu. Po powrocie do Warszawy ukończyła gimnazjum im. Słowackiego, maturę zdała na tajnych kompletach w 1944 roku. Należała do konspiracyjnej organizacji Konfederacja Narodu, a następnie do Armii Krajowej. Podczas Powstania Warszawskiego służyła jako sanitariuszka w batalionie „Miotła” w Zgrupowaniu Radosław. Brała udział w walkach na Woli, Starówce i Czerniakowie, za co została dwukrotnie odznaczona Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji powstania znalazła się w obozach jenieckich w Sandbostel i Oberlangen. Po zakończeniu wojny przebywała w Anglii, gdzie służyła w Pomocniczej Lotniczej Służbie Kobiet, do Polski wróciła w 1946 roku. W 1947 roku wyszła za poznanego podczas powstania Tadeusza Jędrzejewskiego. W roku 1952 Halina Jędrzejewska roku ukończyła medycynę, do emerytury w 1987 roku pracowała w klinice ortopedycznej. Specjalizację II stopnia w zakresie chirurgii urazowej i ortopedii uzyskała w 1958, w 1966 obroniła doktorat. W latach 1987–2000 pracowała w niepełnym wymiarze godzin w spółdzielni lekarskiej. Od roku 1956 działa w środowisku kombatantów. Była członkinią Prezydium Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD oraz Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich. Mieszka w Warszawie.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh.
[00:01:32] Próba przejścia kanałami na Plac Bankowy, by połączyć się ze wsparciem idącym ze Śródmieścia. Zejście do kanałów i droga na Plac Bankowy, który okazał się zajęty przez Niemców – kilku kolegów wyszło z kanału, ale musieli wrócić pod niemieckim ostrzałem. Boh. opatrzyła rannych – ewakuacja oddziału. Odpoczynek w kanałach, „Igor” [Jerzy Zabłocki] zgłosił się do przejścia na Starówkę po dalsze rozkazy. Decyzja o przejściu do Śródmieścia. Powody niepowodzenia na Placu Bankowym. [+]
[00:20:00] Noc w jednym z budynków w Alejach Ujazdowskich – droga na Czerniaków przekopem przez ulicę Książęcą, zmęczenie boh. Na Czerniakowie oddział odpoczywał w wyznaczonej willi – reakcja właściciela domu na widok brudnych ludzi śpiących pokotem w eleganckim łóżku. [+]
[00:32:00] Zadania oddziału po powrocie na ul. Książęcą. Pewnej nocy boh. była w ruinach domu nr 9 – spotkanie z powstańcami z batalionu „Zośka”, którzy szli do Śródmieścia po upadku Czerniakowa. [+]
[00:38:00] Specyfika walk na ul. Książęcej, przewaga Niemców. Okoliczności ciężkiego zranienia dowódcy Michała Panasika ps. „Szczęsny”, którego udało się zanieść do szpitala – opinia lekarza. Reakcja kolegi „Igora”. Michał Panasik przeżył, był wielokrotnie operowany podczas powstania i po wojnie. Postawy kolegów z oddziału. [+]
[00:47:00] Incydent z cywilami podczas odnoszenia rannego kolegi do szpitala Jana Bożego – postawa lekarza. Śmierć „Mściwoja”.
[00:53:10] Podczas obrony szpitala nikt nie spytał, gdzie kolega ps. „Tchórz” znalazł broń. Kolega podał broń, ale nie mógł wejść do budynku i wrócił do oddziału. Postawy powstańczych dowódców. Boh. wróciła do Polski i odnalazł ją kolega „Tchórz” – przedstawienie go znajomym powstańczym pseudonimem.
[01:01:50] Rola placówki powstańczej w szpitalu Jana Bożego – obrona podpalonego budynku. Odwaga powstańców.
[01:05:08] Boh. potrafiła strzelać i robiła to koło przekopu przy ul. Książęcej. Powody, dla których dowódca dał jej pistolet. Sanitariuszki nie były uzbrojone, znajoma łączniczka Krystyna Frankowska „Joanna” miała broń.
[01:08:48] Grupę w kanałach prowadził przewodnik. Kolega „Igor” był wcześniej w kanałach i dlatego poszedł na Starówkę. Po wojnie boh. dowiedziała się, że jedna z koleżanek, Irka, była łączniczką w kanałach i chodziła ze Śródmieścia na Żoliborz, pewnego razu pomogła przejść „Igorowi”. Wrażenia po wejściu do kanałów, boh. trzymała się paska kolegi – odgłosy z ulicy. Nakaz zachowania ciszy. Niemożność wykonania zadania na Placu Bankowym. [+]
[01:21:21] Jeden z kolegów został ranny w ramię i boh. opatrzyła go w kanale, po wojnie okazało się, że kolega ma do niej pretensje z powodu nie w pełni sprawnej ręki.
[01:25:56] Boh. zabierała rannych z różnych miejsc, ciężko rannych starano się odesłać do szpitala. Jedna z koleżanek po opatrzeniu rany postrzałowej wolała zostać w oddziale. Opatrywanie ran w warunkach pola walki.
[01:32:48] Wspomnienie walk na Stawkach, nawała ognia niemieckiego.
[01:34:35] Po zranieniu „Szczęsnego” dowódcą plutonu został Janusz Kokorniak, zawodowy żołnierz – jego stosunek do podkomendnych. Rozbrojenie „goliata” przez kolegę. Wspomnienie nalotu na Starówkę, podczas którego straty poniósł batalion „Czata 49” – odkopywanie zasypanych powstańców, w tym dowódcy „Motyla”. [+]
[01:40:30] Boh. była sanitariuszką w batalionie „Miotła” – dowódcami plutonu byli: „Szczęsny”, potem Janusz Kokorniak i „Igor” [Jerzy Zabłocki], podział zadań między nimi. Podczas walk o Stawki oddział musiał się wycofać – wypychanie przez okno jednego z kolegów.
[01:53:22] Zaginięcie „Igora” podczas walk na Stawkach – poszukiwanie i odnalezienie dowódcy, który uciekł Niemcom. [+]
[01:57:15] Szlak bojowy oddziału podczas powstania. Podczas pobytu w zajezdni kolega znalazł beczkę z winem – degustacja trunku.
[02:04:30] Koledzy z oddziału do końca walk byli przekonani o zwycięstwie – wola dalszej walki. Nadzieje na desant aliantów. Atmosfera wśród powstańców po ogłoszeniu kapitulacji.
[02:08:50] Boh. była przekonana, że rodzice i siostra nie żyją – dowódca dał podkomendnym możliwość wyjścia z miasta razem z oddziałami powstańczymi albo powrót do rodzin i wyjście z ludnością cywilną. Rozczarowanie wśród powstańców. Koleżanki wróciły do rodzin, a boh. wyszła razem z oddziałem – rozdzielenie kobiet i mężczyzn – spotkanie na dworcu z koleżankami z harcerstwa.
[02:19:40] Transport do Niemiec – po wyjściu z wagonów dziewczyny zostały obrzucone kamieniami przez niemieckie dzieciaki. Kąpiel w łaźni. Boh. trafiła do obozu w Sandbostel, gdzie byli polscy jeńcy z 1939 r. – ich pomoc. Rozdzielanie jedzenia i warunki bytowe w obozie.
[02:30:08] W obozie była koleżanka Hania z Konfederacji Narodu, jeden z jeńców polskich zakochał się w niej i czasem dawał jej czekoladę. Spotkanie z narzeczonym siostry, który także po powstaniu trafił do obozu w Sandbostel – chleb za puszkę z jedzeniem. [+]
[02:37:10] Niemcy wyprowadzili kobiety do kopania torfu – warunki pracy zimą. Spanie na podłodze – potem w Oberlangen kobiety spały na pryczach. Niemcy namawiali więźniarki do rezygnacji ze statusu jeńca wojennego i przejście do grupy cywili – obiecywanie poprawy warunków bytowych, potem groźby.
[02:47:10] Porównanie obozów w Sandbostel i Oberlangen – pomoc polskich jeńców w pierwszym obozie. Zachowanie niemieckich strażników, głód w obozie. Odgłosy zbliżającego się frontu – nadzieja na szybkie wyzwolenie.
[02:50:35] Wyzwolenie obozu w Oberlangen przez polskich żołnierzy z 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka. [+] Losy niemieckich strażników.
[02:57:55] Kobiety przeniesiono do wyzwolonego obozu w Niederlangen, gdzie były lepsze warunki. Boh. została wyznaczona na wyjazd do Holandii – półlegalna akcja polskich lotników, którzy chcieli zabrać byłe więźniarki do Anglii. Pobyt w Enskede – wspomnienie podłogi w willi. Zachowanie Holendrów wobec Polek.
[03:07:30] Boh. została przydzielona do służby w dowództwie Polskich Sił Powietrznych w Londynie. W obozie w Oberlangen koleżanka Ewa Piaszczyńska-Stolarska uczyła ją angielskiego. Ewa Stolarska podczas powstania wyszła za mąż, po wojnie Stolarscy wrócili do Polski i zamieszkali pod Warszawą. Boh. nawiązała kontakt z koleżanką, która pewnego dnia zniknęła – kartka podpisana powstańczym pseudonimem. Po kilku latach boh. z ramienia kliniki ortopedycznej była w Ciechocinku – spotkanie na dworcu. Boh. dowiedziała się, że Stolarscy zostali aresztowani, a Ewa Stolarska przeszła brutalne śledztwo – skutki pobytu w więzieniu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.