Grażyna Staniszewska (ur. 1949, Biała Krakowska), świadek wydarzeń marcowych 1968 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim. Działaczka NSZZ „Solidarność”, uczestniczyła w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „S” w Gdańsku. Internowana po 13 grudnia 1981 roku.
00:00:02 Boh. urodzona 2 listopada 1949 r. w Białej Krakowskiej, przed połączeniem jej z Bielskiem i utworzeniem Bielska-Białej w 1950 r. Przed wojną Bielsko było niemiecko-żydowskie, a w Białej przeważali biedni Polacy. Podobnie połączono Czechowice-Dziedzice. W trzecim roku życia choroba gruźlica kości, pobyty w szpitalach w Rabce, Zakopanem, Otwocku przez sześć lat.
00:04:00 Mama była kierowniczką przedszkola nr 19, mieszkanie służbowe przy przedszkolu. Szkoła w szpitalu w Zakopanem, wszystkie dzieci były w gipsie. Operacja w Otwocku, powrót do domu, nauka chodzenia. Kolejne operacje nieudane, zniszczenie chrząstki wzrostowej w stawie biodrowym, krótsza noga. Zaadaptowanie do warunków chorobowych/szpitalnych.
00:07:46 Osobowość budowana poza domem, w dużej grupie dzieci. Liceum im. Kopernika w Bielsku-Białej, studia polonistyczne w Krakowie od 1967/68 r. Wydarzenia Marca 1968 boh. obserwowała, nie brała w nich czynnego udziału. Zamykanie w areszcie kolegów za udział w manifestacjach, poparcie dla studentów ze strony nauczycieli akademickich.
00:12:32 Zniechęcanie do aktywności opozycyjnej przez profesora, praca nauczycielki po studiach. Aktywne zaangażowanie w działalność opozycyjną w 1980 r., po wybuchu strajków na Wybrzeżu. Strajki MZK w Bielsku-Białej.
00:15:18 W 1968 r. w Krakowie studenci w studenckich czapkach szli naprzeciwko milicji robotniczo-chłopskiej (ORMO z Nowej Huty) – klasa robotnicza przeciw studentom. [+] W 1980 r. w Gdańsku robotnicy byli razem z inteligencją, doradcy z Warszawy, nie udało się podzielić ludzi. Informacje o strajkach z Radia Wolna Europa.
00:18:13 Początek zaangażowania w działalność opozycyjną. W 1980 r. boh. pracowała w dzielnicowym domu kultury. Zaproszenie od Andrzeja Gwiazdy na spotkanie pracowników estrad, wyjazd do Gdańska, spotkanie z Andrzejem Gwiazdą, zbieranie ulotek. Założenie Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” [+]. Dwójka delegatów na zjazd lokalny „S” z Bielska-Białej, boh. została delegatem na zjazd krajowy „S”, wybrana do Zarządu Regionu.
00:23:10 Pierwszy Ogólnopolski Zjazd „S” w Hali Olivii, wielkie przeżycie. Założenie Wszechnicy Podbeskidzia, spotkania z opozycjonistami i działaczami ruchu struktur poziomych PZPR („poziomki”), sprowadzanie wydawnictw dezdebitowych. Spotkanie z Maciejem Szumowskim z „Gazety Krakowskiej”, z PZPR. Przewodniczący Patrycjusz Kosmowski oponował, doprowadził do usunięcia boh. z zarządu. Atmosfera euforii i braterstwa w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., osamotnienie studentów w 1968 r. [+].
00:28:58 Zakładanie bibliotek wydawnictw podziemnych w zakładach pracy. W 1981 r. rozważano start działaczy „S” w wyborach do rad narodowych. Narada programowa nt. przyszłego ustroju gospodarczego Polski w Łodzi – poznanie Leszka Balcerowicza, wówczas członka PZPR. Chciał naprawić ustrój socjalistyczny poprzez zmianę stosunków własnościowych – rady pracownicze.
00:33:30 Wprowadzenie stanu wojennego. Współpraca wszechnic związkowych ze środowiskiem KOR (Ludwika Wujec, Henryk Wujec, Jacek Kuroń). Kluby Samorządnej Rzeczpospolitej lansowane przez Kuronia. 12 grudnia [1981] wieści o ruchach wojsk. Próba ukrywania się u siostry. Podręcznik „Obywatel a SB”. Wyłączony telefon.
00:39:10 Kryjówka u kolegi. Brak informacji, godzina milicyjna, najście ubeków, zatrzymanie, przesłuchanie, namawianie do współpracy. Areszt w Szerokiej w Jaworznie, potem szpital więzienny w Cieszynie – areszt dla kobiet. [+].
00:44:18 W 1977 r. boh. odeszła ze szkoły w proteście przeciw wprowadzeniu nowych zasad, zaczęła pracę w domu kultury. Spotkanie z „milicjantem”, próba zwerbowania do UB. [+].
00:48:20 Stworzenie Komitetu Założycielskiego „Solidarności” Pracowników Domów Kultury. Spotkanie z ubekiem. Próba szantażu, lista Macierewicza. [+]
00:52:00 Sąd lustracyjny, napaść mediów. Funkcjonariusz SB z Andrychowa jako świadek na rozprawie, zawartość teczki agenturalnej. Rzecznik interesu publicznego.
00:57:00 Postawa Jana Olszewskiego, doradcy Episkopatu, unikanie kontaktu. Postawa Jacka Kuronia. Żona Antoniego Macierewicza.
00:59:12 Więzienie w Cieszynie, wśród rzeczy osobistych – „Kodeks Postępowania Karnego”. Po miesiącu przewiezienie do ośrodka Mostostalu w Darłówku. Demonstracyjna podróż nyską, zarekwirowanie torby reklamowej „S”. [++]
01:02:43 Transport karny do Gołdapi. Działalność biblioteczna w Darłówku, rewizja.
01:05:25 Rodzina nie wiedziała o aresztowaniu boh. Pierwszy kontakt – paczka w styczniu. Wyjście z więzienia 24 lipca [1982] zamiast 22 lipca – strajk na koniec przeciwko traktowaniu przez funkcjonariuszy. Dary z zagranicy. Uwodzenie pilnujących żołnierzy. Pamiątkowe pieczątki wycinane z gumek. Wyjście z więzienia z transparentem „Solidarność” wypisanym szminką. Relacja telewizji niemieckiej. [++]
01:10:50 Internowanie w ośrodku RTV w Gołdapi. Było tam ok. 350 kobiet. Powitanie w Gołdapi, piosenka „stomatologiczna” „Wyrwij murom zęby krat”. Nad ośrodkiem w Gołdapi miał nadzór Międzynarodowy Czerwony Krzyż i Episkopat.
01:13:23 Dzień internowania w Gołdapi, wyżywienie, problem z nadmiarem czasu. Nielegalny radioodbiornik, audycje Wolnej Europy i Głosu Ameryki, ręcznie pisany biuletyn informacyjny krążący po ośrodku. Wykłady profesorek akademickich, kółka zainteresowań, biblioteka, nielegalne książki. Uwodzenie pilnujących. Teresa Baranowska. [+]
01:18:22 Ostrożność wobec funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, „Kodeks Postępowania Karnego”. Trudniejsze niż internowanie było aresztowanie. Działacze „trzeciego szeregu” z FSM, biuletyn „Trzeci Szereg”, współpraca z Jerzym Binkowskim przy tworzeniu pisma.
01:24:03 Aresztowanie twórców tygodnika „Trzeci Szereg” i radia (m. in. kolportera Stanisława Skwierawskiego). Konspiracyjna struktura podziemna Jerzego Binkowskiego. [++]. Odmowa współpracy inteligentów z Bieska-Białej z robotnikami.
01:27:27 Aresztowanie 30 działaczy pod koniec września 1983 r. Cela z kryminalistkami, złodziejkami. Andrzej Grajewski. Rozprawa sądowa z udziałem m.in. mamy. Zarzuty wobec boh., 3 miesiące w areszcie. Interwencje rodziny, mec. Siły-Nowickiego.
01:31:27 Akta sprawy przepisywane dla Komitetu Helsińskiego. Amnestia co roku. Pismo „Paragraf”.
01:33:54 Mecenas Siła- Nowicki współpracował z adwokatem Kurcyuszem.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..