Jan Jakubowski (ur. 1939) pochodzi z Krosna. Jego ojciec (Bolesław Jakubowski) podczas okupacji niemieckiej był dowóca plutonu egzekucyjnego Armii Krajowej. W 1943-44 roku ojciec ze swoim oddziałem złapał grupę Niemców wiozących siedem rodzin żydowskich z Dukli do obozu w Szebni. Staszek i Franek, dwóch chłopaków z oddziału, wykonało wyrok śmierci na złapanych Niemcach, zadając cios bagnetem w serce. Odbitych Żydów wypuścili do lasu. Jedna dziewczynka żydowska skręciła nogę, Bolesław przechował ją przez dzień, a następnie przekazał oddziałom radzieckim, które akurat nadeszły. Dzięki temu dziewczynce udało się wrócić do Krosna. Rodzina Jana przechowywała w domowej piwnicy chłopca żydowskiego - Icka Goldmanna – przyjaciela Jana. Esesman Becker wykrył obecność Icka i zastrzelił go na oczach Jana. Rodzinę Jakubowskich od niechybnej śmierci uratował mieszkający w ich domu lekarz z Bawarii w randze kapitana Wermachtu. Z powodu przynależności do AK ojciec Jana był represjonowany w czasie powojennym. Trafił do więzienia we Wronkach. Podczas przesłuchań okazało się, że jednym z przesłuchujących go był Żyd z Dukli. Po wysłuchaniu historii Bolesława uwolnił go z więzienia. Za okazaną pomoc został rozstrzelany.
more...
less
[00:00:10] Ur. 20 Października 1939 r. w Krośnie, nauka w gimnazjum. Janina Moskal, ojciec Bolesław Jakubowski. Dziadek Franz Gruber jest autorem kolędy Stille Nacht (Cicha noc). W czasie okupacji niemieckiej w piwnicy rodzina przechowywała Żyda. Do domu przychodzili Niemcy, kapitan wermachtu grywał na pianinie. Żydowski chłopiec Icek Goldman.
[00:01:23] Dom dziadków w Krośnie sąsiadował z domem Żydów, ubogich krawców. Boh. przyjaźnił się z ich 6-letnim synem Ickiem, „kochałem go, to był jedyny chłopiec, z którym się bawiłem”. Rodziny żyły w „symbiozie”, wspierały się.
[00:02:50] Próba nawrócenia Icka na katolicyzm, rozbicie czoła krucyfiksem, zbicie przez ojca. Zabranie rodziny na oczach Icka przez gestapo, gestapowiec Becker do dziś żyjący w Lipsku, pozostanie Icka w domu boh. Obawy Beckera. W domu boh. mieszkał niemiecki lekarz. Esesman Becker chodził z wilczurem, zabił Icka.
[00:04:21] Uratowanie boh i rodziców przez niemieckiego lekarza przed zastrzeleniem przez Beckera. Zabawa z Ickiem, zastrzelenie go na oczach boh., moment śmierci, zapach krwi. Potajemne pochowanie Icka wieczorem na kirkucie w Krośnie [++].
[00:06:18] Ojciec boh. był członkiem plutonu egzekucyjnego [AK] wykonującego wyroki na esesmanach, hitlerowcach, polskich szpiclach. Po wojnie w zemście za działalność ojca w AK dom boh. został zburzony, zbudowano w jego miejscu komitet wojewódzki PZPR. Ojciec siedział przez rok w więzieniu we Wronkach, przesłuchanie przez ubeka z Dukli (tam ojciec uratował 7 żydowskich rodzin). Staszek i Franek (ze służby we dworze dziadków) wykonywali wyroki bagnetem – zakłuli 4 Niemców we Wróbliku Królewskim k. Krosna podczas wywożenia 7 rodzin żydowskich z Dukli do obozu koncentracyjnego w Szebniach.
[00:08:51] Akcja odbicia Żydów z transportu do obozu koncentracyjnego w Szebni przez oddział ojca (1943-1944), wkrótce przyszli Rosjanie. Uratowanie przez ojca dziewczynki żydowskiej ze skręconą nogą, Rosjanie zawieźli ją do Krosna. [++] Ubek, Żyd z Dukli, doprowadził do uwolnienia ojca z więzienia, ojciec zmarł w styczniu 1955 r. w domu, ubeka w akcie zemsty rozstrzelano w czerwcu 1955 r.
[00:10:25] Przyjazd uratowanej przez ojca Żydówki z Ameryki, odwiedziny Dukli, rodzinnego domu. Złożyła kwiaty na grobie ojca „człowieka, który podarował mi życie”, rozmowa z grabarzem. [++][00:00:10] Ur. 20 Października 1939 r. w Krośnie, nauka w gimnazjum. Janina Moskal, ojciec Bolesław Jakubowski. Dziadek Franz Gruber jest autorem kolędy Stille Nacht (Cicha noc). W czasie okupacji niemieckiej w piwnicy rodzina przechowywała Żyda. Do domu przychodzili Niemcy, kapitan wermachtu grywał na pianinie. Żydowski chłopiec Icek Goldman.
[00:10:25] Przyjazd uratowanej przez ojca Żydówki z Ameryki, odwiedziny Dukli, rodzinnego domu. Złożyła kwiaty na grobie ojca „człowieka, który podarował mi życie”, rozmowa z grabarzem. [++]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.