Stanisława Pudło z d. Kontnik (ur. 1933, Żołynia) – podczas okupacji niemieckiej jej rodzeństwo zostało wysłane na roboty do Niemiec. Rodzina pomagała Żydom ukrywającym się w domu Stefanii Piechuty. Pani Stanisława przeżyła pacyfikację Żołyni, dokonaną w czerwcu 1943 przez Niemców w odwecie za akcje tamtejszej placówki AK. Po wojnie wyszła za mąż za Tadeusza Pudło, członka podziemia, brata Emila Pudło - komendanta placówki nr 3 Czarna, od sierpnia 1943 r. oficera dywersji Obwodu Łańcut AK. Prowadziła gospodarstwo domowe.
[00:00:10] Ur. 15 lipca 1933 r. w Żołynia, dd Kątnik. Rodzice: Aniela dd. Grzesik, Antoni. Rodzice prowadzili 5-hektarowe gospodarstwo, siedmioro dzieci. W czasie okupacji obowiązkowe dostawy zboża – niedostatki w domu, „mama płakała”. „Dopiero Gierek to zlikwidował” i ubezpieczył rolników, „niebo daj mu, Boże”. W czasie okupacji nie było innej pracy na wsi, „w mieście były Żydy”.
[00:03:30] Początek nauki – hajlujące wojsko niemieckie, żołnierze w drewnianych koszarach za tamą w Żołyni. Gestapowiec Kokot, pijak i „okrutny rzeźnik” nękał mieszkańców Żołyni – aresztował, wysyłał do więzienia, budził przerażenie. Zatrzymanie dzieci w drodze ze szkoły przez Kokota.
[00:06:14] Osierocone dzieci z sąsiedniego domu: brat Janek i siostry Julia i Aniela. Janek zastrzelony na drodze przez Niemca na oczach boh. [+]
[00:10:45] Bieda w czasie wojny i przed wojną, brak ubrań i butów. Przed wojną sąsiad Walawender zimą okręcał stopy łachmanami. Edukacja w czasie wojny – przedwojenni nauczyciele, czytanie bajek. Po wojnie nauka z przedwojennych książek znalezionych na strychu. W nowych książkach „historia zupełnie zmieniona”.
[00:13:14] W Żołyni mieszkali Żydzi i Polacy, zwyczajne stosunki, córka sąsiada Żyda Fajga bawiła się z siostrami boh. Żydówki bawiły się z polskimi chłopcami na zabawach – ojciec boh. grał na skrzypcach, brat na akordeonie. Żydówki nie pracowały w polu. [+]
[00:14:57] Obie Żydówki znalazły schronienie u sąsiadki Piechuciny (Stefania Piechuta), cała wieś o tym wiedziała, przeżyły wojnę, wyjechały do Izraela. Dokarmianie mieszkańców przez żołnierzy niemieckich – zupa dla ukrywanych Żydówek, „słówkiem nikt nie pisnął”. Poznanie historii rodziny Ulmów z Markowej po wyzwoleniu. [++]
[00:17:30] Wywiezienie Żydów do Leżajska, stamtąd do Bełżca, mieszkańcy zmuszani do użyczania furmanek. Ubodzy Żydzi z Żołyni. Pomoc całej wsi w przechowywaniu Żydówek. Mama dzieliła się z nimi chlebem i mlekiem. Piechucina sama wychowywała ośmioro dzieci, „przechowała Żydówki na pewno nie za darmo”.
[00:20:26] Samobójstwo Piechuciny po powrocie męża z robót w Niemczech. Siostra i brat boh. wywiezieni na roboty do gospodarstwa w Niemczech, wycieńczająca praca, zmarli wkrótce po powrocie. Listy siostry do ojca – znalezienie zastępstwa za siostrę boh. w Rzeszy.[+]
[00:22:45] Bieda na wsi podczas okupacji i po wojnie – likwidacja obowiązkowych dostaw nałożonych przez Hitlera dopiero przez Gierka. Partyzanci w domu Jana Kurasa. Choroba ojca, śmierć w 1948 r.
[00:25:12] Pacyfikacja Żołyni w reakcji na udaną akcję odbicia z więzienia gestapo w Żołyni członka AK z Kosiny. Szwagier boh. był komendantem okręgu AK, Pudło Emil. Przeprowadzenie akcji w nocy z Wielkiej Soboty na Wielkanoc. Świeże ślady walk w Żołyni widziane w drodze na rezurekcję. Obława niemiecka, pacyfikacji dokonały kolaborujące oddziały w czarnych mundurach „z Rosji”. Poszukiwanie partyzantów po domach, rozstrzeliwanie mężczyzn, zbiorowa mogiła na miejscowym cmentarzu (Karol Nosek).
[00:30:55] Mężczyźni ukrywający się w okolicznych stodołach, w sąsiedniej były dwie Żydówki. Strach Niemców podczas przeszukiwań w domach. W Dębinie czekano „na przyjście Rosjan”. Podczas pacyfikacji ojciec boh. ukryty w stodole, dzieci z mamą siedziały w kuchni. Najście Niemców, list od brata z robót w Niemczech. Rozmowa żołnierza niemieckiego z ojcem: „my się nie chcemy bić”, podarunki od Niemca [dobry Niemiec].
[00:35:00] Przyjście partyzantów do domu boh. – nocą, po kryjomu. Ukrywali się w stodołach i po lasach, nie pytali gospodarzy o zgodę. Święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy wedle dawnych zwyczajów, pączki, kapusta z grzybami, pierogi, nie było ryb, świniobicie.
[00:37:32] Szybkie przejście Armii Radzieckiej przez wieś w lipcu [1944], ojciec obserwował ruchy wojsk z górki, Niemcy zabarykadowali się w kościele, zabrani do niewoli. Wojsko rosyjskie „dziadownia” we wszach, bez ubrań, broni, jedzenia. „Ameryka dała broń, katiusze, jakby nie Ameryka, na pewno by nie zwyciężyli”. Rozmowy ojca z niemieckim żołnierzem.
[00:42:02] Sąsiad Karol [Nosek] zginął w czasie pacyfikacji (obławy) Żołyni, sąsiad Kojder śmiertelnie pobity, jego dzieci zabrano po wojnie. Ukrainiec Leś, mieszkający w domu po żydowskiej rodzinie w Łańcucie. Rodzina znalazła schronienie w Markowej w domu rodziny Ulmów. Domy pożydowskie w Żołyni zostały niezamieszkane. Place sprzedane przez gminę, w miejscu synagogi stoi dom kultury. W Żołyni mieszkało wielu biednych Żydów, był „sklep na sklepie”.
[00:46:25] Partyzanci Emila Pudło karmieni przez siostry męża. Wokół „mieszkało wielu komunistów”, „za Niemców” czekali na Armię Czerwoną, rozparcelowali majątek Potockich w Łańcucie (po 3 ha na osobę), powstrzymanie „komunistów” przed grabieżą wyposażenia zamku w Łańcucie. W ogromnego majątku „ludzie za darmo robili” – obrabianie pól buraków hr. Potockiego. Żył z wyzysku. W czasie wojny na zamku stacjonowało gestapo.
[00:50:30] W czasie wojny donos sąsiadki Kuszaj do gestapo, że rodzina Pudłów zabiła świnię. Rewizja gestapo, zatrudnienie rodziny Pudłów do grania na instrumentach na zabawach hitlerowskich – mąż boh.: „Alem pojadł pomarańczów pierwszy raz w życiu u hitlerowców”. Na zabawie bawiły się polskie dziewczyny. [+]
[00:53:25] W czasie okupacji mąż boh. Tadeusz Pudło mieszkał z rodzicami i rodzeństwem (m.in. brat Emil) w Dębinie. Zamek i majątek w Łańcucie posiadał Potocki. Oddział Emila Pudło wysadzał mosty, demontował tory kolejowe.
[00:56:59] Edukacja: osiem klas w Żołyni, szkoła włókiennicza w Rakszawie. Praca w Rzeszowie przez kilka miesięcy, powrót do domu. Po ślubie prowadzenie gospodarstwa w Dębinie, odstawianie mleka.
[00:58:10] Wodecki – komendant AK w Łańcucie, mieszkał u brata w Dąbrówkach. Akcja przeciw Niemcom w Lasach Janowskich, przebieg wydarzeń po walce – zadenuncjowanie Stanisława Pudło i Pawłowskiego ukrywających się w stodole w Kuryłówce. Zasadzka gestapo, zastrzelenie partyzantów. Wodecki pochowany razem z Pudłem i Pawłowskim w mogile zbiorowej na cmentarzu w Łańcucie. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..