Stanisław Marciniuk (ur. 1933, Radzyń Podlaski) dzieciństwo i okres okupacji niemieckiej spędził w Radzyniu Podlaskim. W 1949 roku wstąpił do poakowskiej organizacji „Krajowa Policja Bezpieczeństwa”, w której był łącznikiem. Podczas zasadzki w 1951 r. postrzelił ppłk Leonarda Siwanowicza – szefa UB w Koszalinie. Po kilku miesiącach został ujęty i skazany na karę śmierci. W celi śmierci otrzymał wiadomość o amnestii i zamianie wyroku na karę dożywotniego więzienia. Do 1956 roku był więziony w Rawiczu, potem kolejno we Wronkach, Strzelcach Opolskich i Goleniowie. Został zwolniony w 1961 roku i podjął pracę w Fabryce Urządzeń Budowlanych w Koszalinie. Potem pracował w prywatnym zakładzie ślusarsko-mechanicznym i Koszalińskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego „Przemysłówka” oraz Koszalińskich Zakładach Elektronicznych „Kazel”. Mieszka w Koszalinie.
00:00:12 Rozpoczęcie rozprawy 6 maja 1952 r., sądzenie sztabu organizacji: Ryszarda Matysiaka, Zdzisława Lameckiego (dowódcy oddziału, który miał wysadzić pociąg z radzieckimi oficerami), Stefana Suchodolskiego, Stanisława Kamińskiego, Józefa Fabiańczuka (oskarżonego o bycie d-cą obwodu) i boh. Jan Pawłowski, rzeczywisty dowódca obwodu, był agentem UB. Boh. raz spotkał się z weterynarzem Józefem Fabiańczukiem, gdy przyjechał po broń – prośba, by mówił prawdę o jego roli w organizacji, śmierć Fabiańczuka w celi. Odczytanie wyroków 12 maja. [+]
00:12:08 Prokuratorskie żądania wyroków dla oskarżonych zostały uwzględnione. Tylko w przypadku boh. kara dożywocia została zamieniona przez sąd na karę śmierci. Podczas rozprawy zeznawał dowódca grupy operacyjnej UB z Lublina (w czasie wojny dowodził sotnią UPA) – jego stosunek do boh. [+]
00:17:26 Przed każdą rozprawą mjr Torba, doradca radziecki przy WUB w Koszalinie, zapraszał do siebie sędziów i dawał im wytyczne w sprawie wyroków. Na dwa tygodnie przed rozprawą jeden z ubeków powiedział boh., jaki wyrok zapadnie w jego sprawie. Stosunek funkcjonariuszy UB do aresztantów. [+]
00:19:53 Ława oskarżonych w dniu odczytania wyroku – między oskarżonymi siedzieli milicjanci. Wyrok śmierci dla Matysiaka, reakcja boh. po odczytaniu wyroku śmierci dla niego. Przewiezienie skazańców do więzienia przy ul. Młyńskiej – boh. trafił do celi z żołnierzami i jednym cywilem – jego dobre rady. Warunki w celi. [+]
00:25:09 Na drugi dzień cywila zabrano z celi, a boh. przeniesiono do karceru – warunki tam panujące, brak światła, połowa racji żywnościowych. Boh. lizał wilgotne ściany, gdy chciało mu się pić. Boh. trafił do karceru 13 maja, a wyszedł z niego po żniwach. [+]
00:30:05 Zabranie boh. z karceru – rażące światło żarówki. Spotkanie z ubekiem, który kazał oślepionemu boh. pisać zażalenie na złe traktowanie. Pobyt w pojedynczej celi, gdzie boh. owinął głowę mokrym ręcznikiem, bo bał się, że straci wzrok. [+]
00:35:19 Wezwanie boh. i jednego z żołnierzy przed sąd – oskarżenie o próbę ucieczki, obydwaj zostali skazani na dodatkowe 3 lata więzienia. [+]
00:38:32 Warunki w więzieniu przy Młyńskiej. Matki boh. i Matysiaka pojechały w sprawie synów do Bieruta. Przed Belwederem zostały zatrzymane przez tajniaka, który poradził kobietom, w jaki sposób do niego dotrzeć. Zatrzymanie samochodu przez matki, które położyły się na ulicy – rozmowa z Bierutem i spotkanie z nim, podczas którego miał dokumenty sprawy synów. Ułaskawienie boh. i Matysiaka przez prezydenta Bieruta. [+]
00:42:51 Ułaskawienie wiosną 1953 r., wyjazd w czerwcu do Wronek – transport więźniów z Koszalina i Słupska, warunki w wagonie. Przybycie do więzienia we Wronkach 10 czerwca – rozstawienie więźniów na placu przed budynkiem, rozkaz rozebrania się do naga, stanie przez kilka godzin w słońcu, obchód strażników z psami. Omdlenia więźniów, gryzienie ich przez psy – wielu więźniów trafiło do szpitala. Wyczytywanie nazwisk, w ostatniej piątce było trzech oficerów LWP, Dobrowolski i boh. – oparzenia słoneczne. Spotkanie Dobrowolskiego, byłego akowca, z oficerem-strażnikiem, który werbował go do NSZ. [+]
00:53:02 Wejście do więzienia, rewizja, ostrzeżenie przez oddziałowego przed biciem więźniów, bieg do schodów, gdzie boh. został uderzony w głowę. Odzyskanie przytomności w celi, współwięzień, przedwojenny kawalerzysta z Grudziądza był kręgarzem i zajął się boh., który przez miesiąc nie wstawał z pryczy. Powolna rehabilitacja, ćwiczenia, spacery. [+]
01:02:00 Wyjazd jesienią do Rawicza – traktowanie więźniów, wyżywienie. Wyjścia do pracy w suszarni desek – w stolarni produkowano skrzynki radiowe. W marcu 1954 r. zorganizowano pogadankę dla więźniów na temat prowadzenia wojny w 1939 r. – wypowiedź boh. i jej konsekwencje – pobyt w izolatce. Warunki w celi, głód, spacery w czasie złej pogody, zimą ogrzewanie w izolatce było zakręcone – ubranie strażników. Skrobanie lodu w wiadrze, by się napić. Zamarzanie więźniów podczas snu – boh. nauczył się spać chodząc. [+]
01:14:05 Choroby wiosną 1955 r.: wrzody, żylaki – brak leczenia. Jeden z oddziałowych dawał boh. dodatkowy kawałek chleba. Jesienią przyszło dwóch cywili, którzy rozmawiali z boh. – wyjście do łaźni, zmiana odzieży, wizyta u lekarza. Boh. ważył 38,5 kg. Stopniowe odżywianie. Widzenie z mamą po dwóch miesiącach. Poprawa warunków, praca w introligatorni. [+]
01:22:00 W marcu 1956 r. boh. został zabrany z powrotem do Wronek, obawiał się szykan na wejściu do więzienia, ale warunki się zmieniły. Gazety z informacją o śmierci Bieruta. Boh. zgłosił się do prac jako ślusarz – produkcja zawiasów i okuć do mebli. Naprawa przez boh. silnika „Stara”, praca w grupie remontowej, złagodzenie warunków pobytu. Wypuszczanie więźniów politycznych, których izolowano od kryminalnych. [+]
01:28:03 Wyjazd wiosną 1957 r. do więzienia w Strzelcach Opolskich, gdzie boh. rozpoczął pracę w ślusarni. Produkcja butów – remonty maszyn. Możliwość gry w siatkówkę, przyjazdy teatru. List do departamentu więziennictwa w sprawie kaplicy w więzieniu – wizyty księdza w więzieniu, uczestnictwo w pasterce. Swoboda poruszania się, możliwość kupienia jedzenia w kiosku, filmy w sobotę lub występy, wyjścia na spacerniak. Maszyny, które naprawiał boh. produkowano w Czechosłowacji i USA – poruszanie się boh. po więzieniu i warsztacie, kontakty ze strażnikami. [+]
01:34:26 Boh. był majstrem na remontach kapitalnych, ale zrzekł się tej funkcji z powodu odpowiedzialności – układ z nowym majstrem. Zamykanie warsztatu po skończonej pracy. Uszkodzenie maszyn, specyfika pracy przy taśmie, obsługa w skarpetkach maszyn, które włączano nogami – łapcie robione przez więźniów. Boh., chodzący w drewniakach, dostał od dyrektora pozwolenie na zrobienie obuwia. Pytanie dyrektora, który z mechaników mógłby wyjechać do Goleniowa, gdzie uruchamiano nowy zakład – zgoda na wyjazd boh., który chciał być bliżej rodziny. [+]
01:47:35 Wyjazd siedmiu więźniów do Goleniowa. Rozmowa z naczelnikiem więzienia, zgoda z departamentu więziennictwa na zmianę miejsca odbywania kary. Produkcja zakładu w Goleniowie. Obietnica złożona przez zastępcę naczelnika Kwiatkowskiego – wyjście sześciu kolegów na wolność i zatrzymanie boh. w więzieniu. Ponawianie prośby o wypuszczenie, rozmowa z wychowawcą Marianem Wylęgarskim. [+]
01:52:07 Hieronim Nowak z z koszalińskiego UB, mający pieczę nad wszystkimi konfidentami w powiecie, podjął pracę w budownictwie, gdy rozwiązywano UB. Po dokonaniu nadużyć trafił do więzienia w Goleniowie.
01:53:40 Boh. zrobił akwaria do więziennej świetlicy – wizyta dzieci z przedszkola dla pociech milicjantów i pracowników więziennych. Zakup telewizora do świetlicy za niedzielny czyn społeczny – boh. zrobił antenę, która ściągała programy z zachodu. Prace w warsztacie POM-u, swobodne poruszanie się po terenie więzienia. [+]
01:59:18 Marian Wylęgarski rozmawiał z Nowakiem, który opowiedział o prowokacji UB w postaci organizacji Krajowa Policja Bezpieczeństwa – pomysł powołania Nowaka na świadka. Boh. siedział w celi z Nowakiem i więźniem skazanym za zabicie żony, który dowodził wcześniej grupą operacyjną UB i brał udział w aresztowaniu Mariana Spychalskiego – więźniem, także rosyjskim szpiegiem, opiekował się rosyjski attaché wojskowy ze Szczecina. Umówiona z Nowakiem słowna potyczka, w której boh. bronił Związku Radzieckiego. Naczelnik więzienia wystąpił o warunkowe zwolnienie boh. i sąd zwolnił go 13 grudnia 1961 r. [+]
02:05:30 Wypłacenie pieniędzy zarobionych w więzieniu, zakup ubrań. Porównanie dochodów naczelnika więzienia i współwięźnia, rosyjskiego szpiega, który czasem zamawiał dla siebie i kolegów z celi obiady z restauracji. Wyżywienie w więzieniu, traktowanie więźniów przez strażników. Ułatwienie widzeń z mamą. Pomoc ubeka Nowaka i rosyjskiego szpiega, mordercy żon. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..