Zdzisława Wawrzynkiewicz z d. Szczerbicka (ur. 1928, Równe) wychowała się na Wołyniu w rodzinie przedwojennego policjanta. W 1940 roku została zesłana na Syberię do Kazachstanu wraz z matką i rodzeństwem. Podczas pobytu na zesłaniu zmarło jej dwóch braci, a ona sama przebyła kilka ciężkich chorób. Wróciła do Polski w 1946 roku i zamieszkała na Ziemiach Odzyskanych.
00:00:11 Autoprezentacja boh. urodzonej w czerwcu 1928 w Równem na Wołyniu. Rodzina mieszkała w Chełmie, ojciec był wojskowym.
00:01:03 Przeprowadzka z Chełma do Łucka, potem do Krasnowoli i Kołek – tu boh. zaczęła chodzić do szkoły.
00:02:02 Prezentacja rodziców boh.: Amelii i Franciszka Szczerbickich. Rodzice przed wojną się rozwiedli, mama wyszła za Buczka i rodzina wyjechała do Kołek.
00:02:45 Rodzina mieszkała na posterunku, w miasteczku było mało polskich dzieci. Ludność żydowska i ukraińska – relacje z Polakami.
00:03:45 O śmierci Piłsudskiego boh. dowiedziała się od ojca – jego reakcja.
00:04:03 Zalecenia dla policjantów pod koniec lat 30.
00:04:32 Po wybuchu wojny ojciec odesłał rodzinę z Kołek do niemieckiej kolonii, bo obawiał się, że Ukraińcy napadną na posterunek.
00:05:02 Przechodzący polski oddział zabrał ojczyma. Na posterunku zostali policjanci: Stradomski i Tomaszewski, którzy później zostali aresztowani.
00:05:58 Boh. nie widziała wejścia Armii Czerwonej, od koleżanki słyszała, że Żydzi witali czerwonoarmistów. Ukraińska milicja podczas sowieckiej okupacji.
00:07:55 Edukacja przed wojną – siedmioklasowa szkoła powszechna w Kołkach.
00:08:36 Deportacja rodziny – wieczorne zebranie, wizyta ukraińskiego milicjanta. Wejście do domu w nocy i zabranie rodziny, którą wiózł Polak Koksanowicz. Jego żona oddała rodzinie świeżo upieczony chleb. [+]
00:09:40 Deportowano mamę i czworo dzieci.
00:10:15 Po kampanii wrześniowej ojczym przyszedł do ciotki mieszkającej w Łucku, potem przedostał się do Lublina, skąd pochodził.
00:11:02 Wywózka rodziny – dwie godziny na spakowanie, nie pozwolono mamie zabrać maszyny do szycia, roweru ani zabawek dla dziecka. [+]
00:12:05 Przewóz furmanką do Maniewicz, gdzie wsadzono ludzi do pociągu – przesiadka za dawną granicą Polski i ZSRR do większych wagonów. Warunki podczas podróży – dwa wiadra wody dziennie dla wagonu, wyżywienie podczas dwutygodniowej podróży, ciasnota. Dziura w podłodze dla załatwiania potrzeb fizjologicznych. W wagonie boh. nikt nie umarł.
00:14:25 Przyjazd do Kazachstanu. Rodzina trafiła do wioski, w której mieszkało wielu Polaków deportowanych w 1936 r. z terenów nadgranicznych. Niedaleko był wieś, w której mieszkali tylko Polacy, ale ich dzieci już nie mówiły po polsku. Spotkanie z matką człowieka, który przywiózł rodzinę ze stacji kolejowej. Opowieści wcześniejszych zesłańców o głodzie na Ukrainie.
00:16:25 Rodzina mieszkała w ziemiance u Polaków, spanie na piecu. Praca przy budowie kolei po przewiezieniu rodziny w inne miejsce – mieszkanie w barakach, wszy, pluskwy i choroby.
00:17:49 W 1941 r. rodzinę wywieziono do pracy przy budowie kolei. Podczas pobytu w kołchozie o Polkach mówiono, że są żonami bandytów. Brak możliwości pracy – życie ze sprzedaży rzeczy przywiezionych z Polski. Mama robiła chusteczki i wymieniała je na żywność. W 1940 r. we wsi były zapasy zboża – zabranie zapasów, głód zimą.
00:19:43 Wspólne Wigilie Polaków.
00:20:30 Kary za napadanie na Polaków.
00:21:12 Pobyt w kołchozie – choroba młodszego brata, leczenie w szpitalu, śmierć z powodu zaawansowanej awitaminozy.
00:23:13 Przewiezienie rodziny na budowę kolei, warunki podczas jazdy.
00:23:32 Pogrzeb brata w zbyt małej trumnie. Oczekiwanie z pogrzebem na koniec buranu – opis burzy śnieżnej. [+]
00:24:47 Podczas budowy kolei rodzina mieszkała w namiocie, brat przeziębił się, a boh. zachorowała na świnkę. Przeprowadzka do Jesila – śmierć brata w szpitalu. Leczenie boh. bańkami. W szpitalu w Jesilu pracował lekarz, Gruzin, który opiekował się mamą po jej zawale. Formowanie Armii Andersa – możliwość otrzymania odzieży.
00:27:17 Do Armii Andersa jechali chłopcy z Jesila, ale brat w tym czasie umierał w szpitalu.
00:27:43 W Jesilu była poczta i szpital. Stosunek miejscowej ludności do zesłańców.
00:28:23 Przy budowie kolei pracowała mama i brat – zawał mamy, choroba i śmierć brata. Pomoc lekarza,Gruzina, którego żona pracowała w aptece.
00:29:24 Boh. skończyła 14 lat i zabrano ją do pracy przy budowie tamy. Czterem nastolatkom wyznaczano lżejsze prace – kruszenie kamieni. Boh. pilnowała dzieci jednego z kierowników. Praca od świtu do wieczora.
00:31:27 Do zesłańców rzadko docierały wieści z kraju, ale z Ukrainy przychodziły listy i wiedziano o rzeziach na Wołyniu.
00:32:10 Przewożenie zesłańców na Ukrainę – rodzina nie pojechała z powodu tyfusu. Wysoka gorączka podczas choroby – boh. nie poznawała koleżanki Lońki. Brak lekarzy i lekarstw.
00:33:49 Boh. pomagała budować łaźnię, w której potem nieomal zaczadziała. Przejazd wołami do baraku.
00:35:30 Pobór wśród zesłańców do Armii Berlinga. W posiołku było kilka chat i dwa baraki, w których mieszkali polscy zesłańcy.
00:36:14 Repatriacja do kraju – opóźnienie wyjazdu z powodu powodzi. Powrót do Polski w czerwcu 1946 r.
00:36:54 Informacje o działaniach na froncie z listów żołnierzy. Radość z zakończenia wojny.
00:37:35 Rodzina dostawała listy od cioci mieszkającej w Łucku. Podczas choroby rodziny ciocia przysłała pieniądze na leczenie. Wiadomość o wyjeździe rodziny z Wołynia do Polski. Cioteczna siostra należała do AK, w 1946 r. została aresztowana i wywieziona na Syberię do kopalni złota – jej powrót do Polski w 1956 r.
00:39:11 Transport repatriacyjny do Polski – miesięczna podróż pociągiem bez strażników. Podczas powrotu do kraju boh. chorowała na malarię – radość z powrotu do Polski.
00:40:27 Przyjazd do Brześcia – wyjście do kościoła. Przejazd przez granicę nocą, zamknięcie wagonów przed przekroczeniem granicy. Przyjazd do Gryfina. Poszukiwania ojca – wyjazd do Lublina i do Szczecina, gdzie ojciec wyjechał.
00:41:33 Powojenny Szczecin – ruiny miasta. Boh. nie spotkała w mieście Niemców.
00:42:15 Po pięciu latach boh. wyszła za mąż i wyjechała do Łobezu. Przeprowadzka w 1953 r. do Słupska, gdzie mieszkali rodzice boh.
00:43:04 Mąż był magazynierem, a boh. pracowała chałupniczo jako krawcowa. Choroby boh.
00:44:27 Żydzi w Kołkach – bójki polskich i żydowskich chłopaków. Boh. bawiła się z Żydówkami i Ukrainkami.
00:45:07 Jedzenie na zesłaniu – skromne racje żywieniowe, kapusta kwaszona w beczkach po smole.
00:46:07 Sąsiadka z baraku, Węgierka, oddała rodzinie garnek smalcu i lalkę, gdy zabierano ją do łagru. Kradzież prosa. Kawa z palonego chleba. [+]
00:47:44 Odzież na zesłaniu – mama szyła z ubrania z podszewek roboczych kufajek.
00:48:16 Ucieczka z baraku, który zapalił się od rury do pieca. Boh. ocaliła zdjęcie, które zrobiono je podczas paszportyzacji. Władze przysłały fotografa, Rosjanina, by zrobił zesłańcom zdjęcia do dokumentów. [+]
00:50:26 Majster był Ukraińcem – jego reakcja na widok boh., które wyrwała jedną marchewkę, groźba wysłania do łagru. [+]
00:51:11 W baraku mieszkała jedna Żydówka z córką.
00:51:43 Losy rodziny na Wołyniu. Podczas pobytu w kołchozie boh. chodziła do szkoły i uczyła się rosyjskiego oraz matematyki, nauczyciele byli Rosjanami.
00:53:29 W 1953 r. boh. mieszkała w Łobezie naprzeciwko budynku milicji, gdzie wywieszono żałobne flagi – radość boh. z powodu śmierci Stalina.
00:54:57 Boh. nie pamięta wydarzeń w Słupsku w grudniu 1970 r. Pozwolenie na wyjazd do Poznania w stanie wojennym.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..