Andrzej Ogonek (ur. 1952, Brzeg) – absolwent Politechniki Wrocławskiej, jeden z założycieli NSZZ „Solidarność” w Fabryce Silników Elektrycznych Besel w Brzegu, w latach 1980-1990 działacz brzeskich struktur „Solidarności”, autor tekstów do podziemnych wydawnictw „Solidarności” i „Solidarności Walczącej”. Od maja do lipca 1982 internowany w Ośrodku Odosobnienia w Nysie.
[00:00:10] Urodzony 24 listopada 1952 r. w Brzegu. Ojciec krawiec urodzony w Karłowie k. Stanisławowa, aresztowany w czasie wojny przez Niemców, trafił do więzienia w Kołomyi, potem do Lwowa przy ul. Janowskiej, zwolniony po ok. 6 tygodniach. Po nadejściu II Frontu Ukraińskiego w 1944 r. został zmobilizowany do Armii Czerwonej jako krawiec, zwolniony w okolicach Mělníka w Czechach. W październiku 1945 r. przyjechał do Brzegu, gdzie przeniosła się cała rodzina z Kresów.
[00:01:55] Mama urodzona w Mościskach koło Lwowa, mieszkała we Lwowie – pracowała w drukarni Ossolineum. Pierwszy mąż – piłkarz, miała z nim trojaczki, które zmarły wkrótce po urodzeniu. W czasie wojny poznała Holendra, wzięli ślub, wyjazd do Holandii do miasta Alphen aan den Rijn. Mąż zginął podczas bombardowania, matkę przygarnęli dobrzy ludzie – pomagała im przy dzieciach i pracowała u aptekarki. Babcia po wojnie osiadła w Gliwicach, mama transportem do Polski przyjechała do niej, trafiły do Brzegu poszukując znajomych i rodziny z Kresów. Poznanie się rozdziców, ślub w 1951 r. „w przeddzień wymiany pieniędzy”. Narodziny boh. w 1952 r., brat Tadeusz w 1954 r.
[00:06:00] Kolejno nauka w 3 szkołach podstawowych w Brzegu (nr 4, nr 2, nr 8). Koleżanka Irena Roman została żoną funkcjonariusza UB. Poznanie przyszłej żony w podstawówce. Orędzie biskupów – odmowa napisania wypracowania potępiajacego ten list. Ojciec szył mundury i szynele radzieckim oficerom – przychodzili do domu, do pokoju, gdzie był warsztat ojca, przynosili dobre rzeczy („pamiętam smak łososia”) – na jednym podwórku mieszkało wielu oficerów, porządnych ludzi.
[00:10:45] Sporadyczne kontakty z rówieśnikami z ZSRR z sąsiedztwa. Po technikum studia na Politechnice Wrocławskiej, tytuł mgr inż. mechanik. Rozpoczęcie pracy w Beselu. Przynależność do Związku Studentów Polskich na studiach.
[00:12:45] Praca z filozofii nt. „potrzeby i roli państwa w komunizmie”. Namowy do wstąpienia do PZPR. W 1980 r. boh. planował zapisać się do Stronnictwa Ludowego.
[00:15:05] Lato 1980: koledzy z zakładu pracy namówili do przystąpienia do „Solidarności”, boh. został wybrany na przewodniczącego komisji wydziałowej „S”, a potem międzyzakładowej MKK – wybory z udziałem Anny Walentynowicz, 1981 r.
[00:17:48] Działalność na terenie zakładu: doprowadzenie do zwolnienia majstra wydziału remontowego, zmiana organizacji pracy (likwidacja premii), dyr. Antoni Maciocha. Wybory do samorządu zakładowego pod koniec 1981 r., wybory na członka komisji miejskiej.
[00:22:00] Działalność w MKK – zebrania. Razem z Ryszardem Kołeckim stworzyli grupę nacisku, komisję mieszkaniową, by zmusić Rosjan do wyjścia z Polski, bo oni zajmowali dużo mieszkań (ponad 600 lokali). Sprzeciw „S” wobec przyznania mieszkania trenerowi koszykarek (Tadeusz Śliwiński z „Solidarności” nauczycielskiej).
[00:24:14] Wprowadzenie stanu wojennego – wyłączenie telewizji i radia [+]. Msza wieczorna w kościele Św. Krzyża, minuta ciszy na pamiątkę ofiar Grudnia ’70 w Gdańsku. Najście ubeków, zatrzymanie przez milicję, przewiezienie do komendy milicji przy ul. Robotniczej, noc w celi, znajomy milicjant. Piotr Czollek z celi przewidywał wywózkę na Syberię.
[00:31:25] Kontakt z żoną przez sąsiada-milicjanta, paczki z jedzeniem i papierosami. Po 48 godz. namawianie do podpisania lojalki, przesłuchanie przez ubeka. Kadrowiec Brombosz – oświadczenie o nieprowadzeniu wrogiej działalności. Wskazanie Anny Szewczyk – zatrzymana 13 grudnia.
[00:35:45] Dalsza działalność w podziemiu z pracownikami Beselu. Wezwania dyscyplinujace przed planowanymi manifestacjami, strajk 13 maja [1982 r.] w południe. Internowanie: zabranie z domu. Inni internowani: Tadeusz Śliwiński („S” Oświata)
Ryszard Ludka z Agrometu, Janusz Kędzia z Meprozetu.
[00:39:38] Przewiezienie nyską do obozu internowania w Nysie. Cele niezamykane. Inni internowani z Brzegu: Czesław Wiland, Piotr Czollek, Zdzisław Grzesiek. Osadzeni z Opola i Wrocławia byli na innych piętrach – brak kontaktu poza spacerami. Prof. Zlat, Bogdan Żurek z Gdańska. Internowanie do 24 lipca 1982 (od 15 maja).
[00:41:20] Strajk głodowy ok. 2 tygodni. Janusz Smagoń nie przyjmował wody. Lekarz dr Głąb, opieka pielęgniarki. Rodzinom zabroniono widzeń za karę. Rozmowy z rodzinami przez okno. Ciężarna żona T. Śliwińskiego. [+]
[00:44:45] Rozmowy z ubekiem, przekonywanie do zakończenia głodówki, namowy bp Alfonsa Nosala. Zakończenie głodówki. Janusz Sanocki przewieziony do innego „internatu”.
[00:47:09] Zajęcia w czasie internowania – poczucie wolności, brak zobowiazań. Jedzenie: „beton” z grochu. Bilard, ping-pong, oglądanie meczy mundialu.
[00:49:15] Przemyt alkoholu do celi, kipisz. Guma do robienia stempli. Granie w koszykowkę, siatkówkę, karty.
[00:52:42] Po wyjściu z internowania zaangażowanie w działalność podziemną z dużą ostrożnością. Wpadka w Beselu. Drukowanie gazetki zakładowej „Kornik”, boh. pisał sprawozdania z procesu w Sądzie Garnizonowym w Opolu. Po procesie wyszli Mnich i Jóźwicka, wcześniej Maria Uchta i Adam Staszczuk.
[00:55:40] Wpadka w Beselu – Mirosław [Dziewan?], złapano go z narkotykami, wsypał drukarzy. Aresztowanie boh., przewiezienie do aresztu w Opolu. Przesłuchujący: Krajewski. Nieoczekiwane zwolnienie po upływie 48 godz.
[00:01:25] Śmierć Breżniewa, euforia. Informacje od Wiesława Jóźwickiego o zatrzymaniu innych działaczy (m.in. Irena Jóźwicka), strach boh. przed działaniami UB.
[01:01:55] Po zwolnieniu z internowania - zwolnienie z pracy „z powodów politycznych”. [+] Na odlewni zakładu pracowało najwięcej działaczy podziemia (m.in. Jarząbek, Dziewa, Mich). Wyjazd boh. do Szklar do pracy przy burakach cukrowych, telegram o przywróceniu do pracy.
[01:06:27] Przed przywróceniem do pracy zebranie pracowników z komisarzem wojskowym i dyrektorem, zastraszanie ludzi.
[01:09:07] Dalsza działalność: w 1985 r. spektakl o śmierci ks. Popiełuszki, grany m.in. w kościele Św. Krzyża we Wrocławiu. Przygotowywał ich scenicznie polonista Henryk Mazurkiewicz. Krzyż kwietny w kościele św. Mikołaja, transparent z napisem „Maryjo Tobie solidarność naszych serc” zrobiony z czerwonej włóczki. Pielgrzymka ludzi pracy.
[01:11:40] Szkolenia z sitodruku u pp. Hryciuków. Kolega szkolny Wojciech Dziubiński zaproponował boh. pracę w otoczarni grysu – zwolnienie z pracy. Praca w firmie Proponex, założenie własnej spółki, wybór do zarządu miasta w 1990 r. Boh. do dziś prowadzi własną działalność gospodarczą.
[00:15:10] Jerzy Lewandowski, mąż koleżanki szkolnej, wyróżniający się robotnik, zrezygnował ze studiów i został ubekiem.
[01:19:13] Dysponowanie zasobami mieszkaniowymi miasta z udziałem komisji mieszkaniowej. Wybory do Rady Miejskiej w 1990 r. – boh. z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” został członkiem zarządu miasta, zajmował się m.in. rozwiązywanem problemów mieszkaniowych, spory o lokale w blokach po Armii Czerwonej.
[01:23:30] Kolportaż ulotek przez boh. m.in. do mieszkania [Piotra] Jamroza, z akademika we Wrocławiu podczas strajków studenckich. Zakup i przewiezienie papieru z Oławy.
[01:26:27] Publikacje tekstów w „Prostowniku” (m.in. o konfederacji barskiej, wywiad ze Zbigniewem Oliwą). Zaprzysiężenie MKK.
[01:30:10] Wizyta delegacji Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w ośrodkach internowania – w efekcie pozwolono dostawać paczki, msze z udziałem proboszcza w Nysie. Wyjście z internowania, śpiewanie zakazanych piosenek.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..