Idzik Wanda

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1025

19 listopada 2019, Londyn

1:52

Wanda Idzik z d. Kinasiewicz (ur. 1925, Złoczów, zm. 2020) – córka lekarza weterynarii majora WP Juliana Kinasiewicza, aresztowanego i zamordowanego przez sowietów, siostra Zdzisława Kinasiewicza ps. „Tor”, komendanta obwodu Brody AK i członka WiN. W kwietniu 1940 roku została wraz z matką deportowana do Kazachstanu. Po amnestii wyjechała do formującej się Armii Andersa i została ewakuowana ze Związku Radzieckiego. Po wojnie pracowała w Radio Wolna Europa w Monachium, a następnie w BBC w Londynie. W 2019 roku została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy badawczej nad historią Polski i popularyzowanie wiedzy o Polsce. Zmarła w roku 2020 roku, pochowana wraz z bratem w Piwodzie na Podkarpaciu.

[00:00:07] Boh. urodziła się w Złoczowie. Ojciec był majorem, lekarzem weterynarii, a matka przed ślubem nauczycielką.
[00:00:40] Życie przed wojną – spotkania brydżowe. W Złoczowie boh. ukończyła szkołę powszechną i zaczęła naukę w gimnazjum. W czerwcu 1939 r. wyjechano na wakacje do Zaleszczyk – spektakle warszawskiego teatru „Qui Pro Quo” i występy orkiestry akademickiej. Nastroje przed wybuchem wojny.
[00:04:50] Sytuacja po wybuchu wojny. Polscy żołnierze z rozbitych jednostek gromadzili się koło pobliskiego budynku Sokoła i matka gotowała dla nich zupę. Sąsiadem był polski Żyd, adwokat, który przed wojną siedział w więzieniu za komunizm – ostrzeżenie przed deportacją. Modlitwy w domu sędziego Kaweckiego. W domu zamieszkał weterynarz Rosjanin. Ojciec pracował w rzeźni miejskiej i rodzina nie głodowała.
[00:10:45] Pan Kawecki i ojciec zostali aresztowani, a sąsiad, Żyd, ostrzegł matkę i boh. przed deportacją – przygotowana droga ucieczki i powód, dla którego z niej nie skorzystano. Moment wywózki – zapakowanie do towarowych wagonów, panujące tam warunki. Podczas postoju pociągu boh. zobaczyła kuzynkę z Zaleszczyk wysiadająca z pociągu osobowego. Kuzynka przysyłała potem rodzinie paczki wyprzedając meble. [+]
[00:20:00] Deportacja w kwietniu 1940 r. – dwutygodniowa droga na wschód. Wspomnienie kuzynki, która przyjechała z Zaleszczyk. Stan zdrowia matki podczas wywózki. W pociągu było wielu znajomych ze Złoczowa, w tym nauczycielka z gimnazjum i żony oficerów.
[00:26:00] Po dotarciu na miejsce zesłania boh. spotkała koleżankę i jej matkę oraz trzech synów znajomego lekarza Golicza. Chłopcy mieli duży bagaż, w tym lekarstwa z gabinetu ojca oraz prymus. Bagaże zesłańców – jedna z kobiet miała ze sobą tylko święty obraz, zaś nauczycielka pani Berowa pudło z kapeluszami.
[00:34:52] Zesłańców rozwieziono do okolicznych posiołków. Matka nawiązała kontakt z braćmi Goliczami – zabranie lekarstw i przyrządów lekarskich przez Leszka, który interesował się medycyną. Początkowo mieszkano z panią Wróblową i jej córką, później z kilkoma innymi osobami ze Złoczowa.
[00:40:20] Chleb jako zapłata za dzień pracy – zesłańcy nie byli do niej zmuszani i wolno im było raz w miesiącu otrzymać paczkę. Bracia Goliczowie pracowali w polu, a boh. przy sadzeniu lasu i kopaniu kartofli. Matka nie chodziła do pracy, tylko zajmowała się gotowaniem posiłków. Wspomnienie wyjazdu z kołchoźnikami do pracy w polu. Zaopatrzenie w miejscowym sklepie. [+]
[00:49:20] Zawartość paczek – Rosjanki kupowały koszule nocne i nosiły je jak sukienki. Warunki życia na zesłaniu. Zbieranie odchodów zwierząt, z których wyrabiano kiziaki – technologia produkcji. Śmierć żony burmistrza Złoczowa.
[00:57:50] Zbieranie poziomek w lesie – wspomnienie ciasta robionego przez matkę. Prace wykonywane przez boh. i braci Goliczów. Leszek Golicz miał medyczne książki ojca i uchodził za lekarza. W paczkach od rodzin była odzież i żywność. Epidemia tyfusu.
[01:01:45] Matka i bracia Goliczowie kupili lepiankę od zesłańców, którzy wyjeżdżali z posiołka – zapłata za dom, jego wyposażenie. Odpluskwianie lepianki. Goliczowie, którzy zarabiali stawiając piece chlebowe, zrobili nowy piec. [+]
[01:11:40] W sąsiednim aule mieszkali państwo Przeździeccy z czwórką dzieci – spotkania brydżowe. Wyposażenie lepianki, spędzanie wolnego czasu – snucie opowieści. Okoliczności pożaru chaty – powrót do starego miejsca zamieszkania.
[01:22:35] Przeprowadzka do kupionej ziemianki. Boh. i dwaj starsi Golicze zostali wyznaczeni do budowy linii kolejowej wiodącej przez Akmolińsk – zamiana boh. na najmłodszego Romka Golicza. Krótka praca boh. przy sadzeniu lasu, kopanie kartofli u kołchoźników.
[01:28:44] Po amnestii postanowiono jechać do polskiego wojska – wyjechano do Kustanaju, gdzie koczowano na stacji kolejowej. Zakup biletów. Spotkany znajomy lekarz weterynarii, pan Gałecki, odradził wyjazd do Buzułuku, gdzie panowała epidemia tyfusu. Matka odsprzedała swoje bilety, a bracia Goliczowie wyjechali. [+]
[01:33:38] Do państwa Przeździeckich przyjechał najstarszy syn Zbyszek, którego zwolniono z łagru – wspólna podróż na południe. Wiesiek Przeździecki wstąpił do polskiego wojska podczas przesiadki w Oranienburgu [Orenburg, w latach 40. Czkałow]. Zbigniew Przeździecki był zastępcą majora, kierownika transportu.
[01:43:08] Po przyjeździe do Taszkientu boh. wyszła z dwiema koleżankami kupić jedzenie, a w tym czasie pociąg odjechał – podróż w poszukiwaniu swojego transportu. Spotkanie z bliskimi. Stan zdrowia po zjedzeniu pomidorów. Polacy zostali rozwiezieni po kołchozach, w których uprawiano bawełnę.
więcej...
mniej

Bolesławski Bartosz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film