Janina Krajczok (ur. 1947, Czernica) pochodzi z rodziny śląskiej, jej ojciec przed wojną pracował w kopalni. Podczas II wojny światowej ojciec został wcielony do Wehrmachtu, brał udział m.in. w blokadzie Leningradu, ranny dostał się do niewoli radzieckiej, z której wrócił w 1945 roku.
[00:00:10] Ur. w 1947 r. w Czernicy, gdzie mieszka do dziś. Początkowo dom po dziadkach kryty strzechą, w latach 50. remont domu. Ojciec pracował w kopalni jako urzędnik ekspedycji. Blankiety transportowe po rosyjsku. Rodzice mieli wykształcenie podstawowe, utrzymywali się z 2 ha pola obrabianego ręcznie. Dwie młodsze siostry. Przybrane rodzeństwo ojca. Mamie zależało na wykształceniu dzieci.
[00:03:43] Tradycje w rodzinie – święta. Zielone święta, „święto ludowe” – ozdabianie futryn zielonymi gałązkami brzozy, odpust parafialny i kiermasz w październiku związany z poświęceniem kościoła. W czasie pieczenia kołaczy i chleba w domu musiało być cicho, dzieci musiały być na podwórku. [+] Wyjątkowy kołacz ciotki.
[00:08:10] Świniobicie na wsi, tradycje kulinarne. Dziadek ze strony matki był powstańcem śląskim. Powstańcy spotykali się we własnym gronie. W domu się nie mówiło o „wyzwoleniu” przez rosyjskich żołnierzy.
[00:12:02] W domu dziadka stacjonowali radzieccy żołnierze, a wcześniej niemieccy. Fotografia dziadka w mundurze, oficer radziecki kazał pochować książki w domu [+]. Zachowywanie Rosjan na Śląsku („dla nich byliśmy Niemcami”). Nauczycielka pochodziła w okolic Jasła – były tam 3 obozy. Kuchnia polowa na podwórku dziadka. Dziewczęta chowały się przed Rosjanami w stodole.
[00:18:00] Wspomnienia wojenne ojca: w wieku 20 lat wcielony do Wehrmachtu, do artylerii, z Niemiec doszedł do Leningradu, przewoził konie. Jego brat stacjonował we Francji w okolicy La Rochelle. 3 marca 1943 r. ojciec został ranny, przewieziony do szpitala w Niemczech, kula utkwiła w pachwinie. Był w niewoli radzieckiej. Wrócił do domu w listopadzie 1945 r.
[00:22:04] Udział w oblężeniu Leningradu – bolesne wspomnienia ojca. Ojciec przewieziony z Estonii do Niemiec, nie usunięto kuli z pachwiny, pracował w Niemczech. Niewola radziecka, pracował w fabryce żywności, jadał końskie mięso.
[00:25:30] Węgrzy w wojsku niemieckim. Ślązacy nie chcieli iść do Wehrmachtu, niektórzy się okaleczali, biskup Adamski doradzał
„czyńcie, co wam każą”. W domu ojca mówiło się po polsku. Przyrodni brat ojca nie dostał wezwania do wojska, kopał okopy na linii frontu i tam zginął.
[00:29:35] Teść boh. walczył w pobliżu La Rochelle. Wuj z rodziny męża przeszedł szlak bojowy od Lenino do Berlina, lubił Rosjan. Zdobywał Wał Pomorski, bardzo cenił pokój, obawy podczas stanu wojennego. Stryj służył w Wehrmachcie na froncie wschodnim, dostał się do niewoli, wcielony do dywizji im. R. Traugutta. Konfiskowanie żywności dla wojska, zastrzelenie dziewczynki przychodzącej po żywność – wuj musiał ją pochować [+]. Dożył 94 lat.
[00:34:36] Rozkaz nieprzekraczania Wisły podczas powstania warszawskiego. Spotkania z weteranami wojennymi. Po wojnie rodzina nie doświadczyła represji. Żółte oczy ojca – miał silną żółtaczkę.
[00:39:09] Stryj dużo czytał pod koniec życia. Wielu jego kolegów z sąsiedztwa zginęło na wojnie. Stalinizm w Czernicy: uwięzienie księdza proboszcza, który budował kościół, ludzie w charakterystycznych płaszczach chodzili do kościoła „na zwiady”. W 1957 r. religia w szkole, I komunia boh., przy budowaniu kościoła samodzielnie wykonywano cegły. Zeszyty do religii, wikary Józef Loska, grywał z dziećmi w piłkę, w złości zranił niechcący ucznia w głowę, karnie przeniesiony z parafii. Artykuł w „Trybunie Robotniczej”. Przeprosiny księdza.
[00:45:10] Zachowanie Rosjan: babcia na celowniku żołnierza radzieckiego, przepędzenie go przez kilkunastoletnią mamę [+]. Chowanie się dziewcząt przez Rosjanami. Rozpijanie żołnierzy radzieckich.
[00:48:55] Nauczycielka niemieckiego wysłana do łagru, gdzie zginęła. Zastrzelenie przez sąsiada 1 września 1939 innego sąsiada Barcioka, powstańca śląskiego.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.