Kazimiera Zagórska z d. Krogulec (ur. 1935, Pieńki) urodziła się jako średnia córka w rodzinie, gospodarującej na 36 hektarach na Wołyniu. W marcu 1943 podczas ataku nacjonalistów ukraińskich zdołali uciec z domu. Ratunek i schronienie znaleźli w sąsiednich Pendykach, w domu Ukraińca Iwana (nazwisko nieznane). Następnie dotarli do Łucka, gdzie przez kolejne dwa i pół roku mieszkali w zabudowaniach Katedry Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz kolegium jezuickiego, wraz z grupą innych uciekinierów z okolicznych wiosek. W lipcu 1944 po wkroczeniu Armii Czerwonej ojciec pani Kazimiery został wcielony do wojska i słuch o nim zaginął. W grudniu 1944 pani Kazimiera z matką i siostrami przyjechała do Polski i osiadły w Starej Wsi k. Kraśniczyna w powiecie krasnystawskim – w 3-hektarowym, zaniedbanym gospodarstwie po wysiedlonych Ukraińcach. Pani Kazimiera w 1949 roku ukończyła miejscową szkołę podstawową, a w 1953 roku – technikum chemiczne w Zgierzu. Pracowała w Zakładach Przemysłu Chemicznego „Boruta” w Zgierzu. W 1958 roku przeprowadziła się do męża (zawodowego oficera) do Modlina, a następnie do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie pracowała jako laborantka w jednostce wojsk chemicznych. W 1968 roku sprowadziła się do Sanoka, gdzie mieszka do dziś.
mehr...
weniger
00:00:10 Ucieczka rodziny do Łucka – schronienie w klasztorze, gdzie przebywało wielu innych uciekinierów. Poniedziałkowe apele organizowane przez Niemców, którzy wybierali rodziny na roboty do Niemiec. [+]
00:03:10 Zabranie na roboty rodziny ciotki Anieli Lesickiej, która namawiała ojca boh. do wyjazdu. Ojciec został zabrany do wojska i zaginął, a rodzina ciotki Anieli wróciła do Polski i zajęła poniemieckie gospodarstwo na Ziemiach Odzyskanych.
00:06:15 Mieszkanie uciekinierów w zabudowaniach klasztornych. Rodzina spędziła tam 2,5 roku. Zamknięcie klasztoru po wyzwoleniu miasta w 1944 r. Rodzina zamieszkała w piwnicy budynku razem z innymi Polakami – przesłuchania więźniów z pobliskiego więzienia na piętrze budynku. Przypadkowy strzał do mieszkania. [+]
00:10:40 Przeprowadzka do innego mieszkania, zabranie ojca do wojska w lipcu 1944 – powrót mamy do starego mieszkania w suterenie. Położenie budynku, w którym odbywały się przesłuchania. Dziecięce zabawy.
00:13:13 Powołanie ojca (i innych mężczyzn spośród uciekinierów) do polskiego wojska. Wyjazd ojca z grupą poborowych do Sum – powrót chorych do Łucka, brak wiadomości od ojca, który poszedł na front.
00:16:25 Edukacja – szkoła powszechna w Łucku. Repatriacja polskich rodzin w grudniu 1944 r. – długa podróż do Polski podczas działań wojennych. Wigilia w wagonie, warunki podczas podróży. Rodzina nie miała żadnego dobytku, tylko jeden tobołek i pierzyny. Posiłki w czasie podróży – suchary na drogę.
00:21:30 Repatrianci nie obawiali się napadu ze strony Ukraińców – dobra organizacja podróży. Trudne warunki: zimno i głód. Przystanki w Polsce – wysiadanie kolejnych rodzin. Działalność band ukraińskich na terenie Lubelszczyzny.
00:23:35 Rodzina boh. wysiadła w Krasnymstawie – wyjazd furmanką do Kraśniczyna. W domu w Starej Wsi, do którego przywieziono rodzinę, mieszkali jeszcze Ukraińcy – ich niechętna postawa wobec rodziny boh.
00:26:38 Mama nie przyjęła gospodarstwa w Starej Wsi – prace dorywcze u miejscowych gospodarzy. Jedynymi polskimi rodzinami we wsi były te repatriowane z Wołynia. Do gospodarstwa należały 2 hektary rozproszonej ziemi – brak możliwości przeprowadzki. Organizacja miejscowej ukraińskiej ludności.
00:29:20 Rodzina zamieszkała w domu Polaka Józefa Husa i jego żony Ireny, Ukrainki – mama pracowała w gospodarstwie, bo nie mogła zapłacić za mieszkanie. Boh. rano pasła krowy, a potem szła do szkoły – nauka i pasienie krów. Warunki bytowe, wyżywienie. [+]
00:33:03 Powojenne poszukiwania ojca – wiadomość z PCK, że jest pochowany w Kijowie.
00:35:04 Rodzina ojca mieszkała w Mirowie w Radomskiem. Mama, Helena Krogulec z domu Krasińska, urodziła się w Tychowie koło Iłży. Jej ojciec Leonard Krasiński służył w carskiej armii, po zwolnieniu z wojska (w drodze do domu) został obrabowany i zamordowany. Jego ojciec wszczął poszukiwania syna – znalezienia ciała w lesie. Babcia wyszła za wdowca, który miał 12 dzieci, ale córkę musiała zostawić u dziadka, który wydał jedyną wnuczkę za Franciszka Krogulca – historia rodziny mieszkającej w Pieńkach.
00:46:40 Mama mieszkała na Wołyniu 10 lat, czuła się Polką i nie chciała tam zostać po wyjeździe ojca. Odwiedziny babci w Starej Wsi – latem boh. jeździła do niej na wakacje.
00:49:07 Mama nie chciała wrócić do rodzinnego domu, bo nie podobał jej się mąż wybrany przez dziadka. Rodzina w Pieńkach pobudowała się za pieniądze, które dał dziadek.
00:52:05 Mama zakazała córkom opowiadania o przeżyciach na Wołyniu. Nauka w technikum chemicznym – boh. nie mówiła skąd pochodzi. ZSRR jako miejsce urodzenia – zmiana wpisu w dowodzie po ślubie.
00:54:04 Rozmowy ze szkolnymi koleżankami, które miały rodziców. Losy siostry, która jako dziecko zaczęła pracować – pilnowała dzieci małżeństwa, które prowadziło handel obwoźny na Lubelszczyźnie. Siostra wyjechała z nimi do Warszawy. Małżeństwo wybudowało sobie dom z cegieł wybieranych z gruzów. Wyjazdy boh. ze szkoły na święta do siostry, która w wieku 17 lat wyszła za mąż. Szwagier podczas Powstania Warszawskiego został ciężko ranny.
00:58:57 W 1954 r. boh. skończyła w Warszawie kurs wyszkolenia sanitarnego prowadzony przez wojsko, zakwaterowanie przy ul. Pięknej, spacery w Łazienkach, spotkania z siostrą. Po ukończeniu kursu boh. była komendantką drużyny medycznej w swoim zakładzie pracy – szkolenia z lekarzami i wojskowymi. Zawody między drużynami z różnych zakładów i miast.
01:03:50 Boh. widziała budowę Pałacu Kultury – jej wrażenia. Wyjazdy na ćwiczenia w ramach szkolenia sanitarnego.
01:04:48 Boh. była na Stadionie Dziesięciolecia podczas Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 r. Wyjazd do Warszawy na pogrzeb mamy w 1973 r. Spacery i niedzielne koncerty w Łazienkach.
01:07:55 Po ślubie boh. przez rok mieszkała z mężem w Modlinie.
01:08:22 Boh. nie pamięta momentu zakończenia II wojny światowej. Wspomnienie życia w PRL-u.
01:09:23 Dopiero podczas pobytu w technikum boh. poczuła się bezpiecznie. Wieczorki dla młodzieży w hotelu robotniczym w Zgierzu.
01:11:07 Boh. występowała w kabarecie łódzkiego domu kultury – wyjazdy na występy i wycieczki – zwiedzanie kraju. Boh. należała do zgierskiego chóru „Lutnia” – występy w kościołach, wyjazdy na uroczystości. Życie w hotelu robotniczym, wyżywienie, paczki z domów.
01:16:57 Na imieninach boh. kolega jej narzeczonego, Wiesław, poznał koleżankę Wandę Pawlinę – przygotowania do ślubu, ultimatum postawione boh. przez narzeczonego Franka. Po powrocie do Polski boh. nie miała żadnych dokumentów i wyrobiła je w Łodzi – złożenie dokumentów w USC w Zgierzu i ślub boh. – reakcja rodziny. Wspomnienie męża.
01:26:00 Boh. miała jechać do mamy w lubelskie, ale szwagrowi zepsuł się samochód, więc jechała do koleżanki, Marysi, mieszkającej w Modlinie – spotkanie z Marysią na dworcu i wyjazd do Modlina. Boh. poznała przyszłego męża podczas obiadu w kasynie.
01:34:42 Wyjazd do Starej Wsi, boh. nie powiedziała rodzinie, że poznała chłopaka. Przyjazdy Franciszka Zagórskiego do Zgierza. Boh. wzięła ślub w 1958 r. Choroby męża i jego śmierć.
01:39:15 Wojenne przeżycia nie odcisnęły piętna na boh., która przestała myśleć o rodzinnym domu, gdy podczas wizyty na Ukrainie zobaczyła, że w miejscu wsi są orne pola. Refleksja na temat swojego życia.
01:42:37 Mama nie tęskniła na Kresami, boh. też nie.
01:44:03 Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Wołyń ojciec nie pojechał do domu. Wielu uciekinierów, którzy zaryzykowali wyjazdy swoich do domów, nie wróciło z powrotem. Bestialskie morderstwa popełniane przez Ukraińców. Boh. chodziła z dzieciakami na łąki nad Styrem – zabawy nad rzeką. Boh. widziała powiązane zwłoki płynące z nurtem rzeki.
01:47:45 W Łucku stało niemieckie wojsko i Ukraińcy nie ośmielili się napaść na miasto.
01:48:26 W 1943 r. ojciec pracował w magazynie z żywnością dla niemieckiego wojska. Szefem magazynu był inż. Jan Tchórzewski. Ojciec dostawał deputat żywnościowy, mama dzieliła się żywnością z innymi uciekinierami.
01:50:22 Władysław Potrzeszcz, mąż ciotki Józi, należał do partyzantki i zginął w stodole podpalonej przez Niemców. Ciotka z dwójką dzieci przyjechała do Łucka. W tym czasie rodzina mieszkała w stróżówce przy magazynie, w którym pracował ojciec – przyjęcie ciotki do stróżówki. Zmiana sytuacji materialnej rodziny po wejściu Armii Czerwonej i zabraniu ojca do wojska.
01:55:44 Życie uciekinierów w klasztorze, lekcje religii dla dzieci. Zabawy dzieci nad Styrem. Warunki bytowe w klasztorze, spanie na narach. Posiłki z klasztornej kuchni, opis budynków i pomieszczeń. Msze w kaplicy. W klasztorze lekarze przyjmowali chorych.
02:01:52 Wszyscy w rodzinie byli zdrowi i nie mieli styczności z lekarzami. Mama była młoda, gdy przyjechała do Polski miała ok. 30 lat.
02:02:40 Mama miała koleżankę Katarzynę Spodły. Bezdzietna ciotka Ramusowa lubiła siostrę boh., Jadzię.
02:04:04 Uciekinierami w klasztorze zajmowali się księża. Położenie budynków, bliskość średniowiecznego zamku.
02:05:44 Po wkroczeniu Armii Czerwonej kościół i klasztor zostały zamknięte, wyjazdy uciekinierów do Polski.
02:06:39 W 1939 r. alumni rozjechali się do domów, potem budynki zajęli uciekinierzy.
02:07:48 Boh. nie pamięta polskich akcji odwetowych na Ukraińcach, ale na Wołyniu działała konspiracja. Niemcy stacjonowali w Zamku, niektórzy mieszkali w kamienicy należącej do inż. Tchórzewskiego, który miał dwa domy – po ucieczce Niemców inż. zaproponował, by rodzina zamieszkała w kamienicy, a ojciec został zarządcą budynku. Inżynier Tchórzewski pomagał rodzinie, zniknął po wkroczeniu Armii Czerwonej.
02:13:50 Walki o Łuck, radość z wyzwolenia miasta, zajmowanie mieszkań opuszczonych przez Niemców. Rodzina mieszkała w domu inż. Tchórzewskiego.
02:17:10 Wkroczenie Armii Czerwonej – radość mieszkańców miasta, zachowanie żołnierzy.
02:18:00 Życie Polaków i Ukraińców przed wojną, małżeństwa mieszane. Ostrzeżenie ojca przez znajomego Ukraińca. Początki rzezi na Wołyniu.
02:20:29 W Pieńkach nie mieszkali Żydzi, ale w Derażnem było wiele żydowskich sklepików. Podczas niemieckiej okupacji Żydów wywieziono, ukraińscy szpicle wydawali Polaków, którzy ukrywali Żydów.
02:22:31 Zabicie Żyda z Derażnego w Pieńkach.
02:25:37 W Łucku nie było Żydów, nie można było kupić jedzenia. Wyżywienie dla uciekinierów zorganizowano w klasztorze. Ojciec pracując w magazynie otrzymywał cukier, miód, konserwy.
02:26:58 W Wielkanoc 1945 r. AK przerwała łączność z Lublinem i Krasnymstawem, przyjazd partyzantów, którzy zabrali kilku Ukraińców. Wizyta partyzantów w domu boh. – rozmowa z mamą. Wsie w okolicy Kraśniczyna były w większości zamieszkane przez Ukraińców.
02:32:05 Pozwolenie od Bieruta na pozostanie Ukraińców na Lubelszczyźnie. Bogaci Ukraińcy Marchewa i Humin działali we władzach.
02:34:10 Przed wojną w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej była Szkoła Podchorążych Piechoty. Po wojnie w Komorowie stacjonowała jednostka wojsk chemicznych, w której służył mąż boh., a ona sama pracowała w laboratorium.
02:37:49 Rodziny wojskowe mieszkały w blokach wojskowych przy ul. Świerczewskiego w Ostrowi – dojazdy do pracy. W jednym z bloków były sklepy. Dni targowe w Ostrowi, infrastruktura miasta. Wypoczynek nad basenem pożarniczym. W mieście nie było szpitala, rodziny wojskowe jeździły do szpitala w Warszawie. Najstarszy syn urodził się w wiejskiej porodówce, dwójka młodszych dzieci w Warszawie.
02:43:45 Podziękowanie pani Kazimiery dla ekipy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..