Ewelina Korzeniowska (ur. 1941, Rostowka) – jej ojciec był inwalidą wojennym. Ukończyła czteroklasową szkołę w Rostowce. Jako najstarsza z piątki rodzeństwa po ukończeniu szkoły musiała podjąć pracę w kołchozie. Po ślubie zamieszkała w Krasnodolsku i pracowała w kołchozie jako dojarka. W 2018 roku przyjechała do Polski i zamieszkała w Środzie Wielkopolskiej.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1941 r. we wsi Rostowka.
[00:00:15] Ojciec na wojnie stracił oko i wrócił do domu jako inwalida. Boh. była najstarsza z piątki rodzeństwa i musiała iść do pracy w kołchozie, za pracę dostawała 300 gram chleba i jedzenia nie wystarczało dla dzieci. Na prośbę babci przewodniczący kołchozu pozwolił na większe porcje chleba. Trudne warunki zimą – mrozy i burany.
[00:01:55] Boh. wyszła za mąż, po śmierci męża została z piątką dzieci. Prababcia i babcia były Polkami, boh. złożyła dokumenty na wyjazd do Polski i została repatriowana. Obecnie mieszka w Środzie Wielkopolskiej – pomoc ze strony władz miasta, dzieci pracują, a wnuki uczą się.
[00:03:31] Boh. pracowała w kołchozie jako dojarka, zajmowała się też trzodą chlewną. Mieszkańcy wsi sami robili cegły i budowali domy. Ciężkie warunki życia – przynoszenie ognia od sąsiadów. Niedaleko mieszkali Siedleccy i Lisowscy. Zimą wiązano sznury między domami na oznaczenie dróg. Boh. poznała przyszłego męża podczas zabawy w klubie – piosenka śpiewana przez swata. Na weselu było sto osób. [+]
[00:09:20] Matka także pracowała w kołchozie – kradzieże pszenicy. Zachowanie komendanta wsi. Maria Rosołowska została skazana na trzy lata więzienia za kradzież pszenicy. [+]
[00:11:11] Ojciec miał kilkanaście odznaczeń, na jego pogrzeb przyjechało dwóch żołnierzy, którzy kazali pochować go z medalami i po ojcu nie zostały żadne pamiątki [+]. Ojciec wrócił z frontu w 1946 r.
[00:12:38] Boh. chodziła do czteroklasowej szkoły w Rostowce. Matkę wzywano do szkoły, ponieważ boh. mówiła po polsku. W domu mówiono „po naszemu”.
[00:14:05] Krasnodolsk był większą wsią, ludzie byli zamożniejsi. Boh. pracowała u bogatszych kołchoźników. Na zesłaniu byli też Niemcy i Czeczeni, Niemcy jako pierwsi mogli wyjeżdżać z Kazachstanu.
[00:16:30] Ludzie spotykali się w domach i wspólnie się modlili. Boh. była u bierzmowania. Dzieci chrzciła „z wody” babcia Bronia.
[00:17:46] Po przeprowadzce do Krasnodolska boh. pracowała jako dojarka. W Rostowce dojono ręcznie, tu były maszyny do dojenia. Koleżanką z pracy była Walentyna Siedlecka. Boh. pasła cielęta, gdy stado zostało napadnięte przez wilki. Kobiety pobiegły po Kopczyńskiego, który miał strzelbę. Kołchoźnikom nie płacono, ale zapisywano „trudodni”.
[00:20:46] Zabawy taneczne w klubie – na harmonii grał Wołodia Marczewski. Do klubu chodzono po pracy, przed północą rozchodzono się do domów.
[00:23:07] Reakcja po rozpadzie Związku Radzieckiego, wymiana rubla na tenge.
[00:24:06] Ktoś [ojciec? mąż?] pracował jako stolarz, a także zajmował się końmi w Rostowce. Dzieci pilnowano w domu, potem chodziły do przedszkola. Budowa domów w Krasnodolsku – rozrastanie się wsi, z której potem wiele osób wyjechało. Rodzice mówili o trudach życia na Ukrainie.
[00:28:14] Szpital był w Krasnej Polanie. Boh. do emerytury pracowała w kołchozie przy krowach i cielakach. Wesele, na którym byli wszyscy mieszkańcy wsi, trwało dwa dni – welon boh.
[00:31:02] Sąsiadka Sadowska także wyjechała. Pogrzeby prowadziła kobieta, która znała modlitwy. W Rostowce mieszkał komendant. Kołchoźnicy sadzili kartofle, mogli mieć krowę i dwie świnie. Pola obrabiano wołami, które chodziły w zaprzęgach, potem na polach pracowały traktory.
[00:34:32] Matka przynosiła dzieciom jedzenie, które dostawała w pracy. Zboże mielono w żarnach. Biedniejsi kołchoźnicy nie jedli mięsa. Wspólne obchodzenie świąt przez zesłańców. [Boh. śpiewa pieśń o Narodzeniu Pańskim]. Pieśni uczyła babcia Bronia oraz matka. Pieśni polskie i ukraińskie śpiewano w domach i w klubie.
[00:40:50] Decyzja o wyjeździe do Polski. Wyjazdy Niemców i Polaków z Kazachstanu. Dwójka dzieci boh. chodziła do przedszkola w Krasnodolsku. [Boh. śpiewa ukraińskie piosenki ludowe].
[00:44:00] Boh. w szkole dowiedziała się o śmierci Stalina. Opinia na temat Czeczenów. Relacje między zesłańcami Polakami a Niemcami. Uroczystości z okazji 1 i 9 Maja.
[00:47:42] Wspomnienie drogi do pracy w czasie buranu. W piecach palono słomą i kiziakami – oświetlenie domów, sklep w Krasnodolsku.
[00:51:05] Boh. nie jeździła na zagospodarowywanie stepów. Premia dla dojarek. Wprowadzanie maszyn do rolnictwa. [Boh. recytuje wiersz o Polsce]. W Krasnodolsku był chór i boh. śpiewała w nim – występy w okolicznych wsiach.
[00:54:30] Do szkoły chodzili Polacy, Niemcy, Czeczeni – relacje między uczniami, konieczność nauki rosyjskiego. Ludzie przywiezieni do Kazachstanu w latach 30. mieszkali początkowo w namiotach. Początkowo w polu pracowały woły, potem traktory.
[00:57:50] Wspomnienie dnia, w którym ojciec wrócił z wojny. Boh. nie tęskni za Kazachstanem, w Środzie mieszka kilku sąsiadów z Krasnodolska. Boh. nie była w Astanie, gdy był tam z pielgrzymką papież Jan Paweł II. Tajna posługa kapłańska w czasach ZSRR, pierwsze msze odprawiano po polsku i rosyjsku, potem już tylko po rosyjsku. We wsi były dwie szeptuchy – opinia księdza na ich temat. Niemcy byli katolikami, a Czeczeńcy muzułmanami.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.