Honorata Federczyk z domu Kot (ur. 1937, Bojany) opowiada o zbrodni niemieckiej dokonanej 2 września 1944 na ludności wsi Lipniak-Majorat. Wspomina o aresztowaniu swoich sąsiadów przez Niemców (prawodpodobnie zginęli potem w KL Auschwitz), opowiada także o wejściu Armii Czerwonej, której żołnierze gwałcili masowo miejscowe kobiety.
[00:00:10] Ur. 1 stycznia 1937 r. we wsi Bojany. Rodzice Anna i Hipolit Kot. Rodzeństwo: Władysław, Eugenia
Stefania, Aleksander. Ojciec pracował na roli, był sołtysem. W czasie w I wojnie światowej był kawalerzystą, został ranny w nogę. Jego konia postrzelono w nogę, ojciec przejechał na koniu Piłsudskiego.
[00:04:01] W czasie II wojny światowej: drewniany dom , suszenie lnu na piecu, czesanie lnu, przędzenie lnu na kołowrotku, tkanie na krosnach. Mama miała kłopoty z chodzeniem. Sąsiad Aleksander Krawczykowski, dwie rodziny Szczegurów znad Bugu – razem z rodziną boh. koczowali w lesie. Owdowiała siostra Gienia z nowo narodzonym synkiem, zakatowany za nielegalny handel przez Niemców mąż Jan Gutkowski [+]. Pogrzeb i chrzciny na jednej uroczystości w kościele.
[00:07:29] Pobór do wojska – Gienia wyszła za swojego szwagra, który też zginął. Pędzenie przez Niemców. Ojciec zarządził postój, kopanie okopów, kule latające nad głową.
[00:09:49] Stryj Kot zabrany z innymi mężczyznami do kopania okopów. Kobiety z dziećmi przebywały w leśniczówce w Majoracie. Masowa egzekucja kobiet i dzieci nad wykopanym przez siebie grobem w lesie. [+]
[00:13:05] Dwie siostry Szczegura przeżyły schowane w dole wychodka. One opowiadały o masakrze cywilów. Pospieszny pochówek.
[00:18:39] Stracono tam ponad 400 osób. Za namową ojca rodzina boh. uciekła z sąsiadami wozem drabiniastym. Ucieczka Niemców przed frontem.
[00:21:50] Zarżnięcie świniaka przez sąsiadkę. Mięso wymieniane za sól.
[00:23:23] Zabranie sąsiadów Szczechurów do „budy” – zaginęli bez śladu. Losy ich dzieci. Władysław Szczechura i Paweł Szczechura z Bojan – jego córki przeżyły masakrę.
[00:26:30] Cała rodzina stryja Stefana zginęła w masakrze – stryj przeżył. Siostry Szczechurówny Helena i Halina. Krystyna Szczechura, córka Władysława, mąż Migała.
[00:29:53] Koczowanie w lesie ponad tydzień. Wypędzenie przez Niemców. Po 24 godz. powrót do splądrowanego przez Rosjan domu, rozkradzione sprząty i pamiątki, w środku byli „Ruscy”, rozebranie desek z szopy na zbudowanie mostu.
[00:31:24] Okop przechodził przez podwórko boh. Ubrania schowane w kufrze pod ziemią – zostały wykopane. Schrony ziemne w lesie. Chleb z solą lub cukrem. Trauma po wydarzeniach z czasu wojny.
[00:34:55] Pielęgnowanie bolesnych wspomnień wojennych. Obowiązkowe dostarczanie żywności, ukrywanie ubitego mięsa „u psa pod ogonem”. [+]
[00:39:19] Partyzantka. U gajowego Turka zabito mężczyznę. Ojciec boh. zaświadczył, że to świńska krew i tym samym uniknięto odwetu. Mężowie sióstr zginęli na wojnie.
[00:45:30] Przyjście Rosjan, „polowanie na kobiety”, gwałty na oczach rodziny „3 dni nie kuszał, rok nie jebał”. Napiętnowanie we wsi dzieci urodzonych z gwałtu. [++]
[00:49:20] Edukacja od 1935 r., w jednej klasie uczyło się kilka roczników dzieci. Bombardowanie ogrodu przy szkole. Dalsza edukacja w Udrzynie. Indoktrynacja po wojnie: „Stalin, Bierut, Rokossowski – niech żyje”.
[00:51:10] Dalsza nauka w Radomsku (1953) w technikum drzewnym. Ślub, zakńczenie edukacji. Brat skończył naukę, mieszka w Szczytnie. Śmierć Stalina.
[00:54:45] Ekshumacja grobów w obecności ojca i stryja Stefana oraz Wandy Sowy. Pochówek na cmentarzu w Broku. Rodzina Gastołów.
[00:59:50] Schron pod grabem na podwórku. O tych wydarzeniach „nie można było mówić”. To była „zbrodnia nie do opisania”, „morderstwo na polskim narodzie”.
[01:07:11] Upamiętnienie zbrodni. Budowa pomnika. Marzenie o odnalezieniu miejsca pochówku rotmistrza Pileckiego.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.