Wanda Idzik z d. Kinasiewicz (ur. 1925, Złoczów, zm. 2020) – córka lekarza weterynarii majora WP Juliana Kinasiewicza, aresztowanego i zamordowanego przez sowietów, siostra Zdzisława Kinasiewicza ps. „Tor”, komendanta obwodu Brody AK i członka WiN. W kwietniu 1940 roku została wraz z matką deportowana do Kazachstanu. Po amnestii wyjechała do formującej się Armii Andersa i została ewakuowana ze Związku Radzieckiego. Po wojnie pracowała w Radio Wolna Europa w Monachium, a następnie w BBC w Londynie. W 2019 roku została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy badawczej nad historią Polski i popularyzowanie wiedzy o Polsce. Zmarła w roku 2020 roku, pochowana wraz z bratem w Piwodzie na Podkarpaciu.
[00:00:07] Boh. urodziła się w Złoczowie. Ojciec był majorem, lekarzem weterynarii, a matka przed ślubem nauczycielką.
[00:00:40] Życie przed wojną – spotkania brydżowe. W Złoczowie boh. ukończyła szkołę powszechną i zaczęła naukę w gimnazjum. W czerwcu 1939 r. wyjechano na wakacje do Zaleszczyk – spektakle warszawskiego teatru „Qui Pro Quo” i występy orkiestry akademickiej. Nastroje przed wybuchem wojny.
[00:04:50] Sytuacja po wybuchu wojny. Polscy żołnierze z rozbitych jednostek gromadzili się koło pobliskiego budynku Sokoła i matka gotowała dla nich zupę. Sąsiadem był polski Żyd, adwokat, który przed wojną siedział w więzieniu za komunizm – ostrzeżenie przed deportacją. Modlitwy w domu sędziego Kaweckiego. W domu zamieszkał weterynarz Rosjanin. Ojciec pracował w rzeźni miejskiej i rodzina nie głodowała.
[00:10:45] Pan Kawecki i ojciec zostali aresztowani, a sąsiad, Żyd, ostrzegł matkę i boh. przed deportacją – przygotowana droga ucieczki i powód, dla którego z niej nie skorzystano. Moment wywózki – zapakowanie do towarowych wagonów, panujące tam warunki. Podczas postoju pociągu boh. zobaczyła kuzynkę z Zaleszczyk wysiadająca z pociągu osobowego. Kuzynka przysyłała potem rodzinie paczki wyprzedając meble. [+]
[00:20:00] Deportacja w kwietniu 1940 r. – dwutygodniowa droga na wschód. Wspomnienie kuzynki, która przyjechała z Zaleszczyk. Stan zdrowia matki podczas wywózki. W pociągu było wielu znajomych ze Złoczowa, w tym nauczycielka z gimnazjum i żony oficerów.
[00:26:00] Po dotarciu na miejsce zesłania boh. spotkała koleżankę i jej matkę oraz trzech synów znajomego lekarza Golicza. Chłopcy mieli duży bagaż, w tym lekarstwa z gabinetu ojca oraz prymus. Bagaże zesłańców – jedna z kobiet miała ze sobą tylko święty obraz, zaś nauczycielka pani Berowa pudło z kapeluszami.
[00:34:52] Zesłańców rozwieziono do okolicznych posiołków. Matka nawiązała kontakt z braćmi Goliczami – zabranie lekarstw i przyrządów lekarskich przez Leszka, który interesował się medycyną. Początkowo mieszkano z panią Wróblową i jej córką, później z kilkoma innymi osobami ze Złoczowa.
[00:40:20] Chleb jako zapłata za dzień pracy – zesłańcy nie byli do niej zmuszani i wolno im było raz w miesiącu otrzymać paczkę. Bracia Goliczowie pracowali w polu, a boh. przy sadzeniu lasu i kopaniu kartofli. Matka nie chodziła do pracy, tylko zajmowała się gotowaniem posiłków. Wspomnienie wyjazdu z kołchoźnikami do pracy w polu. Zaopatrzenie w miejscowym sklepie. [+]
[00:49:20] Zawartość paczek – Rosjanki kupowały koszule nocne i nosiły je jak sukienki. Warunki życia na zesłaniu. Zbieranie odchodów zwierząt, z których wyrabiano kiziaki – technologia produkcji. Śmierć żony burmistrza Złoczowa.
[00:57:50] Zbieranie poziomek w lesie – wspomnienie ciasta robionego przez matkę. Prace wykonywane przez boh. i braci Goliczów. Leszek Golicz miał medyczne książki ojca i uchodził za lekarza. W paczkach od rodzin była odzież i żywność. Epidemia tyfusu.
[01:01:45] Matka i bracia Goliczowie kupili lepiankę od zesłańców, którzy wyjeżdżali z posiołka – zapłata za dom, jego wyposażenie. Odpluskwianie lepianki. Goliczowie, którzy zarabiali stawiając piece chlebowe, zrobili nowy piec. [+]
[01:11:40] W sąsiednim aule mieszkali państwo Przeździeccy z czwórką dzieci – spotkania brydżowe. Wyposażenie lepianki, spędzanie wolnego czasu – snucie opowieści. Okoliczności pożaru chaty – powrót do starego miejsca zamieszkania.
[01:22:35] Przeprowadzka do kupionej ziemianki. Boh. i dwaj starsi Golicze zostali wyznaczeni do budowy linii kolejowej wiodącej przez Akmolińsk – zamiana boh. na najmłodszego Romka Golicza. Krótka praca boh. przy sadzeniu lasu, kopanie kartofli u kołchoźników.
[01:28:44] Po amnestii postanowiono jechać do polskiego wojska – wyjechano do Kustanaju, gdzie koczowano na stacji kolejowej. Zakup biletów. Spotkany znajomy lekarz weterynarii, pan Gałecki, odradził wyjazd do Buzułuku, gdzie panowała epidemia tyfusu. Matka odsprzedała swoje bilety, a bracia Goliczowie wyjechali. [+]
[01:33:38] Do państwa Przeździeckich przyjechał najstarszy syn Zbyszek, którego zwolniono z łagru – wspólna podróż na południe. Wiesiek Przeździecki wstąpił do polskiego wojska podczas przesiadki w Oranienburgu [Orenburg, w latach 40. Czkałow]. Zbigniew Przeździecki był zastępcą majora, kierownika transportu.
[01:43:08] Po przyjeździe do Taszkientu boh. wyszła z dwiema koleżankami kupić jedzenie, a w tym czasie pociąg odjechał – podróż w poszukiwaniu swojego transportu. Spotkanie z bliskimi. Stan zdrowia po zjedzeniu pomidorów. Polacy zostali rozwiezieni po kołchozach, w których uprawiano bawełnę.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.