Janina Krajczok (ur. 1947, Czernica) pochodzi z rodziny śląskiej, jej ojciec przed wojną pracował w kopalni. Podczas II wojny światowej ojciec został wcielony do Wehrmachtu, brał udział m.in. w blokadzie Leningradu, ranny dostał się do niewoli radzieckiej, z której wrócił w 1945 roku.
[00:00:10] Ur. w 1947 r. w Czernicy, gdzie mieszka do dziś. Początkowo dom po dziadkach kryty strzechą, w latach 50. remont domu. Ojciec pracował w kopalni jako urzędnik ekspedycji. Blankiety transportowe po rosyjsku. Rodzice mieli wykształcenie podstawowe, utrzymywali się z 2 ha pola obrabianego ręcznie. Dwie młodsze siostry. Przybrane rodzeństwo ojca. Mamie zależało na wykształceniu dzieci.
[00:03:43] Tradycje w rodzinie – święta. Zielone święta, „święto ludowe” – ozdabianie futryn zielonymi gałązkami brzozy, odpust parafialny i kiermasz w październiku związany z poświęceniem kościoła. W czasie pieczenia kołaczy i chleba w domu musiało być cicho, dzieci musiały być na podwórku. [+] Wyjątkowy kołacz ciotki.
[00:08:10] Świniobicie na wsi, tradycje kulinarne. Dziadek ze strony matki był powstańcem śląskim. Powstańcy spotykali się we własnym gronie. W domu się nie mówiło o „wyzwoleniu” przez rosyjskich żołnierzy.
[00:12:02] W domu dziadka stacjonowali radzieccy żołnierze, a wcześniej niemieccy. Fotografia dziadka w mundurze, oficer radziecki kazał pochować książki w domu [+]. Zachowywanie Rosjan na Śląsku („dla nich byliśmy Niemcami”). Nauczycielka pochodziła w okolic Jasła – były tam 3 obozy. Kuchnia polowa na podwórku dziadka. Dziewczęta chowały się przed Rosjanami w stodole.
[00:18:00] Wspomnienia wojenne ojca: w wieku 20 lat wcielony do Wehrmachtu, do artylerii, z Niemiec doszedł do Leningradu, przewoził konie. Jego brat stacjonował we Francji w okolicy La Rochelle. 3 marca 1943 r. ojciec został ranny, przewieziony do szpitala w Niemczech, kula utkwiła w pachwinie. Był w niewoli radzieckiej. Wrócił do domu w listopadzie 1945 r.
[00:22:04] Udział w oblężeniu Leningradu – bolesne wspomnienia ojca. Ojciec przewieziony z Estonii do Niemiec, nie usunięto kuli z pachwiny, pracował w Niemczech. Niewola radziecka, pracował w fabryce żywności, jadał końskie mięso.
[00:25:30] Węgrzy w wojsku niemieckim. Ślązacy nie chcieli iść do Wehrmachtu, niektórzy się okaleczali, biskup Adamski doradzał
„czyńcie, co wam każą”. W domu ojca mówiło się po polsku. Przyrodni brat ojca nie dostał wezwania do wojska, kopał okopy na linii frontu i tam zginął.
[00:29:35] Teść boh. walczył w pobliżu La Rochelle. Wuj z rodziny męża przeszedł szlak bojowy od Lenino do Berlina, lubił Rosjan. Zdobywał Wał Pomorski, bardzo cenił pokój, obawy podczas stanu wojennego. Stryj służył w Wehrmachcie na froncie wschodnim, dostał się do niewoli, wcielony do dywizji im. R. Traugutta. Konfiskowanie żywności dla wojska, zastrzelenie dziewczynki przychodzącej po żywność – wuj musiał ją pochować [+]. Dożył 94 lat.
[00:34:36] Rozkaz nieprzekraczania Wisły podczas powstania warszawskiego. Spotkania z weteranami wojennymi. Po wojnie rodzina nie doświadczyła represji. Żółte oczy ojca – miał silną żółtaczkę.
[00:39:09] Stryj dużo czytał pod koniec życia. Wielu jego kolegów z sąsiedztwa zginęło na wojnie. Stalinizm w Czernicy: uwięzienie księdza proboszcza, który budował kościół, ludzie w charakterystycznych płaszczach chodzili do kościoła „na zwiady”. W 1957 r. religia w szkole, I komunia boh., przy budowaniu kościoła samodzielnie wykonywano cegły. Zeszyty do religii, wikary Józef Loska, grywał z dziećmi w piłkę, w złości zranił niechcący ucznia w głowę, karnie przeniesiony z parafii. Artykuł w „Trybunie Robotniczej”. Przeprosiny księdza.
[00:45:10] Zachowanie Rosjan: babcia na celowniku żołnierza radzieckiego, przepędzenie go przez kilkunastoletnią mamę [+]. Chowanie się dziewcząt przez Rosjanami. Rozpijanie żołnierzy radzieckich.
[00:48:55] Nauczycielka niemieckiego wysłana do łagru, gdzie zginęła. Zastrzelenie przez sąsiada 1 września 1939 innego sąsiada Barcioka, powstańca śląskiego.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.