Halina Suska-Dziubas (ur. 1934, Poronin-Suche) opowiada o swoim stryju Augustynie Suskim, poecie i działaczu ruchu ludowego, założycielu Konfederacji Tatrzańskiej, który zginął w KL Auschwitz. Pani Halina skończyła Akademię Medyczną w Krakowie, pracowała jako lekarz w Nowym Targu. Obecnie na emeryturze.
[00:00:07] Bohaterka urodziła się w 1934 r. w Poroninie Suchym, gdzie ukończyła szkołę podstawową i uczęszczała do gimnazjum. Maturę zdała w Zakopanem, a w 1952 ukończyła Akademię Medyczną w Krakowie i pracowała do emerytury w Nowy Targu.
[00:00:52] Stryjek boh. [Augustyn Suski] mieszkał w Szaflarach, często przebywał w Krakowie i rzadko bywał w domu boh. W 1941 r. stryj przyjechał do Poronina i zainteresował się edukacją boh., zwrócił jej uwagę, że nie powinna mówić po góralsku, ale językiem literackim.
[00:02:30] Stryjek na Wołyniu pracował w uniwersytetach ludowych. Po rozpoczęciu okupacji jechał pociągiem do Szaflar i podczas podróży został przez Niemców zabrany do obozu pracy, z którego dwa razy uciekł. Został złapany i osadzony w więzieniu w Cieszynie.
[00:03:10] Rodzinie i urzędowi gminy w Szaflarach udało się uwolnić stryja z więzienia. Rodzina była dumna, że pisze książki, wiersze i był kształcony na UJ. Stryj został umieszczony w więzieniu Palace w Zakopanym, znanym z okrutnych przesłuchań i tortur.
[00:04:20] Do Palace zabrano też ojca stryja, dziadka boh. Opowiadał, jak do sali przesłuchań przyprowadzili syna, który był opuchnięty i ledwie szedł. Stryj na widok swojego ojca zapytał przerażony: „Tato, to ty też tutaj jesteś?”.
[00:05:00] Najlepszy kontakt ze stryjem Gustkiem [Augustynem Suskim] miała jego siostra Janeczka. Stryj napisał do niej z Tarnowa, dokąd trafił z Zakopanego. Siostra jeździła do niego z paczkami, ale nie spotkali się. Stryj przekazywał jej grypsy.
[00:06:00] W grypsach pisał, że nie jest mu źle i czeka na wyjazd do Oświęcimia, gdzie podobno było lepiej. Na kilka dni przed wyjazdem wysłał ostatni gryps do siostry z prośbą o odebranie jego ubrań z więzienia. Wśród nich była koszula splamiona krwią.
[00:07:00] Zakrwawioną koszulę siostra przekazała do szkoły rolniczej w Nowym Targu, która przyjęła imię Konfederacji Tatrzańskiej. Potem koszula trafiła do mgr Antoła, który zbierał pamiątki okupacyjne i chciał w Szaflarach utworzyć izbę pamięci.
[00:08:00] W maju 1942 r. przyszła wiadomość, że wuj zmarł w Oświęcimiu. Wcześniej, gdy przyjeżdżał do Szaflar, przywoził swojej siostrze Janeczce listę lektur do przeczytania, mówił, że „człowiek musi poszerzać swoje horyzonty”, zależało mu na edukacji ludzi na wsi.
[00:09:00] Gdy wybuchła wojna, ojciec boh. z plecakiem poszedł do wojska. Mama była wtedy w ciąży z szóstym dzieckiem. Na wojnę wyruszył też jej brat i przed wyruszeniem przyszedł pożegnać się z siostrą. Babcia miała pięć córek, zebrała je w domu i spały u niej z dziećmi.
[00:10:00] Siostry mamy boh. miały po sześcioro dzieci, wszyscy spali na sianie, a babcia z balkonu sprawdzała codziennie, czy nie zbliża się nalot bombowy. W drodze z Suchego do Poronina boh. z mamą widziały na stacji worki z mąką, które ludzie mogli sobie zabierać.
[00:11:00] W Suchym było dość spokojnie, jedynie młodzież powyżej 16 roku życia obawiała się wywózek na roboty do Niemiec, nocowali więc w szopkach i bacówkach.
[00:11:40] W rodzinie mówiło się, że wujka zabrano z powodu jego wykształcenia. Najwięcej informacji od wujku pochodzi od cioci Janeczki. Ciocia spotkała się z panią Apostoł, która opowiedziała jej o działalności brata w Konfederacji Tatrzańskiej.
[00:12:40] Góral „to Polak z krwi i kości”. Próba zmycia hańby i zdrady górali, udowodnienia, że walczą z Niemcami. W Suchym było spokojnie, cieszono się na koniec wojny.
[00:14:00] Stryj boh. był ideowcem, zależało mu na wzroście wykształcenia na wsi, tworzył uniwersytety ludowe. Listy stryja ze wsi poruszają i pokazują jego wrażliwość oraz związanie z człowiekiem.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..