Zofia Pękala z d. Słaba (ur. 1928, Skrzypaczowice) – jej rodzice prowadzili niewielkie gospodarstwo rolne. W rodzinnej wiosce stał dwór należący w XIX w. do rodziny mjr Henryka „Hubala” Dobrzańskiego. Podczas okupacji majątek zajęli Niemcy, w dworze mieszkał gestapowiec von Paul, latem 1944 r. porwany i zastrzelony przez akowców. Zofia Pękala była świadkiem walk frontowych w 1944 roku. Po wojnie wyjechała do Zabrza, gdzie przez trzy lata pracowała w szwalni jako szwaczka. Po ślubie zamieszkała w domu męża w Koprzywnicy.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r. w Skrzypaczowicach.
[00:01:07] Rodzice: Marianna i Ignacy, prowadzili niewielkie gospodarstwo rolne. Boh. miała trzy starsze siostry oraz dwóch młodszych braci. Siostra po ślubie wyjechała do Zabrza i boh. mieszkała u niej przez trzy lata. Boh. pracowała jako krawcowa – szycie koszul na akord.
[00:02:48] Po wybuchu wojny rodzina ukrywała się przed niemieckimi nalotami w wykopanych dołach. Dwie siostry schroniły się w piwnicach dworu, gdzie ukrywali się okoliczni mieszkańcy. Na wiadomość o pojawieniu się sowieckich żołnierzy boh. poszła z koleżanką ich zobaczyć. Niemieccy żołnierze bali się pić mleko. Przejście frontu przez wieś w 1944 r. W 1939 r. samoloty niemieckie leciały w kierunku Mielca.
[00:07:22] W dworze mieszkał Niemiec, przyjeżdżali tam żołnierze z frontu i ze szpitali. Żołnierze chcieli, by siostra naprawiała im mundury, ale partyzanci grozili obcinaniem włosów za kontakty z Niemcami. Niemiecki żołnierz mówiący po polsku pomógł boh. odrobić lekcje. Szkoła podczas okupacji – nauka z pisma „Ster”. [+]
[00:10:44] Po wojnie jedna z sióstr wyjechała do Zabrza, boh. zamieszkała u niej i podjęła pracę w szwalni – szycie koszul. Po trzech latach wyszła za mąż i zamieszkała w Koprzywnicy – życie rodziny.
[00:13:05] Walki podczas ofensywy Armii Czerwonej – boh. była świadkiem zastrzelenia niemieckiego żołnierza przez czerwonoarmistę. We wsi przebywali uciekinierzy z linii frontu, którzy wrócili do domów, gdy front się przesunął. [+]
[00:16:08] Boh. pasła krowy i widziała przechodzących przez wieś polskich żołnierzy. We wsi był dwór, podczas okupacji niemieccy żołnierze przyjeżdżali tam ze szpitali na rekonwalescencję. Niemiec mieszkający w dworze zabrał do pracy dwie siostry, którym groziło wywiezienie na roboty. Pewnego dnia Niemcy otoczyli wieś i zabrali młodych mężczyzn, których podejrzewano o przynależność do partyzantki. Ojciec idąc w pole spotkał znajomego Niemca, gospodarza z Mikołajowa, który był żandarmem – ostrzeżenie, że wieś jest obstawiona. Niemcy wywozili dziewczyny ze wsi na roboty – gdy zabrano siostrę Kazimierę, ojciec poprosił o interwencję Niemca mieszkającego w dworze, który pojechał do Łoniowa i zabrał siostrę.
[00:22:00] Po wojnie majątek został rozparcelowany. Podczas okupacji w okolicy działała partyzantka, ale boh. nie była zorientowana kto do niej należał. Kuzyn Stanisław Kiliański dowiedział się, że partyzanci chcą obcinać włosy dziewczynom i wybronił je. Na koniec żniw właściciel dworu został związany przez dziewczyny i musiał się wykupić, zaprosił więc dwie żniwiarki do dworu na poczęstunek, potem do wsi odprowadziła je kucharka. Stanisław Kiliański uciekając przed frontem zatrzymał się u rodziny boh. Dwie siostry pracowały w dworze, mieszkający tam Niemiec dobrze traktował Polaków i pomagał im
[00:26:12] Boh. słyszała o egzekucji czterdziestu w Koprzywnicy – jeden z więźniów został zastrzelony podczas próby ucieczki. Podczas jarmarku zabito niemieckiego żołnierza i egzekucja była odwetem za jego śmierć. Wyjazdy na roboty do Niemiec – zdarzało się, że płacono za zastąpienie osób wyznaczonych do wyjazdu.
[00:29:30] Po wejściu Rosjan umeblowanie dworu w Skrzypaczowicach zostało rozkradzione przez miejscową ludność, a budynek zniszczono. Boh. i siostra chciały zabrać szafę, ale ojciec się nie zgodził. W dworze mieszkała dziedziczka Koźmianka, jej mąż był w Anglii. Po jej wyjeździe w dworze został dzierżawca Dobiecki, który miał czworo dzieci, z jego córką Marysią boh. chodziła po wojnie do szkoły. [+]
[00:34:20] Podczas okupacji niemieckiej nie było pracy. Szwagier jeździł do Tarnobrzega i handlował mąką – zachowanie Niemców spotkanych na drodze. Boh. widziała modlące się Żydówki, które wieziono wozem do Łoniowa. Ucieczki ludzi przed frontem. Porównanie Niemców i Rosjan. We wsi stacjonowali Rosjanie, ponieważ za wsią było lotnisko polowe – w domu boh. mieszkali trzej czerwonoarmiści. Pewnego dnia przyszedł do nich kolega, który wszedł do kuchni, gdzie spały siostry – interwencja ojca. Ludzie we wsi opowiadali o gwałtach i kradzieżach – zgwałcenie i zamordowanie staruszki, która pasła krowę.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.