Sergiusz Papliński ps. „Kawka” (ur. 1927, Radom) podczas okupacji niemieckiej działał w tajnym harcerstwie, uczył się w Gimnazjum Mechanicznym i odbywał praktyki w radomskiej fabryce broni, skąd wynosił części. Zagrożony aresztowaniem wyjechał z Radomia i trafił do oddziału Antoniego Hedy „Szarego”, gdzie po przeszkoleniu pełnił funkcję dowódcy sekcji minerskiej w kompanii cichociemnego Ludwika Wiechuły ps. „Jeleń”. Aresztowany po wyzwoleniu, spędził 9 miesięcy w radomskim więzieniu, skąd został uwolniony we wrześniu 1945 podczas akcji przeprowadzonej przez oddział Stefana Bembińskiego „Harnasia”. Wyjechał na Pomorze i wstąpił do oddziału „Jurka”, który działał w strukturach WiN. Po kilku miesiącach został wywieziony za granicę i służył w amerykańskiej strefie okupacyjnej w kompanii wartowniczej Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Tu zrobił kurs prawa jazdy i woził dowódców Brygady. Po jakimś czasie z Niemiec przedostał się do Włoch i wstąpił do 2 Korpusu Polskiego. Razem ze szkołą kadetów został przewieziony do Wielkiej Brytanii i przebywał w obozie w Petworth. Pracował m.in. jako strzałowy w kamieniołomie. Studiował malarstwo w Art College w Londynie, potem na wydziale artystycznym w St. Martins. Zajmuje się malarstwem.
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Radomiu.
[00:00:30] Kolejki do sklepów po wybuchu wojny – incydent z pijanymi niemieckimi żołnierzami. Marzenia o walce z najeźdźcą.
[00:03:15] Boh. działał w tajnym harcerstwie, uczył się w Gimnazjum Mechanicznym i odbywał praktyki w radomskiej fabryce broni, gdzie produkowano m.in. visy. Boh. wynosił części z zakładu, ponieważ gimnazjalistów nie rewidowano. Pewnego dnia szef kazał mu wyjść z fabryki i zakazał wracać do domu – wyjazd w okolice Skarżyska zorganizowany przez organizację. Boh. przez rok nie kontaktował się z rodziną i myślano, że zginął. Boh. był w partyzantce w oddziale „Szarego” [Antoni Heda].
[00:07:45] Powód ucieczki z Radomia. Boh. był początkowo na placówce w Szydłowcu. Kontakt z rodziną nawiązał dopiero po przejściu frontu, gdy siedział w więzieniu. Drugi raz, gdy po odbiciu z więzienia przebywał na Pomorzu i działał w WiN w oddziale „Jurka”.
[00:10:45] Boh. przyszedł do Radomia jako obstawa „Szarego”, który miał spotkanie z dowództwem WiN. Razem z kolegami „Jurkiem” i „Szczodrym” [Franciszek Sławiński] nocował w domu. Gdy wyszedł do miasta, spotkał znajomego Tadka Małaczka, nocą boh. aresztowano, ale uniknęli tego jego koledzy. Potem okazało się, że Małaczek należał do UB. [+]
[00:19:30] Boh. powiedział podczas aresztowania, że broń zakopał za miastem – wyjazd z funkcjonariuszami w stronę Iłży, poszukiwanie rzekomo zakopanej broni – pobicie boh. „Jurek” i „Szczodry” zabrali broń z domu i dołączyli do „Szarego”. Stan oddziału po wyzwoleniu. Boh. został przewieziony do więzienia w Radomiu – wybicie zębów podczas przesłuchań. Leczenie w Anglii. Propozycja wstąpienia do UB i wysłania do szkoły oficerskiej – zastraszanie przez szefa UB. [+]
[00:27:45] Skutki spotkania z dawnym kolegą Tadkiem Małaczkiem.
[00:29:55] Okoliczności wyjścia z radomskiej fabryki broni i wyjazdu z miasta. Boh. czekał na przejście frontu, ale postanowił iść do partyzantki – spotkanie z „Szarym” i „Krzykiem” [Zygmunt Kiepas]. Wspomnienie rozbicia więzienia w Starachowicach i uwolnienia „Krzyka”.
[00:34:18] Zadania po przyjęciu do oddziału, w którym było trzech cichociemnych: „Jeleń” [Ludwik Wiechuła], „Maruda” [Bernard Wiechuła] i radiooperator. Przyjmowanie zrzutów, po szkoleniu minerskim przeprowadzonym przez „Jelenia” boh. został dowódcą sekcji minerskiej w jego kompanii, dowodził też sekcją egzekutywy.
[00:39:48] Wykonywanie wyroków przez sekcję egzekutywy – przydatność boh., którego młody wygląd nie budził podejrzeń. Boh. brał udział w akcji przeprowadzonej w Radomiu w domu współpracownika gestapo, który miał aptekę i poinformował Niemców o zakupie leków przez partyzantów. Aptekarza nie było w domu i uniknął śmierci, ale z domu zabrano lekarstwa. Wyjście z miasta po akcji.
[00:51:20] Podczas innej akcji boh. przez trzy dni czekał na folksdojcza Wróbla, którego ojciec był inspektorem szkolnym w Radomiu. Folksdojcz pracował w gestapo, nie pojawił w mieszkaniu rodziców i grupa musiała się wycofać. Po wojnie boh. spotkał go w Anglii, okazało się, że należał do Brygady Świętokrzyskiej – jej działalność, współpraca z Niemcami.
[00:59:18] Organizacja akcji likwidacyjnych w Radomiu, w tym akcji w domu aptekarza.
[01:03:18] Pierwsze spotkanie z „Szarym” i „Krzykiem” – ich reakcja na widok nieletniego boh. Po jakimś czasie dowódca i jego zastępca zaproponowali, by boh. zwracał się nich po imieniu. Okoliczności, w jakich boh. dostał pseudonim „Kawka”.
[01:10:24] Boh. był dowódcą sekcji szturmowo-minerskiej i brał udział w akcji rozbicia aresztu w Końskich – wysadzenie drzwi. Partyzanci wysadzali mosty i tory kolejowe – współpraca z „Jeleniem”. Akcje oddziału „Szarego” i innych oddziałów.
[01:16:05] Boh. brał udział w walce z Niemcami koło Radoszyc – odcięcie drogi Niemcom. Boh. wyrwał się do przodu w nadziei na zdobycie karabinu maszynowego. Uzbrojenie oddziału. Formacje kolaboracyjne w wojsku niemieckim.
[01:22:00] Boh. był najmłodszym partyzantem w oddziale „Szarego”, pod koniec wojny dołączył drugi nastolatek Tadzik – jego dalsze losy. Boh. dostarczał broń do oddziału i był lubiany przez kolegów. Zbrojmistrzem był sierż. „Blady” [Henryk Gruszczyński], któremu boh. kupował alkohol – picie było zabronione w oddziale. Czasowa degradacja „Bladego”.
[01:29:10] Koledzy wracając z udanej akcji kupili alkohol i po spożyciu śpiewali partyzanckie piosenki, ktoś doniósł Niemcom, którzy zrobili zasadzkę i zabili ośmiu partyzantów – zmiana stosunku boh. do alkoholu.
[01:33:50] Boh. nie brał udziału w akcji w Starachowicach, ponieważ nie było go jeszcze w oddziale. Działalność na początku 1944 r. – obstawa zrzutów.
[01:36:06] Wykonywanie wyroków – folksdojczka, kierowniczka poczty w Pawłowicach pracowała dla gestapo i przyczyniła się do aresztowania grupy mieszkańców, których wywieziono do Oświęcimia. Kobietę zabrano z domu i wyprowadzono za wieś, gdzie boh. obronił ją przed gwałtem. [+]
[01:50:42] Jeden z kolegów był świadkiem rozstrzelania rodziców i dwóch braci przez Niemców i to on wykonał wyrok na kobiecie. [+]
[01:55:55] Kościelny z Pawłowic współpracował z Niemcami, zajmował się także pędzeniem bimbru, który sprzedawał Niemcom. Boh. wszedł do mieszkania jako klient – okoliczności zabicia kościelnego.
[02:03:40] Trzeci wyrok wykonano na folksdojczu, który miał duże gospodarstwo rolne koło Pawłowic i bił swoich pracowników. Folksdojcza ostrzelano w polu, ale zdołał uciec – komentarz „Krzyka” po powrocie do oddziału. Potem okazało się, że folksdojcz został jednak zastrzelony. Powody wydania wyroków na kierowniczkę poczty i kościelnego.
[02:14:36] Oddział „Szarego” rozbił więzienie w Kielcach. Dywagacje na temat sytuacji politycznej pod koniec wojny – liczebność oddziałów partyzanckich. Brak Polaków na londyńskiej Paradzie Zwycięstwa.
[02:19:52] Po aresztowaniu boh. trafił do radomskiego więzienia. W tym czasie koledzy uciekli z mieszkania boh. i wrócili do oddziału. Bicie po aresztowaniu i podczas śledztwa. Po jakimś czasie złapano „Szczodrego”, który przebywał w tym samym więzieniu – rozbicie więzienia i uwolnienie wielu więźniów, w tym boh.
[02:30:10] Po rozbiciu więzienia „Szczodry” i boh. dostali broń zdobytą na wartownikach. Dowódca oddziału „Harnaś” był z Kozienic i większość partyzantów udała się w ich kierunku. Ucieczka uwolnionych więźniów, taktyka partyzantów.
[02:36:05] Uwolnieni więźniowie wmieszali się w grupę ludzi wychodzących z cyrku. Boh. siedział w celi z mjr Władysławem Komorkiem, dowódcą Obwodu AK Kozienice, oraz z rotmistrzem z NSZ. Boh. spotkał mjr Komorka w Niemczech.
[02:40:10] „Harnaś” chciał boh. i „Szczodrego” przyjąć do oddziału – powody odmowy. Wyjazd na Pomorze, gdzie działał oddział „Jurka” – akcje rozbrajania posterunków milicji. Boh. był w oddziale przez kilka miesięcy, do jego rozwiązania.
[02:45:22] Boh. i „Szczodry” zostali wytypowani do przerzutu na Zachód. Podróż pociągiem ze Szczecina do Berlina w mundurach NKWD. W Berlinie boh. i kolega zostali umieszczeni w skrytkach w pociągu jadącym do angielskiej strefy. Boh. jechał ukryty w węglu – stan po wyjściu z kryjówki. [+]
[02:52:10] Służba w kompanii wartowniczej w dawnym obozie koncentracyjnym położonym w strefie amerykańskiej. Kompanie wartownicze były złożone z partyzantów Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Boh. i „Szczodry” służyli w jednej sekcji. Podczas okupacji „Szczodry” brał udział w akcji we wsi Pakosław i został ranny.
[02:57:00] Z Brygady Świętokrzyskiej werbowano ludzi, których wysyłano do Polski, by działali w konspiracji przeciwko władzy ludowej. Radomski gestapowiec Wróbel był potem w Brygadzie Świętokrzyskiej, po wojnie mieszkał w Anglii i był dyrygentem orkiestry 2 Korpusu. Współpraca dowództwa Brygady, w tym „Bohuna”, z Niemcami.
[03:00:40] Boh. ukończył kurs kierowców i woził generała, który był wcześniej więźniem obozu koncentracyjnego. Woził też majora Aleksandra – znajomość z jego adiutantem. Dywagacje na temat współpracy oficerów Brygady Świętokrzyskiej z Niemcami.
[03:09:30] Z Berlina boh. trafił do obozu w strefie angielskiej, potem wstąpił do kompanii wartowniczej. Kompanie pilnowały np. amerykańskich magazynów i obozów, w których siedzieli Niemcy. Współpraca dowództwa Brygady z Niemcami.
[03:13:55] Jeden z dowódców Brygady był wcześniej w obozie koncentracyjnym. Boh. odbył szkolenie dla cichociemnych, instruktorami byli Polacy i Amerykanie. Boh. namawiano, by poszedł do szkoły oficerskiej w Stanach, odmówił, ale wielu kolegów wyjechało. Oczekiwanie na III wojnę światową, sytuacja polityczna w Europie. Współpraca z płk Maciołkiem.
[03:21:30] Boh. był w obozie w Murnau przed wyjazdem do Włoch – droga z Austrii przez zieloną granicę. We Włoszech grupa została zatrzymana przez żandarmerię. Boh. i „Szczodry” trafili do szkoły kadetów w Trani – przyjazd do Anglii.
[03:26:00] Boh. przebywał w obozie w Petworth. Wspomnienie kolegów z celi więzienia w Radomiu. Losy po przyjeździe do Niemiec – decyzja o wyjeździe do Włoch. W obozie w Murnau była sekcja AK, jej dowódcą był płk Pacek, zaś jego zastępcą był znajomy z radomskiego więzienia mjr Maciołek [mjr Władysław Komorek]. Przejście przez zieloną granicę do Włoch – dotarcie do 2 Korpusu, pobyt w obozie w Predappio. Pomoc kierowniczki polskiego obozu przejściowego, której mąż był kierownikiem szkoły w Trani.
[03:37:12] W obozie w Barletcie działała komisja 2 Korpusu, w którym było wielu byłych żołnierzy armii niemieckiej, w tym Ślązaków – incydent z udziałem boh. Sytuacja po przyjeździe do Anglii – boh. pracował w kamieniołomach jako strzałowy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..