Michał Kulczycki (ur. 1933, Zielonka) opowiada o swoim najstarszym bracie Józefie, który został rozstrzelany przez Niemców w czasie egzekucji 11 listopada 1939 w Zielonce. Drugi brat trafił na roboty przymusowe do Niemiec, a trzeci brat oraz ojciec przeżyli pobyt w KL Dachau.
[00:00:05] Bohater wspomina starszego brata, który od 1935 r. był na studiach w Poznaniu i wracał do Zielonki tylko na wakacje i święta. Kontakt boh. ze starszym bratem był mniejszy niż z resztą rodzeństwa. W Dzień Niepodległości [1939] matka poszła do kościoła. Po powrocie opowiadała, że na składzie opałowym wywieszono plakat.
[00:01:20] Ok. 11:00 16-letni wówczas starszy brat boh. Leszek wyszedł „na Zielonkę” i zobaczył Niemców, o których mówiono, że idą do Kulczyckich. Szybko wrócił do domu i powiadomił rodziców. Potem Niemcy dobijali się do furtki i służąca wpuściła ich.
[00:02:15] 6-letni wówczas boh. i jego 12-letni brat ukryli się w przedpokoju. Ojciec i starszy brat byli w sypialni - tam weszli Niemcy. Starszy brat boh. Józef został zabrany na przesłuchanie. Miał za kilka godzin wrócić. [+]
[00:03:30] Po zmroku sąsiadka powiedziała, że na posterunku wisi lista i znajduje się na niej nazwisko najstarszego brata boh. Okazało się, że to lista rozstrzelanych. Rodzice umówili z proboszczem pogrzeb, wypożyczyli z kościoła trumnę-rekwizyt. [+]
[00:04:30] Następnego dnia rano ojciec poszedł do wsi Kobylak i wynajął wóz konny. Żaden mężczyzna nie chciał powozić, jedna z gospodyń przyjechała po trumnę, a potem z rodzicami udali się wozem na miejsce egzekucji. Dołączył do nich granatowy policjant i urzędnik gminy.
[00:05:30] Odszukano w grobie brata i złożono go do trumny. Miał być zawieziony do kościoła, ale policjant dostał wytyczne, że trumna z ciałem ma jechać od razu na cmentarz. Akcja trwała do wieczora, dziećmi zajmowała się sąsiadka. Rodzice bardzo potem uważali, żeby starsze rodzeństwo nie angażowała się w nic ryzykownego.
[00:06:35] W sierpniu 1944 Niemcy pojmali w trakcie łapanki w Zielonce starszego brata boh., Leszka, i wywieźli go do obozu przejściowego k. Zakroczymia, a dalej na roboty przymusowe do Hanoweru, gdzie był pomocnikiem maszynisty kolejowego.
[00:07:35] W grudniu [1944] brat chciał wrócić do Polski i uciekł z robót, za co skazano go na 2 mies. obozu karnego w Grosbeeren k. Berlina. Po wyjściu pracował przy odgruzowaniu Berlina. Po wojnie wrócił do Zielonki bardzo schorowany i w 1948 r. zmarł. [+]
[00:08:30] 5 września 1944 boh. i reszta rodziny została wypędzona z Zielonki. Szli piechotą na Dworzec Zachodni w Warszawie, skąd pociągami zostali przewiezieni do obozu przejściowego w Pruszkowie.
[00:09:30] Podczas selekcji w obozie ojca boh. i 16-letniego brata skierowano do Dachau. Matkę, siostrę boh. i jego samego wywieziono do Szymanowa w Generalnej Guberni, gdzie byli do wkroczenia wojsk radzieckich, Po wyzwoleniu Dachau przez Amerykanów i odbyciu kwarantanny w obozie pod Monachium, ojciec z bratem wrócili w sierpniu [1945] do Zielonki.
[00:10:35] Rodzice pogodzili się z konsekwencjami wojny.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.