Piotr Podgórski (ur. 1924, Makarów) wychował się przed wojną na Kresach Południowo-Wschodnich II RP. Podczas rzezi wołyńskiej odparł w ramach samoobrony atak Ukraińców na swoje gospodarstwo. W 1944 roku został wcielony do 6. Dywizji Piechoty 1. Armii Wojska Polskiego. Brał udział w walkach o Warszawę, Wał Pomorski, Kołobrzeg, Odrę i Berlin, zakończenie wojny zastało go w Sandau nad Łabą. Po wojnie trafił do Wojsk Ochrony Pogranicza i brał udział w walkach z oddziałami Narodowych Sił Zbrojnych na Podbeskidziu, którymi dowodził dezerter z WOP – por. Stanisław Kopik ps. „Zemsta”.
00:00:10 Autoprezentacja boh. urodzonego w Makarowie w 1924 r.
00:00:59 Po przyjeździe w 1948 r. na Ziemie Odzyskane boh. zamieszkał w domu zdewastowanym przez czerwonoarmistów – zwolnienie z wojska w lipcu 1947 r.
00:02:00 Prezentacja rodziców: Anny i Kazimierza. Rodzice mieli niewielkie gospodarstwo. Smak bułek przed wojną.
00:04:43 We wsi mieszkało tylko siedem polskich rodzin. Zmiana nastawienia Ukraińców do Polaków po śmierci Piłsudskiego. Nauczycielka była Ukrainką, która wyszła za Polaka. Boh. nie skończył szkoły, bo mu tam dokuczano – nauka w domu.
00:07:01 Podczas niemieckiej okupacji wujek załatwił boh. pracę w majątku, by nie zabrano go na roboty. Boh. nie pomagał w domu i gospodarstwo podupadło.
00:08:26 Boh. poszedł do wojska w 1944 r. Po spaleniu domu mama wybudowała nowy dom. Boh. był przez trzy dni w niewoli i rodzina dostała zawiadomienie o jego śmierci. W 1989 r. pojechał zobaczyć ojcowiznę – wrażenia z pobytu na Ukrainie, stan dróg. Mąż nauczycielki Anna Dobrowolskiej był Polakiem i mieszkał w innej wsi.
00:11:27 Rodzina wyjechała do Makarowa i mama tam zbudowała dom. Ukraińcy zabijali wykształconych Polaków. Zatrzymanie przez własowca wozu z kradzionym jedzeniem, które miało trafić do Ukraińców.
00:15:46 Boh. miał stary karabin i strzelił w kierunku banderowca, który patrolował okolicę. Gdy poszedł do wojska, banderowcy spalili dom.
00:17:32 Marsz z wojskiem do Przemyśla i dalej do Rzeszowa. Boh. służył w 2 batalionie 14 Pułku Piechoty – pobyt w Żurawicy Dolnej. Po przyjeździe do Radości żołnierze kopali okopy. Walki na Wisłą, sforsowanie rzeki w połowie sierpnia. Boh. walczył na Mokotowie, potem przez Bydgoszcz dotarł na Wał Pomorski i brał udział w walkach o Jastrowie, Rederitz (Nadarzyce) – tu pochowano kolegów z kompanii, i Virchow (Wierzchowo). Przejście lasami do Goleniowa i Stepnicy, gdzie boh. wziął do niewoli niemieckiego żołnierza. Dalsza droga lasami do Kołobrzegu.
00:24:58 Boh. szedł w szpicy z kapralem Zacierką – wejście do wsi, którą rzekomo opuścili Niemcy, postrzelenie chorążego. Traktowanie jeńca przez żołnierzy. Podejście pod Kołobrzeg z południowego zachodu, zajmowanie domów, kopanie okopów. Walki na przedmieściach. Por. Majewski dowodził 4 kompanią w Radości. Porucznik Łopuski, który zginął podczas walk o Kołobrzeg, został pochowany koło Czerwonych Koszar.
00:35:29 Kazimierz Szulc, który był kierowcą, brał udział w ekshumacji ciał żołnierzy poległych podczas walk o Rederitz. Walki w okolicy Czerwonych Koszar w Kołobrzegu, posądzenie boh. o próbę ucieczki przez dowódcę pułku Sylwestra [chodzi o płk. Seliwestrowa]. Po postrzeleniu pułkownika zastąpił go mjr Domaredzki. Dowódcą batalionu był Jan Nowotarski.
00:41:11 Wielkanoc po zdobyciu Kołobrzegu – żołnierz z Mościsk znał się na wędliniarstwie i zrobił kiełbasę dla żołnierzy. Boh. nie pił alkoholu z kolegami, tylko poszedł na mszę polową. Przejście lasami do Goleniowa. Forsowanie Odry w okolicach Siekierek, przejście przez rzekę przez zwalony z mostem pociąg, śmierć por. Jarosza. Oddział boh. miał za zadanie przeczesywać lasy. Nadejście oddziałów Armii Czerwonej, zboże na polach wysiane przez niemieckich rolników. [+]
00:49:46 Boh. wziął do niewoli trzech niemieckich żołnierzy. Dojście żołnierzy do Sandau nad Łabą, tu boh. został lekko ranny. Wspomnienie śmierci por. Łopuskiego. Pobyt w szpitalu polowym, boh. widział por. Bartoszewskiego rannego w nogi. Rano boh. wsiadł na rower, wrócił do jednostki i sam sobie powyjmował odłamki. [+]
00:56:05 Obecny stan zdrowia boh.
00:57:30 Przyjazd do Rothenburga nad Nysą, skąd w lipcu wyjechano do Polski. Boh. znalazł się przy granicy polsko-czeskiej w Lesznej Górnej koło Ustronia. W październiku 1945 r. zwolniono do cywila starsze roczniki, a młodsi żołnierze wyjechali do Żywca, potem do Wadowic – działalność bandy „Ognia”.
01:01:22 Pobyt w Korbielowie i Rajczy – pomoc przy wyborach 3 x TAK. W okolicy działał oddział Stanisława Kopika. Porucznik i szeregowcy wieźli prowiant do strażnicy WOP we wsi Rycerka Górna – spotkanie z oddziałem Kopika, który zajął strażnicę w Rycerce. Kilku żołnierzy, m.in. Inglot, przystąpiło do partyzantów. Mieczysław Inglot zginął w potyczce z wopistami, podobno z rąk kolegi Sydorowicza. [+]
01:06:32 Boh. przebywał w strażnicy WOP w Korbielowie, w okolicy działały oddziały NSZ – śmierć por. Szymańskiego i kaprala Pieska w walce z partyzantami. Opinia boh. na temat żołnierzy wyklętych.
01:08:54 Stan zdrowie boh.
01:09:27 Pogadanki politruka por. Pilca – reakcja żołnierzy na wystąpienie boh.
01:11:41 Zniszczona Warszawa, rzeczy pozostawione przez uciekających Niemców. Uzbrojenie boh., braki amunicji. Jedzenie w wojsku – zupa z muchami. Umundurowanie, dowódcy kompanii: por. Łopuski, por. Moroz.
01:15:15 Dowódcą strażnicy WOP w Korbielowie był Wacław Górski.
01:16:28 Boże Narodzenie w strażnicy WOP – żołnierze mogli pójść do kościoła.
01:17:56 Pogrzeb szesnastu żołnierzy, którzy zginęli pod Rederitz (Nadarzyce). Każda kompania chowała swoich zabitych.
01:18:28 Kontrole na przejściu granicznym w górach – zatrzymanie ciężarówki z czeskimi papierosami. Boh. nie spotykał pilotów zestrzelonych samolotów.
01:22:43 Boh. wyszedł z wojska w lutym 1947 r. i pojechał do Bartnicy, w której mieszkał kolega Jan Woźniczka. Droga na piechotę z Rudy Śląskiej, gospodarstwo Woźniczki. Kontakty z Pawłem Gąsiorem. Na Pomorze przyjechał szwagier i boh. przeprowadził się w 1947 r. Jan Woźniczka wspominał Niemców, którzy mieszkali w domu, do którego się wprowadził.
01:26:20 W domu, w którym obecnie mieszka boh. był sklep. Od lat 70. przyjeżdżała z wizytą Niemka, która się tam urodziła.
01:29:30 W Rothenburgu żołnierze polscy zajęli szpital – patrolowanie terenów do Lubania. W mieście stacjonowali Rosjanie – kierowanie ruchem osób idących z Niemiec. Boh. patrolował z kolegą Edwardem Bukłatem, niedaleko mieszkała polska rodzina i dwie nastolatki Niemki, którym boh. przynosił jedzenie. Ludzie ze wsi żywili się głównie rabarbarem. [+]
01:33:06 Przed wojną Żydzi zajmowali się handlem, majątki bogatszych Żydów – losy podczas wojny. W 1935 r. zmieniło się nastawienie Ukraińców do Polaków. Przejście wojska w 1939 r. – spotkanie z czterema żołnierzami w cywilnych ubraniach. W 1941 r. brat został wcielony do Armii Czerwonej.
01:40:50 Boh. szedł do miasta i dostał od sąsiadów pieniądze na kupno tytoniu – kary za prywatny handel. W święta Bożego Narodzenia do rodziny przyszedł radziecki żołnierz, który dostał od swojej matki suszoną pszenicę. [+]
01:45:04 Zdanie na temat gospodarki Rosji i Niemiec. Uprawa ziemi na Kresach przed wojną – zmiany podczas niemieckiej okupacji, maszyny i szpinak.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.