Barbara Hordliczka-Scheiner ps. „Ksantypa” (ur. 1927, Warszawa, zm. 2020, Warszawa) podczas powstania warszawskiego była łączniczką i sanitariuszką. Po kapitulacji powstania przebywała w Stalagu X B Sandbostel, a od grudnia 1944 w Stalagu VI C Oberlangen. Po wyzwoleniu obozu trafiła do Włoch i Anglii. Wróciła do Polski w 1947 r. Zmarła 6 lutego 2020 w Warszawie.
[00:00:43] Ur. 1 kwietnia 1927 w Warszawie. Obóz Oberlangen. Rodzice byli właścicielami ziemskimi z okolic Garwolina. W czasie okupacji ojciec znalazł się w obozie jenieckim, boh. z mamą w Warszawie. „Mama bohaterka”. Boh. od 14. roku życia działała aktywnie w konspiracji za zgodą mamy.
[00:02:40] W czasie okupacji gimnazja były zamknięte, tajne komplety w prywatnych mieszkaniach, nauczyciele też należeli do organizacji konspiracyjnych. Koleżanki: Basia „Penelopa”, boh.: Basia „Ksantypa”, Alina – jej ojciec też był w konspiracji. [+]
[00:04:51] Działalność konspiracyjna polegała na roznoszeniu konspiracyjnej prasy i broni.
[00:06:44] Szkolenie sanitarne, praktyki w szpitalu, utrzymywanie łączności. Przekazywanie wiadomości przez telefon, szyfrem lub bezpośrednio. Podsłuch telefonów przez Niemców.
[00:08:14] Akcje „małego sabotażu”: propaganda antyniemiecka, pisanie w kinach „świnie siedzą w kinie”. We wrześniu [1939] pocisk uderzył w krzesło, na którym miała siedzieć boh. z koleżanką
[00:10:37] W domu boh. zaskoczenie wojną, ojciec pod Kockiem trafił do oflagu. Boh. z mamą przejechały z Pińska do Warszawy do wuja, profesora fortepianu w konserwatorium. Mama dawała prywatne lekcje fortepianu. Skromne życie, okropne zupy, kaszanka, „jadło się byle co”.
[00:13:36] Muzyka w konspiracji: prywatne koncerty w domach, zakaz gry Chopina, propagowanie muzyki polskiej i dostęp do kultury. Gimnazjum na kompletach.
[00:15:19] Działalność w Armii Krajowej, wojna ideologiczna w polskim podziemiu, przysięga w AK, batalion „Kiliński” razem z Aliną Janowską. Pseudonim „Ksantypa”.
[00:18:49] W oddziale rówieśnicy i nauczyciele z tajnych kompletów. Przestrzeganie zasad konspiracji. Ostrzeżenia od motorniczych w tramwajach o niebezpieczeństwie – możliwość ucieczki. Dowódca rotmistrz Leliwa-Roycewicz
dowódca kompanii „Watra”, zginął w walce. Ranni w szpitalu.[+]
[00:21:44] Bliskie więzi z dowódcą – współodpowiedzialność. Działalność w konspiracji była najważniejsza dla tego pokolenia. Dowódca był olimpijczykiem, kawalerzystą. Działanie wśród inteligencji ze Śródmieścia. Stała inwigilacja przez Niemców, codzienne zagrożenie.
[00:25:24] Celem konspiracji było zorganizowanie powstania przeciw Niemcom. 1 sierpnia 1944 wydawał się świętem, a za chwilę „zniszczone całe miasto”. Strach mamy o córkę w powstaniu. Łączność z rodziną w czasie okupacji. Wyrzucenie z mieszkania „w dzielnicy niemieckiej”, tułaczka po znajomych. Po wybuchu powstania w getcie – przeniesienie do [pożydowskiego] mieszkania przy ul. Śliskiej. Na stole stały wciąż talerze od posiłku – mieszkanie opuszczone w pośpiechu. [+]
[00:29:16] W mieszkaniu przy Śliskiej odbywały się szkolenia, spotkania konspiracyjne. Chłopcy odbywali ćwiczenia w lesie, dziewczęta w szpitalach. Widok krwi. „Nie sztuka przelewać krew”. Boh. miała niewielki kontakt z Żydami i antysemityzmem.
[00:31:49] Egzekucja kilkudziesięciu osób pod murem naprzeciwko gimnazjum Platerówny przy ul. Pięknej – wieczorem rozkaz wykonania napisu „Cześć bohaterom”. [+] Tablica pamiątkowa na kawałku muru.
[00:33:39] Masowe rozstrzelania, miejsce straceń przy [późniejszym] kinie Moskwa. Lista osób przeznaczonych przez Niemców do rozstrzelania – nieskuteczne zastraszenia. Poczucie winy Niemców obecnie.
[00:35:45] Entuzjazm w początku powstania, niespodziewana długość trwania powstania, brak ciepłych ubrań. Zdobycie magazynu odzieży – boh. dostała „panterkę”. Pierwsze zadanie: zdobycie szkoły żandarmerii na rogu Leszna i Żelaznej. Z „Penelopą” rysowanie planu podwórza tej szkoły – „obiekt nie do zdobycia”. Wycofanie się z Woli do Śródmieścia. „To było szaleństwo”. [+]
[00:39:26] W momencie wybuchu powstania boh. miała 16 lat – na Woli przeżyła szok. Przejście ulicą Śniadeckich – zdawanie broni, przemarsz do Ożarowa. Wzdłuż drogi ludzie rzucali pomidory, ogórki. W Ożarowie spotkania rodzin, pobyt w fabryce ołówków, czerwone ubrania pomazane farbą. Przejazd bydlęcymi wagonami.
[00:42:12] Mężczyzna zobaczył swoją córkę – zastrzelony przypadkiem przez Niemca. Obóz jeńców wojennych kobiet w Oberlangen przy granicy holenderskiej – słychać było front. Wjazd oddziału w mundurach alianckich – żołnierze gen. Maczka, m.in. ojciec jednej z dziewcząt. Ogromny entuzjazm. Transport majtek do kolan „cnotek”.
[00:45:50] Kuzyn boh. służył w 12 pułku ułanów 2 Korpusu, zabrał boh. do kwatery w XV-wiecznym Cingoli w Apeninach. Dbanie o wykształcenie w 2 Korpusie. Obóz w Porto San Gorgio. W szkole w Sarnano był druh Ryszard Kaczorowski, przyszły Prezydent RP na Uchodźstwie. Obóz harcerski na „Polanie gadającego strumienia”, zwiedzanie okolic ciężarówką. Nauka, matura w Anglii. Powrót do Polski, rodzice odnalezieni w Świnoujściu.
[00:48:50] Odnajdywanie się ludzi po wojnie. Wątpliwości czy wracać do Polski, propaganda. „Nie żałowałam tego [powrotu]”. Bezradność w czasie powstania. „Nie ma nic gorszego niż wojna”. Już w sierpniu wiadomo było, że „sytuacja jest beznadziejna”. „Nie sztuka umrzeć, sztuka żyć”.
[00:51:56] Najtrudniejszy moment powstania – stanie bez nadziei nad rannymi. Dowódca z wyrwaną twarzą, obok leżeli spaleni zapalającą bombą chłopcy, rozpacz lekarzy.
[00:53:19] Codzienność powstańcza: informacja radiowa, przygnębiające komunikaty z Zachodu. „Zbyt wiele” momentów bezczynnego oczekiwania „na nic dobrego”.
[00:54:34] Koleżanka urodzona w obozie Oberlangen – jej matka była w ciąży w powstaniu. Kapitulacja powstania oczekiwana od tygodni. Obawa przed rozstrzelaniem powstańców.
[00:57:07] Akcja pod „Agrilem”. Zagubienie powstańców, niepewność. Zdobycie przez batalion „Kilińskiego” budynku PAST-y, z którego Niemcy mieli łączność telekomunikacyjną. Potraktowanie Niemców jako jeńców wojennych. Dowódcą akcji był Leliwa-Roycewicz.
[01:00:13] Męski obóz w Sandbostel, kilkanaście tysięcy jeńców z całej Europy. W 3 barakach zakwaterowano kobiety z powstania warszawskiego. Opieka współwięźniów przed Bożym Narodzeniem. Zimno, palenie w piecu deskami z pryczy. Głód i zimno. Brukiew do jedzenia. [+]. [01:04:07] Po przyjeździe do Włoch z kuzynem – odkarmienie. Oswobodzenie obozu przez Polaków. Traktowanie kobiet przez Niemców jako jeńców wojennych. Wspomnienie krzesełka na podwórku, które trafił granatnik (list od koleżanki). Wychodzenie z Warszawy – niepewność.
[01:08:15] Przyjazd do Świnoujścia, ślub – mąż ze Lwowa, rozpoczęcie życia rodzinnego. Ojciec po wojnie został aresztowany, zmarł w więzieniu w Goleniowie. „Obciążony” jako syn obszarnika (majątek pod Garwolinem i huta w Trąbkach). Utrudnienia w znalezieniu pracy po wojnie, dostaniu się na studia.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..