Maria Uranowska z d. Mindowicz (ur. 1935, Natalin) – jej rodzice uprawiali gospodarstwo rolne, hodowali zwierzęta domowe. Matka Teofila przędła dodatkowo na wrzecionie ubrania i chodniki ze lnu i konopii. Jeszcze w czasie okupacji, w 1942 roku niemieckiejMaria rozpoczęła naukę w Szkole Podstawowej w Natalinie. Później kontynuowała ją na tajnych kompletach w Miłoszówce, gm. Józefów nad Wisłą. Podczas wojny straciła oboje rodziców (matkę zastrzelił radziecki żołnierz) i szwagra
brat Jan przez cztery lata był robotnikiem przymusowym w Niemczech. Zimą 1944/45 wieś, w tym rodzina Marii została wysiedlona i rodzina przebywała we wsi Terpentyna w gm. Dzierzkowice, pow. Kraśnik. Lata 1947-51 Maria spędziła w Domu Dziecka w Szewnej. Tam ukończyła siedmioklasową Szkołę Podstawową. Miała możliwość kontynuacji nauki, ale tęskniła za domem i rodzeństwem i postanowiła wrócić w rodzinne strony. W latach 50. pracowała na budowach, rozrabiała wapno, cement, nosiła cegły. Następnie przez cztery lata pracowała jako salowa w szpitalu w Kraśniku Fabrycznym. Przez dwa lata pracowała w cegielni w Anielinie robiąc ręcznie cegły. W roku 1960 wyszła za mąż za urodzonego w 1931 roku Tadeusza Uranowskiego, który miał niewielką gospodarkę. Zwolniła się z pracy w szpitalu i pracowała razem z mężem na roli. Byli parafianami kościoła polsko-katolickiego w Świeciechowie. Zbudowali dom w Popowie w gm. Annopol i tam zamieszkali. W roku 1958 Maria przeszła na przedwczesną emeryturę. Maria ma jednego syna Jerzego (ur. 1961), który zajmuje się gospodarstwem rolnym i mieszka z matką w rodzinnym domu. Wnuk Mateusz z żoną również zamieszkuje rodzinny dom. Wiosną 2022 urodziła im się córka, pierwsza prawnuczka Marii. Mateusz pomimo młodego wieku jest sołtysem Popowa i Prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej. Wnuczka Ilona mieszka i pracuje w Warszawie.
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. w Natalinie.
[00:00:35] W czasie wojny boh. straciła rodziców. Matkę zabił radziecki żołnierz podczas zajmowania wsi przez Armię Czerwoną – powody pochowania matki w ogrodzie. Wysiedlenie rodziny z powodu walk na froncie. Po powrocie do domu zwłoki matki przeniesiono na cmentarz. Boh. opiekowała się starsza siostra.
[00:03:50] Boh. miała dwóch braci, Jan został zabrany na roboty do Niemiec, po wojnie wrócił do domu. Boh. po ślubie prowadziła z mężem gospodarstwo rolne – losy syna i wnuków, stan zdrowia boh.
[00:08:06] Ślub odbył się w polskim kościele polskokatolickim w Świeciechowie w 1960 r., różnice między wyznaniami. Boh. od dziecka należała do kościoła polskokatolickiego, jej rodzice byli tam ochrzczeni. Kościół narodowy w okolicy, trudności w zawieraniu małżeństw między polskimi i rzymskimi katolikami. Robienie trudności przez księdza rzymskokatolickiego w czasie wspólnych uroczystości, np. pogrzebów. Pierwszy kościół w Świeciechowie był drewniany – opis wnętrza, drugi kościół budował ksiądz Maciejczyk. Lekcje religii odbywały się w mieszkaniach parafian.
[00:14:35] Wspomnienie innych księży, ksiądz Bonkowski miał żonę i dzieci – powód jego przeniesienia. Opiekunką boh. jest żona obecnego księdza.
[00:16:55] Opis domu i obejścia w Natalinie. Matka, Teofila z d. Rakfał, została zastrzelona w domu przez pijanego czerwonoarmistę. Do zdarzenia doszło wieczorem, a rano już nie było we wsi sowietów i morderstwo nie zostało zgłoszone dowództwu. [+]
[00:22:30] Po wojnie boh. przez cztery lata była w domu dziecka w Szebniach – niewykorzystana możliwość nauki, powody powrotu do domu.
[00:24:03] Dziadek ze strony matki wyemigrował do Ameryki. Ojciec, Ignacy Mindowicz, pochodził z Maruszowa. Opis wyglądu rodziców.
[00:25:45] Rodzice pracowali w gospodarstwie – specyfika uprawy konopi i lnu. Obróbka w międlicach w celu pozyskania włókna – przędzenie na kołowrotku. Wyrób płócien, z których szyto koszule. Po latach boh. robiła chodniki do nowego domu. [+]
[00:29:25] Zajęcia wiejskich kobiet. Zwyczaje świąteczne – obchodzenie Wigilii razem z sąsiadami. Odwiedziny u kobiet, które urodziły dzieci.
[00:32:32] Niektórzy mieszkańcy Natalina zginęli w czasie wojny, szwagier Bolesław Głuszec zaginął bez wieści. Na roboty chciano zabrać brata Władysława, ale starszy brat Jan zgłosił się zamiast niego i wrócił do domu dopiero po wojnie. Władysław po wyzwoleniu był murarzem.
[00:36:15] Obyczaje Wielkanocne – porządki w obejściach na wiosnę. Do kościoła chodzono na piechotę – sytuacja podczas śnieżnych zim. Opis wnętrza domu rodzinnego.
[00:38:40] Sytuacja na froncie w 1944 r., gdy Niemców i Rosjan dzieliła Wisła. W czasie działań wojennych rodzina została wysiedlona do Terpentyny. Kradzieże dokonywane przez czerwonoarmistów. Wielu żołnierzy utopiło się w czasie przeprawy przez Wisłę – próby przepływania rzeki w szafach zabieranych z mieszkań. Ostrzał Natalina podczas pieczenia chleba przez matkę. [+]
[00:42:47] Wspomnienie wyjazdów do Annopola – Żydzi z getta prosili przechodniów o jedzenie. [+]
[00:44:30] Wyjazdy po żywność do sklepów w Annopolu. Towary kupowane u Żydów – wyprawa po nici. Podczas okupacji Żydzi ukrywali się w stogach koło Natalina – zamordowanie trzech młodych Żydówek.
[00:48:25] Boh. nie pamięta dworu w Annopolu, dzieci niezbyt często zabierano do miasta. Boh. pracowała jako pomocnica na budowie, potem w cegielni w Anielinie. Przez cztery lata pracowała w szpitalu w Kraśniku Fabrycznym jako salowa, po ślubie pomagała mężowi w gospodarstwie – dokupienie ziemi. Mąż Tadeusz Uranowski pochodził z Popowa, wesele było w domu boh. w Natalinie. Przejście na wcześniejszą emeryturę – pierwsza wypłata. Syn Jerzy, urodzony w 1961 r., jest rolnikiem.
[00:57:12] Dwór na Zofipolu – w dzień kobiety chodziły tam sadzić ziemniaki, a okoliczni mieszkańcy wykopywali je nocą. Działka rodziny dochodziła do dworskiego pola – wypasanie gęsi i zbieranie kłosów na ściernisku. Incydent z udziałem rządcy, który zabrał gęsi do dworu. Wśród obecnej zabudowy znajdują się mury dworskich zabudowań. Skutki pracy w święto Przemienienia Pańskiego. [+]
[01:00:35] Opis dworu, funkcjonowanie nazwy Gorzelnia. Rządca z majątku objeżdżał go konno. Kradzieże podczas sadzenia ziemniaków – przynoszenie ich w rękawach do domu. Boh. chodziła z rodzeństwem do młyna w Natalinie, który należał do Jana Spyry. Wspomnienie podróży z wysiedlenia na czas przejścia frontu do domu – zniszczony wiatrak. Wykopki ziemniaków na polach Spyry.
[01:08:52] Po Niemcach stacjonujących w okolicy pozostała studnia w lesie – niebezpieczne zabawy dzieciaków. Dzieci chodziły do niemieckiej bazy, by obierać kartofle – kakao i zupa od żołnierzy. Porównanie Niemców i Rosjan – stan domu, w którym kwaterowali czerwonoarmiści.
[01:14:00] Wspomnienie bułek kupowanych w miasteczku. Wyjazd do rodziny mieszkającej w Maruszowie – przeprawa łodzią przez Wisłę.
[00:16:12] Gospodarz Bolesław Skorek ukrywał podczas okupacji Żydów, którzy potem prawdopodobnie zostali zabici.
[01:18:00] Podczas okupacji boh. chodziła do szkoły w Natalinie, potem uczyła się w Miłoszówce – opłacenie nauczyciela Sarafina przez rodziców. W starej szkole w Natalinie mieści się obecnie Straż Pożarna. W czasie działań wojennych w 1944 r. Niemcy zniszczyli kapliczkę koło kościoła.
[01:20:35] Matka została zastrzelona, gdy rodzina była już gotowa do ewakuacji ze wsi.
[01:21:42] Boh. poszła do domu dziecka w 1947 r. – wybór między szkołą a powrotem do rodziny. Po ukończeniu podstawówki pracowała dorywczo. Warunki w domu dziecka – portrety Bieruta, Cyrankiewicza i Stalina, śpiewanie „Międzynarodówki”. Po latach boh. spotkała się z koleżanką Janiną Maciążek.
[01:27:15] Na wsi nie było elektryczności – kołchoźnik w mieszkaniu. Warunki życia na wsi – brak ambicji i perspektyw. Przyszły mąż pochodził z biednej rodziny, brak roweru uniemożliwiał mu wyjazdy na zabawy – rower jako zapłata za wyrzucanie obornika. Po ślubie boh. zamieszkała w domu męża, z powodu przeciekającego dachu woda kapała do kołyski syna, warunki zimą. Marzenia o nowym domu. [+]
[01:34:15] Zniszczenia dokonane podczas powodzi, gdy woda przerwała wał – stan zdrowia syna po klęsce żywiołowej. [+]
[01:37:32] Życie w czasie stanu wojennego, żywność na kartki. Refleksje na temat życia i obecnego stanu zdrowia. Radość z wnuków.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..