Dariusz Pilarski (ur. 1962), wnuk płk. Mariana Pilarskiego „Jara” – uczestnika bitwy pod Kockiem, od początku okupacji niemieckiej zaangażowanego w konspirację (Służba Zwycięstwu Polski, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa). Po 1945 Marian Polarski był członkiem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, a od marca 1948 komendantem II Inspektoratu Zamojskiego AK. Został aresztowany w kwietniu 1950, trafił do więzienia na Zamku Lubelskim, gdzie po brutalnym śledztwie skazano go na karę śmierci. Wyrok wykonano 4 marca 1952 strzałem w tył głowy.
00:00:09 Boh., urodzony w 1962 r., jest wnukiem płk Mariana Pilarskiego ps. „Jar”.
00:00:34 Trzynastoletni Marian Pilarski w 1915 r. wstąpił do Legionów Polskich, brał udział w obronie Lwowa w 1919 oraz wojnie polsko-bolszewickiej.
00:02:38 Marian Pilarski dostał się do niemieckiej niewoli po bitwie pod Kockiem – ucieczka z transportu. Po powrocie na Zamojszczyznę wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski, potem do Armii Krajowej. Był komendantem placówki w Tyszowcach, brał udział w zajęciu Turkowic – akcji połączonej z pacyfikacjami wsi zamieszkałych głównie przez Ukraińców, w tym Sahrynia. Walka w okolicach Dąbrowy.
00:05:30 W 1944 r. dziadek ukrywał się przez Niemcami, po wyzwoleniu kontynuował działalność konspiracyjną, w 1945 r. działał w zamojskim obwodzie WiN – rola klasztoru Ojców Bernardynów w Radecznicy.
00:06:36 Rozbicie więzienia w Zamościu 8 maja 1946 r. – uwolnienie więźniów. Spotkanie w klasztorze z mjr Hieronimem Dekutowskim „Zaporą” i Władysławem Siłą-Nowickim „Stefanem”. W 1947 r. Marian Pilarski ujawnił się na rozkaz przełożonych, ale niedługo potem podjął działalność konspiracyjną w oparciu o klasztor w Radecznicy.
00:09:06 Wiosną 1948 r. zawiązano II Inspektorat Zamojski Armii Krajowej. Przygotowania do wybuchu III wojny światowej – organizacja zaplecza, sympatycy w wielu środowiskach.
00:11:30 12 kwietnia 1950 r. nastąpiły aresztowania członków organizacji. Mariana Pilarskiego aresztowano 20 kwietnia w Zamościu – śledztwo w zamojskim więzieniu oraz na Zamku w Lublinie. Kasata klasztoru Bernardynów w Radecznicy, aresztowanie zakonników: ojca Szepelaka, Płonki i Ryby. Wysokie wyroki – Mariana Pilarskiego i Stanisława Biziora skazano na karę śmierci, wyrok wykonano 4 marca 1952 r. na Zamku w Lublinie. Szczątki Pilarskiego i Biziora odnaleziono w 2017 r. – wyniki sekcji zwłok. Szykanowanie rodziny Pilarskich – żona i córka zostały aresztowane, młodsze dzieci nie zostały przyjęte do szkoły podstawowej. Ojciec boh. odbywał służbę wojskową w kopalni. [+]
00:17:48 Poszukiwanie przez rodzinę miejsca pochówku Mariana Pilarskiego. Pisma do przedstawicieli polskiego rządu, zmiana podejścia do boh. wraz ze zmianą opcji politycznej u władzy. Pomoc lubelskiego IPN – ekshumacja na cmentarzu przy ul. Unickiej, identyfikacja szczątków.
00:25:21 Pogrzeb w klasztorze w Radecznicy – dwudniowe uroczystości, pomoc Wojciecha Kondrata ze Stowarzyszenia „Głos Bohatera”. Cykliczne uroczystości w Radecznicy.
00:29:07 Odnalezienie szczątków dziadka – odczucia boh.
00:31:30 Boh. od dziecka wiedział o działalności dziadka. Marian Pilarski pracował z zamojskiej ubezpieczalni, aresztowano go, gdy wychodził z pracy. Informacje o przygotowywaniu przez UB zamachu na dziadka.
00:33:55 Rodzina uczestniczyła w procesie, ostatnie słowa dziadka wypowiedziane podczas procesu.
00:37:40 Boh. jest dumny z dziadka.
00:39:34 Odkrycie dokumentów potwierdzających wiek dziadka, przyznanie Krzyża Walecznych za udział w wojnie 1920 r., opinie przedwojennych dowódców na temat Mariana Pilarskiego.
00:42:38 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1962 r. w Pruszkowie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.