Alicja Kęsik z d. Salwik (ur. 1929, Radom) przedstawia swoje dzieciństwo w przedwojennym Radomiu. Opisuje przebieg pierwszych dni września 1939 roku, w tym pierwsze bombardowania miasta. Wspomina żydowskich rówieśników oraz ich losy, relacje polsko-żydowskie z tego okresu, a także utworzenie i likwidację getta w Radomiu. Opowiada o egzekucjach ludności cywilnej, trudnościach z codziennym funkcjonowaniem oraz o nauce na tajnych kompletach.Opowiada historie członków swojej rodziny zaangażowanych w działalność konspiracyjną. Głównym wątkiem relacji jest historia Marty Sawickiej, ciotki bohaterki, która na wieść o aresztowaniu i przeznaczeniu do KL Auschwitz większości kobiet z jej rodziny, sama zgłosiła się na gestapo, by do nich dołączyć. W dużej mierze dzięki niej kobietom udało się przeżyć obóz, a jej historia posłużyła za kanwę opowiadania Zofii Posmysz Pasażerka. Bohaterka przed wybuchem i w czasie wojny mieszkała przy ulicy Lubelskiej w Radomiu (Dzierzków). Przed wojną uczyła się w szkole powszechnej 7-klasowej przy ulicy Dzierzkowskiej, a w czasie okupacji - na kompletach w mieszkaniach prywatnych u nauczycieli przy ul. Kwiatowej. Po wojnie ukończyła liceum przyrodnicze w budynku dzisiejszego LO im. Kopernika w Radomiu, gdzie złożyła maturę w 1949 roku. Od 1953 pracowała w Zakładach Metalowych „Łucznik”. W 1956 roku ukończyła studia w wieczorowej szkole inżynierskiej w Radomiu w zakresie chemii organicznej. Od 1953 roku do emerytury pracowała w Zakładach Metalowych w Radomiu. Od 1982 na emeryturze.
mehr...
weniger
[00:00:06] Przedstawienie postaci, szkoła, opis edukacji.
[00:02:34] Pierwsze bombardowania Radomia, ludzie początkowo nie chcieli uwierzyć w początek wojny. Do lekarza trafiała kobieta z pociętą przez odłamki twarzą. Ewakuacja, matka zabrała dzieci i wraz z sąsiadką pojechały do Wierzchowin, powrót do Radomia, dom nie był zniszczony, jedynie pospadały dachówki, bo na sąsiednie podwórko spadły dwie bomby
[00:04:05] Edukacja, po szkole podstawowej boh. poszła do szkoły krawieckiej.
[00:06:50] Aresztowania podczas okupacji.
[07:34] Ojciec był z zawodu gazownikiem.
[00:09:53] 1941, gestapo zabrało mężczyzn z rodziny do Auschwitz, potem zabrali kobiety.
[00:14:12] Bracia ojca, historie stryjów.
[00:18:45] Józef Stempowski – zmarł podczas bombardowania, schował się pod wiadukt. Wiadomość o łapankach, boh. schowała się na drzewie.
[00:22:13] Podczas zajęć szkolnych cała klasa kopała rowy. Boh. zmęczona położyła się na płaszczu Niemca, w którym był pistolet. [+]
[00:23:13] Wkroczenie Rosjan, uciekający Niemiec, paląca się poczta
[00:29:20] Rosjanie spali pod samochodem sponiewierani, głodni, brudni.
[00:34:15] Liczne egzekucje niemieckie w Radomiu, powieszeni ludzie w Zakładach Metalowych, ogłoszenia: „za jednego Niemca…”.
[00:35:47] Getto dla ludności żydowskiej w Radomiu, likwidacja getta w ciągu jednej nocy.
[00:36:08] Niemcy zakazali Żydom chodzić do szkoły, koleżanki Żydówki
[00:36:32] Getto, ulice należące do getta. Dzieci żydowskie wydostawały się z getta i przychodziło do mamy boh na zupę.
[00:37:09] Mordowanie Żydów, całonocna strzelanina, podczas której zginęli wszyscy Żydzi. Trupy wożone samochodami. Boh. widziała wozy załadowane ubraniami.
[00:39:52] Warunki bytowe podczas okupacji, radzenie sobie ze zdobywaniem żywności. Żywność na kartki, ogromne kolejki. Matka handlowała.
[00:42:48] Marta Salwik (Sawicka), z Auschwitz nie wrócił żaden mężczyzna, ale powróciły niemal wszystkie kobiety dzięki Marcie Salwik (Sawickiej).
[00:44:34] Historia Marty Sawickiej: znała dobrze język niemiecki, pracowała w niemieckiej restauracji, uniknęła aresztowania, po czym sama się zgłosiła do Auschwitz, bo wszystkie kobiety z jej rodziny został aresztowane, wiedziała że bez niej zginą. Po wyjściu z obozu udała się do Anglii, później wyjechała do Ameryki. [+]
[00:50:15] Wozy wiozące ciała Żydów. Niemieckie egzekucje w Firleju (15000 ofiar) i Kosowie pod Radomiem.
[00:52:03] Strach, uciekanie przed Niemcami, gestapo na Plantach - przyjeżdżały wozy z trupami, które Niemcy wyrzucali przez płot.
[00:54:28] Przełamanie obrony Niemców nad Wisłą, nadejście Armii Czerwonej.
[00:55:05] Powrót do szkoły. W czasie okupacji boh. chodziła na tajne komplety. Dzieci do szkoły przynosiły własne krzesła i węgiel – nie było wyposażenia. W szkole młodzież prawie z całej Polski.
[01:03:35] Wspomnienie gestapowca, który na wieść, że jego rodzina zginęła podczas nalotów, sam się zastrzelił.
[01:04:52] Granatowi policjanci, „gorsze świnie niż Niemcy”.
[01:08:00] Aresztowanie p. Głogowskiego - miał możliwość podrabiania dokumentów dla zagrożonych w Radomiu obywateli, przez niego miały miejsce aresztowania.
[01:09:30] Aresztowania kobiet.
[01:12:53] Wojsko stacjonujące na lotnisku w Radomiu, w niedziele żołnierze maszerowali do kościoła.
[01:14:10] Zofia Posmysz poznała się z Martą Sawicką w obozie [KL Auschwitz], na podstawie między innymi jej historii napisała „Pasażerkę”.
[01:15:15] Marta Sawicka, opis rodziny Salwik, nazwisko powstałe od „Szałwich”.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..