Jan Gryta (ur. 1927, Studzianki) pochodzi z rodziny wielodzietnej: miał czworo rodzeństwa z pierwszego małżeństwa ojca (Władysław, ur. 1916, Stanisław 1918, Bolesław 1919, Aleksander 1921) i czworo z drugiego (Cecylia 1930, Zofia 1935, Izydor 1937 i Teofila 1940). Ojciec Franciszek Gryta był rolnikiem małorolnym oraz muzykiem, matka Katarzyna z domu Małek wykonywała wraz z dziećmi większość prac w gospodarstwie domowym i na roli. W 1934 roku Jan Gryta rozpoczął naukę w Szkole Podstawowej w Studziankach, którą ukończył w 1940 roku. Po wywiezieniu starszych braci na roboty przymusowe do Rzeszy (po wojnie nie wrócili do Polski, osiedlili się w Australii) Jan z matką prowadził gospodarstwo, jednocześnie działając w szeregach Armii Ludowej (m.in. jako łącznik pomiędzy oddziałami). W 1945 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum Ogólnokształcącym w Kraśniku. W 1949 roku dostał się na studia wyższe (prawo administracyjne) na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W okresie studiów wstąpił do PZPR. Po studiach ukończył roczną Centralną Szkołę Partyjną Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej im. Juliana Marchlewskiego w Łodzi, gdzie zaprzyjaźnił ze Stanisławem Kanią, późniejszym I Sekretarzem KC PZPR. W 1948 roku Jan podjął pracę jako referent handlowy w Centrali Produktów Handlowych w Lublinie. W czasie studiów pracował w Zakładach Graficznych w Lublinie. Następnie został kierownikiem działu stacji benzynowych w woj. lubelskim. Na początku lat 50. objął funkcję zastępcy dyrektora ds. politycznych w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Gościeradowie. Jednocześnie został członkiem Egzekutywy Komitetu Powiatowego PZPR w Kraśniku. W roku 1954 został w gościeradowskim POM-ie dyrektorem ds. politycznych, a następnie zastępcą dyrektora
organizował też POM w Stróży k. Kraśnika. W drugiej połowie lat 50. piastował stanowisko dyrektora Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Kraśniku, a do lat 60. kierownika Kraśnickich Zakładów Materiałów Budowlanych. W latach 60. był kierownikiem Zakładów Przemysłu Poligraficznego w Lublinie. W latach 80. przeszedł na emeryturę. W 1947 roku ożenił się z urodzoną w Rzeczycy Ziemiańskiej w 1931 roku Barbarą Köhler. W 1951 roku urodził się im najstarszy syn Waldemar, nauczyciel, jeden z założycieli Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie, obecnie dyrektor Szkoły Podstawowej w Szczecynie. W 1953 roku urodziła się im córka Lidia, mieszkająca w Australii. W 1955 roku urodził się syn Radosław, który ukończył studia artystyczne w Leningradzie, a obecnie jest dziekanem Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Helsinkach. Najmłodszy syn państwa Grytów urodził się w 1967 roku, ukończył studia wyższe, jest elektronikiem, mieszka w Kraśniku. Jan ożenił się ponownie w roku 1975 z urodzoną w 1931 roku w Rzeczycy Ziemiańskiej Janiną Wiesiołek z d. Siewierską. Jan Gryta był również samorządowcem i społecznikiem: przewodniczącym Związków Zawodowych Lubelskich Zakładów Graficznych i Związku Poligraficznego w Lublinie, a w latach 50. radnym Gromadzkiej Rady Narodowej w Gościeradowie. W latach 60. współzakładał Kraśnickie Towarzystwo Regionalne, którego członkiem jest do chwili obecnej. Był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, do 2021 roku pełnił funkcję Prezesa Koła Miejskiego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Kraśniku. Jest założycielem Chóru Kombatant „Kolorowa Jesień” przy kole ZKRPiBWP w Kraśniku i Klubie Seniora „Złoty Wiek”. Był odznaczany wieloma odznakami i medalami, m.in. Brązowym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi i Złotym Krzyżem Zasługi za działalność na rzecz państwa i obywateli.
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w Studziankach.
[00:00:25] W 1939 r. Boh. z matką prowadzili gospodarstwo rolne. Podczas okupacji starsi bracia zostali wywiezieni na roboty do Niemiec, po wojnie wyjechali do Australii.
[00:02:04] Boh. urodził się w 1927 r. w rodzinie wielodzietnej. Po wojnie boh. ukończył szkołę średnią i studiował prawo na UMSC w Lublinie. Potem pracował w Lubelskich Zakładach Graficznych.
[00:04:00] Wspomnienie dziadka Gryty, który był pszczelarzem i miał duże gospodarstwo rolne. Rozważania na temat sytuacji po odzyskaniu niepodległości przez Polskę – rozwój przemysłu. Losy starszych braci podczas II wojny światowej.
[00:08:05] Działalność „Wici” w Studziankach – zabawy we wsi. Kościół parafialny był w Bożej Woli – wspomnienie księdza Paradowskiego. Matka chciała, by boh. został księdzem.
[00:13:15] W Studziankach mieszkało kilka żydowskich rodzin, m.in. bracia Reimowie. Podczas okupacji strażacy złapali Andzię Reim i jej ciotkę i przyprowadzili je do domu boh., gdzie miał ich pilnować brat Władek – ucieczka ciotki. Nocą do domu przyszli żydowscy partyzanci, którzy szukali kobiet. Incydent we wsi Majdan-Grabina – uwolnienie Andzi Reim. Partyzanci poszli do Goduli, który łapał Żydów – wymierzona kara. [+]
[00:22:30] W oddziale partyzanckim był znajomy Żyd ze Studzianek, który po wojnie wyjechał do Izraela. Przed wojną ojciec kupił trzy morgi pola z parcelowanego majątku. Pośrednikiem by Żyd Lejba – kłopoty ze sprzedażą ziemi po wojnie.
[00:26:18] Majątek dziedzica Kowerskiego w Kolonii Studzianki został przed wojną rozparcelowany. Opis majątku. Zajęcia żydowskiej biedoty. Synagoga i kirkut były w Kraśniku. Wyjazdy z ojcem na targ.
[00:31:12] Wspomnienie ojca. Dziadek chciał, by najmłodszy syn gospodarzył na ojcowiźnie – zniszczenie skrzypiec. Drugiego instrumentu ojciec nie trzymał w domu. Ojciec był muzykiem, grał w orkiestrze w Majdanie-Grabinie, którą prowadził wojskowy kapelmistrz Ignaczyński. Druga orkiestra była w Zdziechowicach.
[00:36:15] Przedstawienie ojca Franciszka Gryty, wspomnienie dziadka Jana Gryty i jego gospodarstwa. Ojciec był dwukrotnie żonaty, z pierwszą żoną miał czterech synów, z drugą piątkę dzieci. Dziadek ze strony matki krył budynki strzechą. Opis rodzinnego gospodarstwa.
[00:41:30] Podczas okupacji oddawano Niemcom kontyngent i zdarzało się, że rodzina głodowała. W 1939 r. starsi bracia poszli do wojska, gospodarstwem zajmowała się matka i boh. Ojciec grał w orkiestrze w Majdanie-Grabinie – wyjazdy do Bychawy i Lublina, próby odbywano w domach muzyków.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..