Zagórska Kazimiera cz. 2
Kazimiera Zagórska z d. Krogulec (ur. 1935, Pieńki) urodziła się jako średnia córka w rodzinie, gospodarującej na 36 hektarach na Wołyniu. W marcu 1943 podczas ataku nacjonalistów ukraińskich zdołali uciec z domu. Ratunek i schronienie znaleźli w sąsiednich Pendykach, w domu Ukraińca Iwana (nazwisko nieznane). Następnie dotarli do Łucka, gdzie przez kolejne dwa i pół roku mieszkali w zabudowaniach Katedry Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz kolegium jezuickiego, wraz z grupą innych uciekinierów z okolicznych wiosek. W lipcu 1944 po wkroczeniu Armii Czerwonej ojciec pani Kazimiery został wcielony do wojska i słuch o nim zaginął. W grudniu 1944 pani Kazimiera z matką i siostrami przyjechała do Polski i osiadły w Starej Wsi k. Kraśniczyna w powiecie krasnystawskim – w 3-hektarowym, zaniedbanym gospodarstwie po wysiedlonych Ukraińcach. Pani Kazimiera w 1949 roku ukończyła miejscową szkołę podstawową, a w 1953 roku – technikum chemiczne w Zgierzu. Pracowała w Zakładach Przemysłu Chemicznego „Boruta” w Zgierzu. W 1958 roku przeprowadziła się do męża (zawodowego oficera) do Modlina, a następnie do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie pracowała jako laborantka w jednostce wojsk chemicznych. W 1968 roku sprowadziła się do Sanoka, gdzie mieszka do dziś.
mehr...
weniger
00:00:10 Ucieczka rodziny do Łucka – schronienie w klasztorze, gdzie przebywało wielu innych uciekinierów. Poniedziałkowe apele organizowane przez Niemców, którzy wybierali rodziny na roboty do Niemiec. [+]
00:03:10 Zabranie na roboty rodziny ciotki Anieli Lesickiej, która namawiała ojca boh. do wyjazdu. Ojciec został zabrany do wojska i zaginął, a rodzina ciotki Anieli wróciła do Polski i zajęła poniemieckie gospodarstwo na Ziemiach Odzyskanych.
00:06:15 Mieszkanie uciekinierów w zabudowaniach klasztornych. Rodzina spędziła tam 2,5 roku. Zamknięcie klasztoru po wyzwoleniu miasta w 1944 r. Rodzina zamieszkała w piwnicy budynku razem z innymi Polakami – przesłuchania więźniów z pobliskiego więzienia na piętrze budynku. Przypadkowy strzał do mieszkania. [+]
00:10:40 Przeprowadzka do innego mieszkania, zabranie ojca do wojska w lipcu 1944 – powrót mamy do starego mieszkania w suterenie. Położenie budynku, w którym odbywały się przesłuchania. Dziecięce zabawy.
00:13:13 Powołanie ojca (i innych mężczyzn spośród uciekinierów) do polskiego wojska. Wyjazd ojca z grupą poborowych do Sum – powrót chorych do Łucka, brak wiadomości od ojca, który poszedł na front.
00:16:25 Edukacja – szkoła powszechna w Łucku. Repatriacja polskich rodzin w grudniu 1944 r. – długa podróż do Polski podczas działań wojennych. Wigilia w wagonie, warunki podczas podróży. Rodzina nie miała żadnego dobytku, tylko jeden tobołek i pierzyny. Posiłki w czasie podróży – suchary na drogę.
00:21:30 Repatrianci nie obawiali się napadu ze strony Ukraińców – dobra organizacja podróży. Trudne warunki: zimno i głód. Przystanki w Polsce – wysiadanie kolejnych rodzin. Działalność band ukraińskich na terenie Lubelszczyzny.
00:23:35 Rodzina boh. wysiadła w Krasnymstawie – wyjazd furmanką do Kraśniczyna. W domu w Starej Wsi, do którego przywieziono rodzinę, mieszkali jeszcze Ukraińcy – ich niechętna postawa wobec rodziny boh.
00:26:38 Mama nie przyjęła gospodarstwa w Starej Wsi – prace dorywcze u miejscowych gospodarzy. Jedynymi polskimi rodzinami we wsi były te repatriowane z Wołynia. Do gospodarstwa należały 2 hektary rozproszonej ziemi – brak możliwości przeprowadzki. Organizacja miejscowej ukraińskiej ludności.
00:29:20 Rodzina zamieszkała w domu Polaka Józefa Husa i jego żony Ireny, Ukrainki – mama pracowała w gospodarstwie, bo nie mogła zapłacić za mieszkanie. Boh. rano pasła krowy, a potem szła do szkoły – nauka i pasienie krów. Warunki bytowe, wyżywienie. [+]
00:33:03 Powojenne poszukiwania ojca – wiadomość z PCK, że jest pochowany w Kijowie.
00:35:04 Rodzina ojca mieszkała w Mirowie w Radomskiem. Mama, Helena Krogulec z domu Krasińska, urodziła się w Tychowie koło Iłży. Jej ojciec Leonard Krasiński służył w carskiej armii, po zwolnieniu z wojska (w drodze do domu) został obrabowany i zamordowany. Jego ojciec wszczął poszukiwania syna – znalezienia ciała w lesie. Babcia wyszła za wdowca, który miał 12 dzieci, ale córkę musiała zostawić u dziadka, który wydał jedyną wnuczkę za Franciszka Krogulca – historia rodziny mieszkającej w Pieńkach.
00:46:40 Mama mieszkała na Wołyniu 10 lat, czuła się Polką i nie chciała tam zostać po wyjeździe ojca. Odwiedziny babci w Starej Wsi – latem boh. jeździła do niej na wakacje.
00:49:07 Mama nie chciała wrócić do rodzinnego domu, bo nie podobał jej się mąż wybrany przez dziadka. Rodzina w Pieńkach pobudowała się za pieniądze, które dał dziadek.
00:52:05 Mama zakazała córkom opowiadania o przeżyciach na Wołyniu. Nauka w technikum chemicznym – boh. nie mówiła skąd pochodzi. ZSRR jako miejsce urodzenia – zmiana wpisu w dowodzie po ślubie.
00:54:04 Rozmowy ze szkolnymi koleżankami, które miały rodziców. Losy siostry, która jako dziecko zaczęła pracować – pilnowała dzieci małżeństwa, które prowadziło handel obwoźny na Lubelszczyźnie. Siostra wyjechała z nimi do Warszawy. Małżeństwo wybudowało sobie dom z cegieł wybieranych z gruzów. Wyjazdy boh. ze szkoły na święta do siostry, która w wieku 17 lat wyszła za mąż. Szwagier podczas Powstania Warszawskiego został ciężko ranny.
00:58:57 W 1954 r. boh. skończyła w Warszawie kurs wyszkolenia sanitarnego prowadzony przez wojsko, zakwaterowanie przy ul. Pięknej, spacery w Łazienkach, spotkania z siostrą. Po ukończeniu kursu boh. była komendantką drużyny medycznej w swoim zakładzie pracy – szkolenia z lekarzami i wojskowymi. Zawody między drużynami z różnych zakładów i miast.
01:03:50 Boh. widziała budowę Pałacu Kultury – jej wrażenia. Wyjazdy na ćwiczenia w ramach szkolenia sanitarnego.
01:04:48 Boh. była na Stadionie Dziesięciolecia podczas Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 r. Wyjazd do Warszawy na pogrzeb mamy w 1973 r. Spacery i niedzielne koncerty w Łazienkach.
01:07:55 Po ślubie boh. przez rok mieszkała z mężem w Modlinie.
01:08:22 Boh. nie pamięta momentu zakończenia II wojny światowej. Wspomnienie życia w PRL-u.
01:09:23 Dopiero podczas pobytu w technikum boh. poczuła się bezpiecznie. Wieczorki dla młodzieży w hotelu robotniczym w Zgierzu.
01:11:07 Boh. występowała w kabarecie łódzkiego domu kultury – wyjazdy na występy i wycieczki – zwiedzanie kraju. Boh. należała do zgierskiego chóru „Lutnia” – występy w kościołach, wyjazdy na uroczystości. Życie w hotelu robotniczym, wyżywienie, paczki z domów.
01:16:57 Na imieninach boh. kolega jej narzeczonego, Wiesław, poznał koleżankę Wandę Pawlinę – przygotowania do ślubu, ultimatum postawione boh. przez narzeczonego Franka. Po powrocie do Polski boh. nie miała żadnych dokumentów i wyrobiła je w Łodzi – złożenie dokumentów w USC w Zgierzu i ślub boh. – reakcja rodziny. Wspomnienie męża.
01:26:00 Boh. miała jechać do mamy w lubelskie, ale szwagrowi zepsuł się samochód, więc jechała do koleżanki, Marysi, mieszkającej w Modlinie – spotkanie z Marysią na dworcu i wyjazd do Modlina. Boh. poznała przyszłego męża podczas obiadu w kasynie.
01:34:42 Wyjazd do Starej Wsi, boh. nie powiedziała rodzinie, że poznała chłopaka. Przyjazdy Franciszka Zagórskiego do Zgierza. Boh. wzięła ślub w 1958 r. Choroby męża i jego śmierć.
01:39:15 Wojenne przeżycia nie odcisnęły piętna na boh., która przestała myśleć o rodzinnym domu, gdy podczas wizyty na Ukrainie zobaczyła, że w miejscu wsi są orne pola. Refleksja na temat swojego życia.
01:42:37 Mama nie tęskniła na Kresami, boh. też nie.
01:44:03 Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Wołyń ojciec nie pojechał do domu. Wielu uciekinierów, którzy zaryzykowali wyjazdy swoich do domów, nie wróciło z powrotem. Bestialskie morderstwa popełniane przez Ukraińców. Boh. chodziła z dzieciakami na łąki nad Styrem – zabawy nad rzeką. Boh. widziała powiązane zwłoki płynące z nurtem rzeki.
01:47:45 W Łucku stało niemieckie wojsko i Ukraińcy nie ośmielili się napaść na miasto.
01:48:26 W 1943 r. ojciec pracował w magazynie z żywnością dla niemieckiego wojska. Szefem magazynu był inż. Jan Tchórzewski. Ojciec dostawał deputat żywnościowy, mama dzieliła się żywnością z innymi uciekinierami.
01:50:22 Władysław Potrzeszcz, mąż ciotki Józi, należał do partyzantki i zginął w stodole podpalonej przez Niemców. Ciotka z dwójką dzieci przyjechała do Łucka. W tym czasie rodzina mieszkała w stróżówce przy magazynie, w którym pracował ojciec – przyjęcie ciotki do stróżówki. Zmiana sytuacji materialnej rodziny po wejściu Armii Czerwonej i zabraniu ojca do wojska.
01:55:44 Życie uciekinierów w klasztorze, lekcje religii dla dzieci. Zabawy dzieci nad Styrem. Warunki bytowe w klasztorze, spanie na narach. Posiłki z klasztornej kuchni, opis budynków i pomieszczeń. Msze w kaplicy. W klasztorze lekarze przyjmowali chorych.
02:01:52 Wszyscy w rodzinie byli zdrowi i nie mieli styczności z lekarzami. Mama była młoda, gdy przyjechała do Polski miała ok. 30 lat.
02:02:40 Mama miała koleżankę Katarzynę Spodły. Bezdzietna ciotka Ramusowa lubiła siostrę boh., Jadzię.
02:04:04 Uciekinierami w klasztorze zajmowali się księża. Położenie budynków, bliskość średniowiecznego zamku.
02:05:44 Po wkroczeniu Armii Czerwonej kościół i klasztor zostały zamknięte, wyjazdy uciekinierów do Polski.
02:06:39 W 1939 r. alumni rozjechali się do domów, potem budynki zajęli uciekinierzy.
02:07:48 Boh. nie pamięta polskich akcji odwetowych na Ukraińcach, ale na Wołyniu działała konspiracja. Niemcy stacjonowali w Zamku, niektórzy mieszkali w kamienicy należącej do inż. Tchórzewskiego, który miał dwa domy – po ucieczce Niemców inż. zaproponował, by rodzina zamieszkała w kamienicy, a ojciec został zarządcą budynku. Inżynier Tchórzewski pomagał rodzinie, zniknął po wkroczeniu Armii Czerwonej.
02:13:50 Walki o Łuck, radość z wyzwolenia miasta, zajmowanie mieszkań opuszczonych przez Niemców. Rodzina mieszkała w domu inż. Tchórzewskiego.
02:17:10 Wkroczenie Armii Czerwonej – radość mieszkańców miasta, zachowanie żołnierzy.
02:18:00 Życie Polaków i Ukraińców przed wojną, małżeństwa mieszane. Ostrzeżenie ojca przez znajomego Ukraińca. Początki rzezi na Wołyniu.
02:20:29 W Pieńkach nie mieszkali Żydzi, ale w Derażnem było wiele żydowskich sklepików. Podczas niemieckiej okupacji Żydów wywieziono, ukraińscy szpicle wydawali Polaków, którzy ukrywali Żydów.
02:22:31 Zabicie Żyda z Derażnego w Pieńkach.
02:25:37 W Łucku nie było Żydów, nie można było kupić jedzenia. Wyżywienie dla uciekinierów zorganizowano w klasztorze. Ojciec pracując w magazynie otrzymywał cukier, miód, konserwy.
02:26:58 W Wielkanoc 1945 r. AK przerwała łączność z Lublinem i Krasnymstawem, przyjazd partyzantów, którzy zabrali kilku Ukraińców. Wizyta partyzantów w domu boh. – rozmowa z mamą. Wsie w okolicy Kraśniczyna były w większości zamieszkane przez Ukraińców.
02:32:05 Pozwolenie od Bieruta na pozostanie Ukraińców na Lubelszczyźnie. Bogaci Ukraińcy Marchewa i Humin działali we władzach.
02:34:10 Przed wojną w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej była Szkoła Podchorążych Piechoty. Po wojnie w Komorowie stacjonowała jednostka wojsk chemicznych, w której służył mąż boh., a ona sama pracowała w laboratorium.
02:37:49 Rodziny wojskowe mieszkały w blokach wojskowych przy ul. Świerczewskiego w Ostrowi – dojazdy do pracy. W jednym z bloków były sklepy. Dni targowe w Ostrowi, infrastruktura miasta. Wypoczynek nad basenem pożarniczym. W mieście nie było szpitala, rodziny wojskowe jeździły do szpitala w Warszawie. Najstarszy syn urodził się w wiejskiej porodówce, dwójka młodszych dzieci w Warszawie.
02:43:45 Podziękowanie pani Kazimiery dla ekipy.
mehr...
weniger