Zofia Wiśniewska z d. Wójtowicz (ur. 1933, Stara Wieś k/Limanowej) pochodzi ze znanej limanowskiej rodziny Gawronów. Jej wuj – Wincenty Gawron, podczas okupacji działacz ruchu oporu, po aresztowaniu trafił do obozu w Oświęcimiu. W maju 1942 roku uciekł z podobozu w Harmężach wraz z drugim więźniem, Stefanem Bieleckim, i ukrywał się w okolicach Limanowej. Zofia Wiśniewska jest z wykształcenia filologiem, przez wiele lat pracowała jako pedagog. Artykuły z zakresu metodyki języka polskiego publikowała m. in. w „Polonistyce” i „Biuletynie Język Polski”. Po przejściu na emeryturę zajęła się zbieraniem oraz opracowywaniem baśni i legend z Ziemi Bocheńskiej, jest autorką kilkunastu książek, m. in. „Legend znad Sanki”, „W kręgu żegocińskich baśni, zwyczajów i obyczajów” oraz „Z baśnią pod rękę”, a także książki poświęconej papieżowi Janowi Pawłowi II pt. „Na papieskim szlaku”. Mieszka w Bochni.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1933 r. w Starej Wsi koło Limanowej.
[00:00:45] Przedstawienie rodziców: Kunegundy i Stanisława. Dziadek (zmarły w 1934 r.) był założycielem Kółek Rolniczych w okolicznych wsiach, pisywał artykuły do czasopism rolniczych. Po bitwie o wzgórze Jabłoniec [grudzień 1914] dziadek został poproszony o wyznaczenie miejsca na cmentarz i brał udział w kopaniu grobów. W okresie międzywojennym wzgórze było miejscem wycieczek. Wspomnienie nauczycieli, państwa Olesiów.
[00:06:40] Życie wielodzietnej rodziny Gawronów, ciotka Anna była uzdolniona plastycznie i wyjechała do siostry, która po zamążpójściu mieszkała we Lwowie. Po wojnie ciotka odwiedziła Sokolniki oraz Lwów, gdzie w miejscu domu była ulica – losy po wyjeździe do USA, praca i małżeństwo z prof. Wilczyńskim.
[00:14:05] Do 1934 r. ojciec, znający pięć języków, pracował w rafinerii jako majster destylatorski. Wyjazdy członków rodziny do Kanady i USA.
[00:17:00] Limanowa przed wojną, wspomnienie sklepu Biedroniów, jedna z Biedronianek robiła podczas okupacji drewniaki. Po poniedziałkowych jarmarkach chłopi spotykali się w karczmie. W mieście było wiele żydowskich sklepów.
[00:22:30] Wspomnienie ciotki Rozalii Gawron i snutych przez nią opowieści, przygotowywanie lnu do przędzenia na kołowrotku. Przyjaźń boh. z psem.
[00:27:05] Boh. rozpoczęła edukację w 1940 r. W 1939 r. szkołę w Limanowej zajęli Niemcy, którzy urządzili tam ośrodek wypoczynkowy dla żołnierzy. Na dworskich polach organizowano ćwiczenia żołnierzy. Wuj, który uciekł z Oświęcimia, odwiedzał czasem rodzinę, która mu pomagała. Wspomnienie psa, z którym boh. chodziła na maliny.
[00:30:15] Na wieść o zbliżaniu się Niemców mieszkańcy Limanowej pobiegli na Jabłoniec, by ich zobaczyć. Organizacja władz okupacyjnych. Prezes cechu kominiarzy, Jan Semik, chciał się wstawić za Żydami i został zamordowany razem z grupą Żydów podczas egzekucji w Mordarce.
[00:33:25] Wuj Wincenty Gawron, artysta malarz, ożenił się w 1938 r. z warszawianką. Wspomnienie pogrzebu babci w lipcu 1940 r., celebrowanego przez ks. Łazarskiego i kilku księży.
[00:37:28] Żydówki wychodziły z getta i kupowały mleko w mleczarni. Do gospodarstwa przychodziła po mleko Maniusia Steiner z niańką, dziewczynka przynosiła lalkę i bawiła się razem z boh. Przed wywiezieniem Żydów z Limanowej do Nowego Sącza Maniusia wymknęła się z getta i podarowała lalkę boh. Matka schowała ją, by się nie zniszczyła. Boh. chciała pożegnać się z Maniusią, ale matka zamknęła ją w domu. Maniusia i jej kolega uciekli z kolumny prowadzonych Żydów i znaleźli się za Starym Sączem, gdzie ukrywali się w stogu siana. Znalazł ich leśniczy, który przeprowadzał ludzi przez granicę – Maniusia trafiła na Węgry, potem do Australii – spotkanie po latach, przechowana lalka. [zza kadru komentarz syna] [+]
[00:48:02] Wuj Wincenty Gawron działał w konspiracji – wizyty w Limanowej po wojnie, witraże dla kościoła. Wuj został aresztowany na skutek donosu i przewieziono go do Nowego Sącza, gdzie był przesłuchiwany przez gestapo – uszkodzenie tchawicy podczas bicia. Podczas pobytu w obozie koncentracyjnym wuj robił dla strażników portrety ze zdjęć, za które otrzymywał jabłka i cebulę. Praca więźniów. Wuj poznał rotmistrza Pileckiego, który tworzył konspiracyjną organizację w obozie – jej struktura. Ucieczka wuja z obozu. [+]
[00:57:08] Paczki do obozu wysyłała siostra wuja, Maria Biernat – suszenie jedzenia przed wysłaniem. Wuj pisał w obozie pamiętnik, który zabrał uciekając – okoliczności ucieczki wraz z kolegą, ukrycie się w stawie. Uciekinierom pomogła kobieta, która dała im ubranie. Wuj przyszedł do wsi i zatrzymał się u kolegi, potem ukrywał się w okolicy, czasem przychodził do domu boh. po jedzenie. Losy wuja po wojnie – wyjazd do Kanady. [+]
[01:07:12] Podczas okupacji Niemcy dokonywali egzekucji w Mordarce i w Golcowie. W Starej Wsi także rozstrzelano kilkadziesiąt osób. W okolicy Starego Sącza zbierali się ludzie, których przeprowadzano na południe.
[01:10:35] Armia Czerwona weszła do Starej Wsi od strony Mordarki – spalenie Limanowej. Podczas okupacji boh. nosiła bańki z mlekiem do mleczarni. Zachowanie czerwonoarmistów – poszukiwanie wódki i kobiet – ucieczka kuzynki przed żołnierzami. Matka w obawie przed sowietami wysłała boh. do sąsiadów, którzy mieli kilku synów.
[01:17:15] Wychowawczynią boh. w trzeciej klasie była Otylia Czeczótkowa, jej mąż był przed wojną naczelnikiem poczty. Matka dawała chleb nauczycielkom, pani Czeczótkowej i Olesiowej. Porównanie zachowania czerwonoarmistów i żołnierzy niemieckich. Po wojnie w budynku szkoły stacjonowali żołnierze – tymczasowa szkoła.
[01:21:04] Religii uczył ksiądz Rachwał – jego wyjazd na kwestę do USA. Działalność polonijna mieszkającego w Chicago wuja Wincentego Gawrona. Wuj prowadził muzeum – sprzedaż zbiorów po jego śmierci.
[01:25:18] Kobiety z Limanowej chodziły pieszo do Krakowa z żywnością na sprzedaż, z miasta przynosiły towary potrzebne na wsi, np. sukienki do komunii. Boh. miała sukienkę przerobioną z sukni ślubnej matki. Po komunii było przyjęcie na plebanii – zdjęcie dzieci na tle kościoła zrobił fotograf Fijoł. Boh. należała po wojnie do harcerstwa – powód wystąpienia z organizacji.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..