Kazimierz Sobierajski (ur. 1927, Skrobacja k. Brodnicy) w okresie okupacji niemieckiej pracował jako robotnik przymusowy w niemieckim gospodarstwie, skąd uciekł pod koniec wojny do domu. Po wojnie ukończył piekarską szkołę zawodową. Podczas służby wojskowej jako żołnierz Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego brał udział w walkach z oddziałami podziemia zbrojnego. Namawiany do współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa, po odmowie wyjechał ok. 1952 r. do Ostródy. Znalazł pracę w spółdzielni piekarskiej, gdzie pracował do emerytury jako piekarz.
[00:00:07] Bohater urodził się w 1927 r. Pochodził z rodziny chłopo-robotniczej, jego ojciec pracował cegielni, rodzina miała krowę, świnię i trochę drobiu. Matka boh. zarabiała jako krawcowa.
[00:01:15] W 1939 r. Wojsko Polskie uciekało przed Niemcami. We wsi Bartniczka w restauracji spotkali się kawalerzyści z Centrum Wyszkolenia Oficerów Kawalerii z Grudziądza.
[00:02:20] W okolicy domu boh. budowano bunkry i polski oficer sztabowy jeździł tam na kontrolę. Boh. miał 12 lat i z ciekawością obserwował wkroczenie wojsk niemieckich. Ze szkoły znał trochę niemiecki, jeden z Niemców kazał mu iść do domu i „ściągać obrazy ze ścian”.
[00:03:45] Niemcy kwaterowali w sąsiedniej wsi w najbogatszych gospodarstwach. Ochrona niemiecka przed zatruciem wody pitnej. Gdy boh. ukończył 14 lat, został zmuszony do pracy i w latach 1943-45 pracował na polskim gospodarstwie u Niemca z Besarabii.
[00:05:15] Na gospodarstwie pracowało trzech Polaków i dwie Polki. W grudniu 1944 r. na święto Matki Boskiej Polacy szukali w gwiazdach informacji o końcu wojny. W styczniu 1945 bauer został zabrany do wojska, zostawił żonę z dziećmi i teściową.
[00:06:25] Boh. początkowo pasł krowy, potem przeniesiono go do opieki nad końmi. Bauerowa nakazała mu przygotować konie, aby rodzina mogła uciekać wozem. Konwój prowadził esesman na koniu. Historia bauerowej. Ewakuowały się wsi Zdroje i Zaborowo.
[00:08:30] W trakcie podróży przejeżdżali przez wieś boh., ale on nie uciekł z obawy o życie rodziny. Jechali kilka dni w stronę Gdańska. Podczas podroży nocowali w różnych wsiach.
[00:10:00] Jadąc musieli puszczać pojazdy wojskowe. Za Brodnicą, w okolicach Jabłonowa, podróżującym zepsuł się wóz. Konia od niego zaprzęgnięto do wozu sąsiada, a potem boh. wysłano do zepsutego wozu po rzeczy. Pojechał konno.
[00:11:20] Spotkał żołnierzy Wehrmachtu i niemieckich junaków, którzy zabrali mu konia. Boh. uciekł, gdy zamiast pokwitowania chcieli go zastrzelić. Bauerka nie uwierzyła w jego historię, nazajutrz miał wytłumaczyć jej, co zrobił z koniem. Nocowali w majątku, w którym było mnóstwo ludzi. Podróżowali z chłopakiem pracującym dla sąsiedniego bauera, razem szukali miejsca na nocleg. Boh. bał się porannej „czapy”.
[00:14:20] Chłopcy chcieli uciec, ale majątku pilnowały patrole Volkssturm. Rano we mgle udało im się uciec.
[00:16:10] Boh. pracował przymusowo za pośrednictwem arbeitsamt, niemieckiego biura pracy. Rodzice byli małżeństwem mieszanym: matka z zaboru pruskiego, ojciec z rosyjskiego, skąd uciekł przed wieloletnim wojskiem. Rodzice nie podpisali folkslisty. W klasie boh. i troje innych dzieci miało zakaz przychodzenia do szkoły.
[00:18:20] Rodzice nie byli zmuszani do podpisania folkslisty. Kto miał kilku dorosłych synów, był silniej nakłaniany, aby móc synów wziąć do niemieckiego wojska. Powód zakazu uczenia się w szkole.
[00:21:30] Boh. pracował u bauera w sąsiedniej wsi. Warunki życia najpierw znośne, gorsze po odejściu bauera do wojska. Boh. nie był wyzywany, ale raz dostał kopniaka za nieskuteczną pracę.
[00:24:25] Warunki pracy i życia. Zapalenie płuc, badanie przez polskiego lekarza.
[00:27:00] Po ucieczce od bauerki boh. kierował się w stronę domu. Nocleg w opuszczonym gospodarstwie. Rozbita mleczarnia we wsi Lembarg, sery, które boh. z kolegą wzięli na dalszą drogę. Trudność ze znalezieniem noclegu, brak dokumentów.
[00:31:20] Spotkanie z Włochem i Anglikiem, jeńcami, a być może szpiegami. Ucieczka przed frontem, nadejście wojsk radzieckich.
[00:37:00] Droga do domu, obrabowanie przez Rosjan.
[00:42:00] Nocleg w oborze. Powrót do domu, powitanie boh. przez matkę.
[00:45:00] Powołanie do służby wojskowej, 16 czerwca 1948 wyjazd do Torunia. Przydział do 3 Brygady Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Lublinie. Szkolenie, potem walka z „bandami”.
[00:48:50] Okrążano „bandy” i wyłapywano ich członków. Towarzysze boh. mieli opaski, żeby nie strzelać do swoich. Wiedzieli, że strzelali do partyzantów, ale nie mieli wyjścia - za odmowę wykonania rozkazu groziło więzienie. Dziś nikt nie mówi, że była to walka bratobójcza, boh. ma o to żal. Czasem wyszkoleni cichociemni mieli rodzeństwo w UB lub milicji. [+]
[00:51:50] Znajomy żony boh. był w AK - mówił, że do wojska nie strzelali, tylko do milicji i UB. Ale wojsko miało takie samo mundury jak UB, nie dało się ich rozróżnić.
[00:52:40] W wojsku za brak wykonania rozkazu lub ucieczkę boh. poszedłby do więzienia. Nie miał możliwości wyboru jednostki. Opis akcji pogoni za „bandami”. Przeniesienie do Wojsk Ochrony Pogranicza w Koszalinie.
[00:54:30] Trzy siostry ojca mieszkały w Ameryce i przysyłały rodzinie dolary, paczki i listy. Boh. musiał wypełniać ankiety i pisać życiorysy. Dostał rozkaz wyjazdu do Szczecina, gdzie miał „szpiegować” w sądzie w sprawie ucieczki ze służby czterech żołnierzy WOP-u z Międzyrzecza. Wyroki śmierci dla trzech żołnierzy, jeden 10 lat więzienia.
[00:58:00] Nieufność w stosunku do boh. i innych żołnierzy, którzy też mieli krewnych na Zachodzie. Odizolowanie od reszty żołnierzy, czekanie na zwolnienie z wojska. Wcześniej boh. jeździł z tajną pocztą, przenosił informacje wojskowe w zalakowanych listach do szefa Informacji.
[01:03:00] Rozmowa z komendantem, który kazał mu po zwolnieniu z wojska zgłosić się na UB, hasło, którym boh. miał się posłużyć. Mąż siostry ojca był majorem lotnictwa, przysłał zdjęcie - zostało na poczcie przechwycone przez UB.
[01:06:00] Boh. odmówił komendantowi współpracy z UB, ale widząc jego gniew powiedział, że mógłby pracować w milicji. Po wyjściu z wojska nie zgłosił się na UB. Praca po wyjściu z wojska.
[01:08:50] Koleżanka siostry boh. wychodziła za mąż za oficera MO. Ich ślub zapowiedział wszystkim ksiądz, przez co milicjant stracił pracę. Potem pracował w sklepie i na magazynie, za każdym razem go zwalniano. Przestrzegł boh., żeby uważał na służby, aby go nie „zgnoiły”. [+]
[01:10:30] Byłemu milicjantowi umarła żona, został z trójką dzieci. W Bydgoszczy został konduktorem, a potem kierownikiem pociągu. Boh. wyjechał do Ostródy w 1952-53 roku, żeby „zginąć z oczu” służbom. Pracował jako piekarz, potem w rzeźni, ale wrócił do zawodu piekarza.
[01:14:20] „Wykreślone” 10 lat życia: lata okupacji, nauki zawodu piekarza-cukiernika (praca nocna w tym okresie) oraz okres wojska i służby w WOP.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..