Zenona Wieloch z d. Badurak (ur. 1939, Kowala) opowiada o codzienności okupacji niemieckiej z perspektywy dziecka oraz o zbrodniach, dokonywanych przez żołnierzy niemieckich na ziemi świętokrzyskiej.
00:00:10 Ur. 25 lutego 1939 r.w Zakrzowie k. Pińczowa, jedna z 6 dzieci. Obowiązkowe kontyngenty dla Niemców w czasie wojny. W 1944 r. Niemcy zebrali wszystkich chłopów, którzy nie oddali kontyngentów (w tym ojca boh.), zamknęli ich. Syn sołtysa, Turczyn, należał do partyzantki, umożliwił niektórym ucieczkę. Niemcy chcieli wywieźć chłopów do więzienia w Pińsku. Ojcu udało się uciec z furmanki. Chłopów zmuszono do podpisania zobowiązania do dostarczenia kontyngentów. Ojciec nie spał w domu, tylko w stodole – przeziębił się i w maju zmarł. [+]
00:05:55 W 1944 r. Niemcy stacjonowali we wsi, kuchnia polowa na podwórku, w domu boh. przyjmował lekarz, w innych domach byli krawcowie, szewcy, magazyn ubrań i kocy. W chlewie boh. stały dwa niemieckie konie i bryczka. Stacjonowali do 17 stycznia [1945], do wyzwolenia. Mówiono: „Pod Stopnicą biją” – dochodziły odgłosy walki. Dożywianie mieszkańców z niemieckiej kuchni wojskowej.
00: 09:27. Ścięte przez Niemców drzewa w całej wsi. 17 stycznia chłopiec wystrzelił 3 białe rakiety, wjazd radzieckich czołgów do Zakrzowa, zaskoczeni Niemcy uciekali w pośpiechu, bez walki. Wypędzanie ludzi ze wsi przed frontem. Mama nie chciała uciec [+].
00:13:50 Szewc Franek. Boh. nie miała butów – ucieczka do wsi Kowale w ciszy, po zamarzniętej wodzie. Dom ciotki pełen ludzi. Spalenie Zakrzowa. Walki o niemiecki magazyn broni w Michałowie, atak partyzantów przebranych za Niemców. Ucieczka Niemców, uciekanie ludzi do kolejnych wsi. Powrót do Zakrzowa, okopy na polach, zaminowane łąki, kłęby kolczastego drutu. Spalone gospodarstwa Zakrzowa, spalony radziecki czołg w środku wsi. Pochowanie poległych Rosjan. Splądrowany dom, głód, pomoc rodziny z Pińczowa. [+]
00:22:48 Zabranie partyzantów ze wsi: syna sołtysa, sąsiada Żaka i brata mamy, przesłuchanie w Busku, wywiezienie do lasu wełeckiego, zabici strzałem w tył głowy. Poszukiwanie mężów przez kobiety w dole w lesie, przewożenie zwłok pod stertą gnoju. Wuj ocalał, opowiadał o torturach. Po kilku latach stracił rozum. [++]
00:25:35 Ofiary rozbrajania min na łąkach – ranni i zabici. Po wojnie boh. zaczęła edukację, nauczyciel bił dzieci kijami. W Pińczowie dasza edukacja, boh. skończyła 7 klas, została w domu. Wyszła późno za mąż za starszego mężczyznę, wyjechała z Zakrzowa, dobre małżeństwo. [+]
00:30:10 Nowe życie przy mężu. Syn z poprzedniego związku. Umieranie rówieśników i rodzeństwa. Córka jest żoną sołtysa. Dobre relacje w rodzinie.
00:33:02 W czasie I wojny światowej spalony Zakrzów, zostało 7 domów, mieszkańcy wysiedleni pod Busko. Odbudowa domów z gliny. Zakrzów – miejsce, do którego boh. nie chce wracać.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.