Papliński Sergiusz
Sergiusz Papliński ps. „Kawka” (ur. 1927, Radom) podczas okupacji niemieckiej działał w tajnym harcerstwie, uczył się w Gimnazjum Mechanicznym i odbywał praktyki w radomskiej fabryce broni, skąd wynosił części. Zagrożony aresztowaniem wyjechał z Radomia i trafił do oddziału Antoniego Hedy „Szarego”, gdzie po przeszkoleniu pełnił funkcję dowódcy sekcji minerskiej w kompanii cichociemnego Ludwika Wiechuły ps. „Jeleń”. Aresztowany po wyzwoleniu, spędził 9 miesięcy w radomskim więzieniu, skąd został uwolniony we wrześniu 1945 podczas akcji przeprowadzonej przez oddział Stefana Bembińskiego „Harnasia”. Wyjechał na Pomorze i wstąpił do oddziału „Jurka”, który działał w strukturach WiN. Po kilku miesiącach został wywieziony za granicę i służył w amerykańskiej strefie okupacyjnej w kompanii wartowniczej Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Tu zrobił kurs prawa jazdy i woził dowódców Brygady. Po jakimś czasie z Niemiec przedostał się do Włoch i wstąpił do 2 Korpusu Polskiego. Razem ze szkołą kadetów został przewieziony do Wielkiej Brytanii i przebywał w obozie w Petworth. Pracował m.in. jako strzałowy w kamieniołomie. Studiował malarstwo w Art College w Londynie, potem na wydziale artystycznym w St. Martins. Zajmuje się malarstwem.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Radomiu.
[00:00:30] Kolejki do sklepów po wybuchu wojny – incydent z pijanymi niemieckimi żołnierzami. Marzenia o walce z najeźdźcą.
[00:03:15] Boh. działał w tajnym harcerstwie, uczył się w Gimnazjum Mechanicznym i odbywał praktyki w radomskiej fabryce broni, gdzie produkowano m.in. visy. Boh. wynosił części z zakładu, ponieważ gimnazjalistów nie rewidowano. Pewnego dnia szef kazał mu wyjść z fabryki i zakazał wracać do domu – wyjazd w okolice Skarżyska zorganizowany przez organizację. Boh. przez rok nie kontaktował się z rodziną i myślano, że zginął. Boh. był w partyzantce w oddziale „Szarego” [Antoni Heda].
[00:07:45] Powód ucieczki z Radomia. Boh. był początkowo na placówce w Szydłowcu. Kontakt z rodziną nawiązał dopiero po przejściu frontu, gdy siedział w więzieniu. Drugi raz, gdy po odbiciu z więzienia przebywał na Pomorzu i działał w WiN w oddziale „Jurka”.
[00:10:45] Boh. przyszedł do Radomia jako obstawa „Szarego”, który miał spotkanie z dowództwem WiN. Razem z kolegami „Jurkiem” i „Szczodrym” [Franciszek Sławiński] nocował w domu. Gdy wyszedł do miasta, spotkał znajomego Tadka Małaczka, nocą boh. aresztowano, ale uniknęli tego jego koledzy. Potem okazało się, że Małaczek należał do UB. [+]
[00:19:30] Boh. powiedział podczas aresztowania, że broń zakopał za miastem – wyjazd z funkcjonariuszami w stronę Iłży, poszukiwanie rzekomo zakopanej broni – pobicie boh. „Jurek” i „Szczodry” zabrali broń z domu i dołączyli do „Szarego”. Stan oddziału po wyzwoleniu. Boh. został przewieziony do więzienia w Radomiu – wybicie zębów podczas przesłuchań. Leczenie w Anglii. Propozycja wstąpienia do UB i wysłania do szkoły oficerskiej – zastraszanie przez szefa UB. [+]
[00:27:45] Skutki spotkania z dawnym kolegą Tadkiem Małaczkiem.
[00:29:55] Okoliczności wyjścia z radomskiej fabryki broni i wyjazdu z miasta. Boh. czekał na przejście frontu, ale postanowił iść do partyzantki – spotkanie z „Szarym” i „Krzykiem” [Zygmunt Kiepas]. Wspomnienie rozbicia więzienia w Starachowicach i uwolnienia „Krzyka”.
[00:34:18] Zadania po przyjęciu do oddziału, w którym było trzech cichociemnych: „Jeleń” [Ludwik Wiechuła], „Maruda” [Bernard Wiechuła] i radiooperator. Przyjmowanie zrzutów, po szkoleniu minerskim przeprowadzonym przez „Jelenia” boh. został dowódcą sekcji minerskiej w jego kompanii, dowodził też sekcją egzekutywy.
[00:39:48] Wykonywanie wyroków przez sekcję egzekutywy – przydatność boh., którego młody wygląd nie budził podejrzeń. Boh. brał udział w akcji przeprowadzonej w Radomiu w domu współpracownika gestapo, który miał aptekę i poinformował Niemców o zakupie leków przez partyzantów. Aptekarza nie było w domu i uniknął śmierci, ale z domu zabrano lekarstwa. Wyjście z miasta po akcji.
[00:51:20] Podczas innej akcji boh. przez trzy dni czekał na folksdojcza Wróbla, którego ojciec był inspektorem szkolnym w Radomiu. Folksdojcz pracował w gestapo, nie pojawił w mieszkaniu rodziców i grupa musiała się wycofać. Po wojnie boh. spotkał go w Anglii, okazało się, że należał do Brygady Świętokrzyskiej – jej działalność, współpraca z Niemcami.
[00:59:18] Organizacja akcji likwidacyjnych w Radomiu, w tym akcji w domu aptekarza.
[01:03:18] Pierwsze spotkanie z „Szarym” i „Krzykiem” – ich reakcja na widok nieletniego boh. Po jakimś czasie dowódca i jego zastępca zaproponowali, by boh. zwracał się nich po imieniu. Okoliczności, w jakich boh. dostał pseudonim „Kawka”.
[01:10:24] Boh. był dowódcą sekcji szturmowo-minerskiej i brał udział w akcji rozbicia aresztu w Końskich – wysadzenie drzwi. Partyzanci wysadzali mosty i tory kolejowe – współpraca z „Jeleniem”. Akcje oddziału „Szarego” i innych oddziałów.
[01:16:05] Boh. brał udział w walce z Niemcami koło Radoszyc – odcięcie drogi Niemcom. Boh. wyrwał się do przodu w nadziei na zdobycie karabinu maszynowego. Uzbrojenie oddziału. Formacje kolaboracyjne w wojsku niemieckim.
[01:22:00] Boh. był najmłodszym partyzantem w oddziale „Szarego”, pod koniec wojny dołączył drugi nastolatek Tadzik – jego dalsze losy. Boh. dostarczał broń do oddziału i był lubiany przez kolegów. Zbrojmistrzem był sierż. „Blady” [Henryk Gruszczyński], któremu boh. kupował alkohol – picie było zabronione w oddziale. Czasowa degradacja „Bladego”.
[01:29:10] Koledzy wracając z udanej akcji kupili alkohol i po spożyciu śpiewali partyzanckie piosenki, ktoś doniósł Niemcom, którzy zrobili zasadzkę i zabili ośmiu partyzantów – zmiana stosunku boh. do alkoholu.
[01:33:50] Boh. nie brał udziału w akcji w Starachowicach, ponieważ nie było go jeszcze w oddziale. Działalność na początku 1944 r. – obstawa zrzutów.
[01:36:06] Wykonywanie wyroków – folksdojczka, kierowniczka poczty w Pawłowicach pracowała dla gestapo i przyczyniła się do aresztowania grupy mieszkańców, których wywieziono do Oświęcimia. Kobietę zabrano z domu i wyprowadzono za wieś, gdzie boh. obronił ją przed gwałtem. [+]
[01:50:42] Jeden z kolegów był świadkiem rozstrzelania rodziców i dwóch braci przez Niemców i to on wykonał wyrok na kobiecie. [+]
[01:55:55] Kościelny z Pawłowic współpracował z Niemcami, zajmował się także pędzeniem bimbru, który sprzedawał Niemcom. Boh. wszedł do mieszkania jako klient – okoliczności zabicia kościelnego.
[02:03:40] Trzeci wyrok wykonano na folksdojczu, który miał duże gospodarstwo rolne koło Pawłowic i bił swoich pracowników. Folksdojcza ostrzelano w polu, ale zdołał uciec – komentarz „Krzyka” po powrocie do oddziału. Potem okazało się, że folksdojcz został jednak zastrzelony. Powody wydania wyroków na kierowniczkę poczty i kościelnego.
[02:14:36] Oddział „Szarego” rozbił więzienie w Kielcach. Dywagacje na temat sytuacji politycznej pod koniec wojny – liczebność oddziałów partyzanckich. Brak Polaków na londyńskiej Paradzie Zwycięstwa.
[02:19:52] Po aresztowaniu boh. trafił do radomskiego więzienia. W tym czasie koledzy uciekli z mieszkania boh. i wrócili do oddziału. Bicie po aresztowaniu i podczas śledztwa. Po jakimś czasie złapano „Szczodrego”, który przebywał w tym samym więzieniu – rozbicie więzienia i uwolnienie wielu więźniów, w tym boh.
[02:30:10] Po rozbiciu więzienia „Szczodry” i boh. dostali broń zdobytą na wartownikach. Dowódca oddziału „Harnaś” był z Kozienic i większość partyzantów udała się w ich kierunku. Ucieczka uwolnionych więźniów, taktyka partyzantów.
[02:36:05] Uwolnieni więźniowie wmieszali się w grupę ludzi wychodzących z cyrku. Boh. siedział w celi z mjr Władysławem Komorkiem, dowódcą Obwodu AK Kozienice, oraz z rotmistrzem z NSZ. Boh. spotkał mjr Komorka w Niemczech.
[02:40:10] „Harnaś” chciał boh. i „Szczodrego” przyjąć do oddziału – powody odmowy. Wyjazd na Pomorze, gdzie działał oddział „Jurka” – akcje rozbrajania posterunków milicji. Boh. był w oddziale przez kilka miesięcy, do jego rozwiązania.
[02:45:22] Boh. i „Szczodry” zostali wytypowani do przerzutu na Zachód. Podróż pociągiem ze Szczecina do Berlina w mundurach NKWD. W Berlinie boh. i kolega zostali umieszczeni w skrytkach w pociągu jadącym do angielskiej strefy. Boh. jechał ukryty w węglu – stan po wyjściu z kryjówki. [+]
[02:52:10] Służba w kompanii wartowniczej w dawnym obozie koncentracyjnym położonym w strefie amerykańskiej. Kompanie wartownicze były złożone z partyzantów Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Boh. i „Szczodry” służyli w jednej sekcji. Podczas okupacji „Szczodry” brał udział w akcji we wsi Pakosław i został ranny.
[02:57:00] Z Brygady Świętokrzyskiej werbowano ludzi, których wysyłano do Polski, by działali w konspiracji przeciwko władzy ludowej. Radomski gestapowiec Wróbel był potem w Brygadzie Świętokrzyskiej, po wojnie mieszkał w Anglii i był dyrygentem orkiestry 2 Korpusu. Współpraca dowództwa Brygady, w tym „Bohuna”, z Niemcami.
[03:00:40] Boh. ukończył kurs kierowców i woził generała, który był wcześniej więźniem obozu koncentracyjnego. Woził też majora Aleksandra – znajomość z jego adiutantem. Dywagacje na temat współpracy oficerów Brygady Świętokrzyskiej z Niemcami.
[03:09:30] Z Berlina boh. trafił do obozu w strefie angielskiej, potem wstąpił do kompanii wartowniczej. Kompanie pilnowały np. amerykańskich magazynów i obozów, w których siedzieli Niemcy. Współpraca dowództwa Brygady z Niemcami.
[03:13:55] Jeden z dowódców Brygady był wcześniej w obozie koncentracyjnym. Boh. odbył szkolenie dla cichociemnych, instruktorami byli Polacy i Amerykanie. Boh. namawiano, by poszedł do szkoły oficerskiej w Stanach, odmówił, ale wielu kolegów wyjechało. Oczekiwanie na III wojnę światową, sytuacja polityczna w Europie. Współpraca z płk Maciołkiem.
[03:21:30] Boh. był w obozie w Murnau przed wyjazdem do Włoch – droga z Austrii przez zieloną granicę. We Włoszech grupa została zatrzymana przez żandarmerię. Boh. i „Szczodry” trafili do szkoły kadetów w Trani – przyjazd do Anglii.
[03:26:00] Boh. przebywał w obozie w Petworth. Wspomnienie kolegów z celi więzienia w Radomiu. Losy po przyjeździe do Niemiec – decyzja o wyjeździe do Włoch. W obozie w Murnau była sekcja AK, jej dowódcą był płk Pacek, zaś jego zastępcą był znajomy z radomskiego więzienia mjr Maciołek [mjr Władysław Komorek]. Przejście przez zieloną granicę do Włoch – dotarcie do 2 Korpusu, pobyt w obozie w Predappio. Pomoc kierowniczki polskiego obozu przejściowego, której mąż był kierownikiem szkoły w Trani.
[03:37:12] W obozie w Barletcie działała komisja 2 Korpusu, w którym było wielu byłych żołnierzy armii niemieckiej, w tym Ślązaków – incydent z udziałem boh. Sytuacja po przyjeździe do Anglii – boh. pracował w kamieniołomach jako strzałowy.
more...
less