Honorata Federczyk z domu Kot (ur. 1937, Bojany) opowiada o zbrodni niemieckiej dokonanej 2 września 1944 na ludności wsi Lipniak-Majorat. Wspomina o aresztowaniu swoich sąsiadów przez Niemców (prawodpodobnie zginęli potem w KL Auschwitz), opowiada także o wejściu Armii Czerwonej, której żołnierze gwałcili masowo miejscowe kobiety.
[00:00:10] Ur. 1 stycznia 1937 r. we wsi Bojany. Rodzice Anna i Hipolit Kot. Rodzeństwo: Władysław, Eugenia
Stefania, Aleksander. Ojciec pracował na roli, był sołtysem. W czasie w I wojnie światowej był kawalerzystą, został ranny w nogę. Jego konia postrzelono w nogę, ojciec przejechał na koniu Piłsudskiego.
[00:04:01] W czasie II wojny światowej: drewniany dom , suszenie lnu na piecu, czesanie lnu, przędzenie lnu na kołowrotku, tkanie na krosnach. Mama miała kłopoty z chodzeniem. Sąsiad Aleksander Krawczykowski, dwie rodziny Szczegurów znad Bugu – razem z rodziną boh. koczowali w lesie. Owdowiała siostra Gienia z nowo narodzonym synkiem, zakatowany za nielegalny handel przez Niemców mąż Jan Gutkowski [+]. Pogrzeb i chrzciny na jednej uroczystości w kościele.
[00:07:29] Pobór do wojska – Gienia wyszła za swojego szwagra, który też zginął. Pędzenie przez Niemców. Ojciec zarządził postój, kopanie okopów, kule latające nad głową.
[00:09:49] Stryj Kot zabrany z innymi mężczyznami do kopania okopów. Kobiety z dziećmi przebywały w leśniczówce w Majoracie. Masowa egzekucja kobiet i dzieci nad wykopanym przez siebie grobem w lesie. [+]
[00:13:05] Dwie siostry Szczegura przeżyły schowane w dole wychodka. One opowiadały o masakrze cywilów. Pospieszny pochówek.
[00:18:39] Stracono tam ponad 400 osób. Za namową ojca rodzina boh. uciekła z sąsiadami wozem drabiniastym. Ucieczka Niemców przed frontem.
[00:21:50] Zarżnięcie świniaka przez sąsiadkę. Mięso wymieniane za sól.
[00:23:23] Zabranie sąsiadów Szczechurów do „budy” – zaginęli bez śladu. Losy ich dzieci. Władysław Szczechura i Paweł Szczechura z Bojan – jego córki przeżyły masakrę.
[00:26:30] Cała rodzina stryja Stefana zginęła w masakrze – stryj przeżył. Siostry Szczechurówny Helena i Halina. Krystyna Szczechura, córka Władysława, mąż Migała.
[00:29:53] Koczowanie w lesie ponad tydzień. Wypędzenie przez Niemców. Po 24 godz. powrót do splądrowanego przez Rosjan domu, rozkradzione sprząty i pamiątki, w środku byli „Ruscy”, rozebranie desek z szopy na zbudowanie mostu.
[00:31:24] Okop przechodził przez podwórko boh. Ubrania schowane w kufrze pod ziemią – zostały wykopane. Schrony ziemne w lesie. Chleb z solą lub cukrem. Trauma po wydarzeniach z czasu wojny.
[00:34:55] Pielęgnowanie bolesnych wspomnień wojennych. Obowiązkowe dostarczanie żywności, ukrywanie ubitego mięsa „u psa pod ogonem”. [+]
[00:39:19] Partyzantka. U gajowego Turka zabito mężczyznę. Ojciec boh. zaświadczył, że to świńska krew i tym samym uniknięto odwetu. Mężowie sióstr zginęli na wojnie.
[00:45:30] Przyjście Rosjan, „polowanie na kobiety”, gwałty na oczach rodziny „3 dni nie kuszał, rok nie jebał”. Napiętnowanie we wsi dzieci urodzonych z gwałtu. [++]
[00:49:20] Edukacja od 1935 r., w jednej klasie uczyło się kilka roczników dzieci. Bombardowanie ogrodu przy szkole. Dalsza edukacja w Udrzynie. Indoktrynacja po wojnie: „Stalin, Bierut, Rokossowski – niech żyje”.
[00:51:10] Dalsza nauka w Radomsku (1953) w technikum drzewnym. Ślub, zakńczenie edukacji. Brat skończył naukę, mieszka w Szczytnie. Śmierć Stalina.
[00:54:45] Ekshumacja grobów w obecności ojca i stryja Stefana oraz Wandy Sowy. Pochówek na cmentarzu w Broku. Rodzina Gastołów.
[00:59:50] Schron pod grabem na podwórku. O tych wydarzeniach „nie można było mówić”. To była „zbrodnia nie do opisania”, „morderstwo na polskim narodzie”.
[01:07:11] Upamiętnienie zbrodni. Budowa pomnika. Marzenie o odnalezieniu miejsca pochówku rotmistrza Pileckiego.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.