Bronisław Pakuła ps. „Zawisza” (ur. 1926, Wytyczno) był świadkiem bitwy pod Wytycznem, którą 2 października 1939 r. stoczyli żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza z jednostkami Armii Czerwonej. Po bitwie wspólnie z mamą i bratem ukrywał KOP-istów, za co omal nie zostali rozstrzelani przez czerwonoarmistów. W 1944 roku wstąpił w szeregi Zgrupowania Partyzanckiego „Jeszcze Polska nie Zginęła”, dowodzonego przez płk Roberta Satanowskiego. Służył w kompanii dywersyjnej, w której zajmował się wysadzaniem torów kolejowych oraz robieniem zasadzek na transporty niemieckie. W trakcie walk został ranny. Po wyzwoleniu dostał się w szeregi oddziałów remontowo-naprawczych 8. Dywizji Piechoty 2. Armii Wojska Polskiego. Po demobilizacji działał w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”. W 1948 roku został aresztowany przez UB i ponad 5 lat siedział w więzieniu, gdzie pracował w szwalni. Po wyjściu z więzienia wyjechał do Szczecina.
00:00:09 Autoprezentacja boh. urodzonego w Wytycznie
00:00:17 Boh. pracował w tartaku i młynie oraz u dzierżawcy jezior Szcześniewskiego. Podczas okupacji wstąpił do partyzanckiego oddziału Baczyńskiego, potem do oddziału Satanowskiego. Ukraińcy z Hańska zbierali od Polaków kontyngenty i zabierali ludzi na roboty – polscy partyzanci koncentrowali się koło wsi Czarny Las, boh. nosił im broń. Wspomnienie Józefa Struga ps. „Ordon”, który służył w granatowej policji w Urszulinie razem z Janem i Kazimierzem Kotami – wszyscy należeli do partyzantki, w 1944 r. połączyli się ze zgrupowaniem Satanowskiego „Jeszcze Polska nie zginęła”.
00:05:18 Tworzenie 8 Dywizji Piechoty w rejonie Siedlec – trafiło do niej wielu partyzantów ze zgrupowania „Jeszcze Polska nie zginęła”. Boh. z częścią kolegów ukrywał w lesie, ale wobec nasilających się aresztowań wstąpił do wojska. Boh. wiedział, że jego brat jest u „Jastrzębia” – kontakt z „Żelaznym”.
00:08:08 Inwigilacja żołnierzy podziemia, donosiciele w środowisku wiejskim – matka była trzy razy aresztowana. Po wojnie boh. pracował w Łodzi w wojskowych warsztatach samochodowych – na prośbę „Żelaznego” zabrał do siebie brata Stanisława i Zbigniewa Pielacha, któremu załatwił pracę. Po pewnym czasie brat i Pielach wrócili do oddziału „Żelaznego”, po jego śmierci w 1951 r. część partyzantów dołączyła do innego oddziału.
00:12:03 Brat został aresztowany w 1947 r., a boh., który dołączył do „Żelaznego”, został aresztowany rok później – kontakty z Kazimierzem Kaznowskim, wyjazdy w teren dzięki dokumentom z wojska. Sytuacja na Lubelszczyźnie w drugiej połowie lat 40. Jeden z partyzantów od Żelaznego – Chudziak, współpracował z UB. Spotkanie dawnych kolegów z Chudziakiem – pytanie o miejsca pochówku towarzyszy. Boh. był na grobie „Jastrzębia”.
00:20:14 Matka była nachodzona przez UB, boh. przyjechał do domu na Boże Narodzenie w 1948 r., został aresztowany i ponad 5 lat przebywał w więzieniu. Po wyjściu z więzienia przyjechał do Szczecina, ale nie mógł znaleźć pracy – obowiązek meldowania na milicji, sąsiad ubowiec wypytywał innych sąsiadów o boh. i jego żonę. Boh. pracował w zakładach mleczarskich, warunki mieszkaniowe. Spotkania byłych partyzantów różnych formacji w klubie kombatantów.
00:26:13 Wezwania do UB w 1954 r. po aresztowaniu Zbigniewa Pielacha. Od jego szwagra boh. dowiedział się, że Pielach zmarł w więzieniu.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
00:28:26 Data urodzenia boh. i prezentacja rodziców: Zofii i Józefa. Przed wojną boh. pasł krowy, pracował w tartaku i u Szcześniewskiego, który dzierżawił jeziora.
00:30:01 Bitwa żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza z Armią Czerwoną pod Wytycznem – pocisk rozbił ścianę w domu boh. Sowieci ze zwiadu znaleźli w domu polskiego żołnierza. Rola Żydów podczas wkroczenia Armii Czerwonej, ludność Lubelszczyzny. Wygląd czerwonoarmistów. Rosjanie dobijali rannych, którzy po bitwie leżeli w szkole, miejscowi Ukraińcy okradali zwłoki żołnierzy.
00:40:09 Podczas okupacji w Hańsku stacjonował oddział Ukraińców, którzy łapali Polaków na roboty i ściągali kontyngenty. Przed wojną tartak i młyn należały do Żydów – wzajemne relacje. Boh. chodził do cerkwi i na uroczystości żydowskie.
00:43:48 Wysiedlenia podczas okupacji – część Ukraińców wyjechała do sowieckiej strefy, Niemcy zabrali ewangelików i przesiedlili na Lubelszczyznę polskie rodziny z Pomorza.
00:45:57 W oddziale Satanowskiego byli partyzanci z Wołynia, którzy opowiadali o rzeziach w 1943 r. Działalność samoobrony na Wołyniu. Zgrupowanie partyzanckie w okolicy Czarnego Lasu – ostrzeżenia ze strony Józefa Struga. Boh. nosił broń partyzantom.
00:50:56 Wspomnienie płk Satanowskiego – boh. za jego zgodą zabrał matkę do lasu.
00:52:08 Na drugi dzień po zabraniu matki przyjechali Niemcy, którzy znaleźli w domu granat i kawałek spadochronu. Niemcy aresztowali Bolesława i Kazimierza Lamontów oraz Józefa Pakułę. Młynarzowa szyła ze spadochronów koszule. Płk Satanowski miał skrzypce, ale boh. nie słyszał jego gry.
00:55:45 Podczas stacjonowania oddziału w Zahajkach przyszedł chłop i powiedział, że żydowscy partyzanci Chyla chcą mu zabrać krowę – interwencja dowódcy. Sąsiedztwo radzieckiej partyzantki. Spotkanie z żydowskimi partyzantami – boh. był w niemieckim mundurze. [+]
01:00:43 Relacje z radzieckimi partyzantami, wspólna walka podczas okrążenia przez Niemców. Stosunek miejscowej ludności do partyzantów z oddziału Satanowskiego – boh. nosił orzełka z koroną. Umundurowanie boh. W Zahajkach był ołtarz – wspólna msza oddziałów partyzanckich 3 maja 1944 r. Efekty zasadzki w Wyrykach koło Włodawy.
01:06:47 Broń boh. w oddziale Satanowskiego i później „Żelaznego”. Oddział Satanowskiego miał broń z sowieckich zrzutów oraz z walk w 1939 r. Brat także wstąpił do oddziału i był w wywiadzie, później u „Jastrzębia”.
01:10:21 Boh. był w grupie dywersyjnej i brał udział w minowaniu torów kolejowych, plutonem dowodził Henryk Garbowski. Zarządca majątku w Łowiszowie współpracował z partyzantami. W Krzywowierzbie Niemcy składowali kontyngenty – samowolna akcja miejscowej ludności.
01:14:25 Boh. po przyjeździe do Szczecina wstąpił do ZBOWiD.
01:15:33 Boh. był w plutonie dywersyjnym – akcje przeciwko Niemcom oraz konfidentom. Komendant placówki z Radzynia zaprosił partyzantów, by dali nauczkę kobietom, które zadawały się z Niemcami – boh. brał udział w goleniu głów. [+]
01:19:01 Kazimierz Kot, dowódca placówki z Grabniaka, poprosił o likwidację bandy, która rabowała w okolicy – próba zabicia Kazimierza Kota.
01:24:00 Boh. został ranny podczas potyczki z Niemcami, którzy uciekali przed radziecką ofensywą, atak na amfibię. Nogę opatrzył lekarz Żuchowski z Urszulina. Chorzy na tyfus przebywali w gajówce i opiekowali się nimi koledzy, jeden z nich (Bohdan Daniel) został potem lekarzem.
01:31:57 Brat był przy sztabie, a boh. w terenie, ale mieli ze sobą kontakt. Mama została zabrana do lasu i gotowała partyzantom – kobiety w partyzantce. Wanda Baczyńska, żona jednego z dowódców, była sanitariuszką. Żywność przynosiła okoliczna ludność, partyzanci napadali na niemieckie majątki. Partyzancki tabor – boh. noszący rkm trzymał się w drodze blisko wozów, by móc odłożyć ciężki karabin. Rządca z Brusa, Zielonka, pomagał partyzantom. Nocne spotkanie z radzieckimi partyzantami z oddziału „Czarnego”.
01:39:12 Jeńców niemieckich i własowców przekazywano radzieckiej partyzantce. Czesi i Węgrzy, służący w armii niemieckiej, dołączali do partyzantów, dołączyły także oddziały z 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK.
01:41:25 W 2 Armii WP boh. służył w kwatermistrzostwie i w warsztatach samochodowych. Wyzwolenie Lubelszczyzny w 1944 r. – Rosjanin chciał odkupić rower od boh. Informacje o powstaniu warszawskim od uciekinierów ze stolicy. Bombardowanie Chełma w 1944 r.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..