Teresa Gwara z domu Chołocińska (ur. 1939, Szwagrów k. Połańca), córka Tadeusza Macieja Chołocińskiego. Ojciec, oficer rezerwy wojsk pancernych, został zmobilizowany we wrześniu 1939 do jednostki w Lublinie. Aresztowany przez sowietów, trafił do obozu w Starobielsku i zginął w Charkowie. Mama do 1944 r. mieszkała z córką w majątku Krzysztofa Radziwiłła w Szwagrowie, po zajęciu terenów przez Armię Czerwoną wyprowadziła się do Osieka. W latach 1945-46 mieszkała w Grodzisku Mazowieckim, w 1946 wyjechała z rodziną do Pszenna koło Świdnicy, gdzie pracowała w Cukrowni Dolnośląskiej. W 1955 r. mama przeprowadziła się z córką do Świdnicy i tu pani Teresa ukończyła liceum ogólnokształcące. W latach 1957-62 pani Teresa studiowała w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu. Po ukończeniu studiów podjęła pracę dydaktyczną na uczelni, doktoryzowała się w 1972 r. Po przejściu na emeryturę w 2005 r. pani Teresa zajęła się pracą społeczną, m.in. działa w Stowarzyszeniu Dolnośląska Rodzina Katyńska. Mieszka we Wrocławiu.
mehr...
weniger
00:00:00 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1939 r. w Szwagrowie.
00:00:11 Przedstawienie rodziców: Zofii i Tadeusza Chołocińskich, którzy pobrali się w styczniu 1938 r. i zamieszkali w majątku ojca w Baranowie Sandomierskim. Ojciec wybudował młyn w majątku.
00:00:43 Ojciec wyjeżdżając na front zostawił ciężarną żonę w majtku Radziwiłłów w Szwagrowie, gdzie plenipotentem był jego stryj . Mama z boh. mieszkała w majątku do 1944 r., po wkroczeniu sowietów przeprowadziła się do Osieka, a w 1945 r. wyjechała do Grodziska Mazowieckiego, gdzie mieszkała do stycznia 1946 r.
00:02:00 Mama codziennie wychodziła na dworzec oczekując na powrót ojca. Dziadek, przed wojną akcjonariusz ciechanowskiej cukrowni, wrócił z sowieckiej niewoli i wraz z zięciem, także cukrownikiem, miał organizować przemysł cukrowniczy na Dolnym Śląsku – przyjazd rodziny do Pszenna koło Świdnicy.
00:03:02 Jesienią 1946 r. boh. poszła do II klasy szkoły podstawowej w Pszennie, potem dojeżdżała do liceum w Świdnicy, dopóki w 1955 r. nie przeniosła się z mamą do miasta. Mama pracowała w cukrowni, gdzie była kierowniczką administracji. W 1968 r. rodzina przeprowadziła się do Wrocławia, gdzie przeniesiono dyrekcję cukrowni.
00:03:52 Boh. w latach 1957-62 studiowała w Wyższej Szkole Rolniczej, po ukończeniu studiów została na uczelni, gdzie doktoryzowała się. W 2005 r. przeszła na emeryturę i działa społecznie.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
00:04:34 Rodzice po ślubie zamieszkali w Baranowie Sandomierskim. 3 września 1939 r. ojciec, oficer rezerwy broni pancernej, wyjechał do swojej jednostki stacjonującej w Lublinie. Wspomnienie piosenki Mieczysława Fogga „Ta ostatnia niedziela”, którą 3 września nadawano przez radio. Boh. urodziła się 9 listopada i znała ojca z opowieści, listów i fotografii. Dorastając pytała o ojca – reakcja na jego fotografię. Boh. jako mała dziewczynka pisała do ojca listy. Sytuacja po wojnie – przeprowadzki, wychowanie przez mamę. [+]
00:07:23 Boh. jako dziecko interesowała się zwierzętami. Podczas pobytu w majątku w Szwagrowie stawała na drodze zwierząt idących do wodopoju, więc mama przywiązywała ją do płotu. Naloty na Szwagrów. [+]
00:08:27 Przyjście czerwonoarmistów do chałupy, w której boh. mieszkała z mamą w Osieku. We wsi działał parowy młyn wyłączany w niedzielę – żądanie uruchomienia młyna, groźby wobec boh. Zabicie bocianów przez radzieckiego żołnierza – reakcja gospodarza. [+]
00:11:36 W Grodzisku Maz. Boh. chodziła do przedszkola – oczekiwanie na powrót ojca. Przeprowadzka do Pszenna, gdzie mama pracowała jako ogrodniczka w ogrodzie Cukrowni Dolnośląskiej, potem jako sekretarka w męskim gimnazjum cukrowniczym. W 1955 r. rodzina przeprowadziła się do Świdnicy, a mama pracowała w dyrekcji cukrowni. Pytania o ojca – na Wszystkich Świętych boh. paliła świeczki przy grobie Nieznanego żołnierza.
00:13:23 Stryj Chołociński w czasie wojny prowadził majątek w Szwagrowie – deputaty dla dzieci. Pomoc okolicznych rolników. Mama była w partyzanckim oddziale Jędrusiów – szyła odzież ze spadochronów. [+]
00:15:19 Przeprowadzka do Pszenna – boh. chorowała i przebywała w prewentorium w Sulistrowicach. Pomoc ze strony kierownictwa cukrowni – wyżywienie dla rodzin pracowników, zakup podręczników dla dzieci, wypożyczanie instrumentów dzieciom uzdolnionym muzycznie.
00:17:02 Podczas pobytu w Osieku czerwonoarmista ukradł pomidory z parapetu i mama nazwała go złodziejem – szukanie mamy przez żołnierzy. Zaproszenie w 1944 r. na Wigilię radzieckiego oficera, który mieszkał u tego samego gospodarza – boh. zdejmowała cukierki z choinki i chowała je dla taty. [+]
00:20:02 W styczniu 1938 r. ojciec został awansowany na porucznika, służył prawdopodobnie w 24 Pułku Ułanów. 3 września [1939] wyjechał do Lublina. Pod koniec 1939 r. Rosjanie zwalniali z obozów jenieckich szeregowców. W obozie w Starobielsku część dla oficerów i dla szeregowców była oddzielona drutami, ojciec chodził przy ogrodzeniu i pytał, czy jest ktoś z sandomierskiego – spotkanie z krawcem z Połańca, który znał rodzinę i skontaktował się z mamą po wypuszczeniu z obozu. Radość rodziny, że ojciec wróci z niewoli do domu. Pierwszy list od męża mama dostała pod koniec grudnia 1939 r. – korespondencja między małżonkami. [+]
00:25:23 Poszukiwania ojca przez Czerwony Krzyż i powojenną prasę. Nazwisko ojca na liście oficerów rozstrzelanych w Charkowie. Korespondencja rodziców.
00:27:52 Rodzina była pod okupacją niemiecką i uniknęła prześladowań z powodu ojca. W 1943 r., po odkryciu grobów w Katyniu, publikowano w gazetach nazwiska ofiar i pojawiło się nazwisko „Tadeusz Andrzej Chołociński”. Reakcja mamy, która nie uwierzyła, że może chodzić o jej męża. W 1965 r. mąż boh. był na praktykach w Danii i widział niemiecką gadzinówkę z okresu okupacji, duńskie radio nadawało w kwietniu apel poległych i padło nazwisko ojca boh. [+]
00:31:21 Mama sądziła, że sprawa Katynia to niemiecka propaganda. Boh. miała zakaz mówienia o ojcu i jego pobycie w Starobielsku. Mama po wojnie intensywnie poszukiwała ojca – podejrzenia, że jest w gułagu.
00:33:06 W imieniny ojca mama i boh. chodziły na cmentarz i zapalały świeczkę na grobie Nieznanego Żołnierza. Album ze zdjęciami ojca. Ojciec w Baranowie Sandomierskim uruchamiał nowoczesny młyn elektryczny – Rosjanie zabrali wszystko, łącznie z kamieniami młyńskimi. Młyn w Osieku działał w 1985 r. – spotkanie z ówczesnym właścicielem.
00:35:27 Ojciec odchodząc do wojska zostawił mamie spis rzeczy, którymi powinna się zająć do czasu porodu. Przy stole wigilijnym zawsze było miejsce dla ojca. Jego obecność w życiu rodziny.
00:36:42 Rodzina mamy mieszkała w Ciechanowie i Warszawie, do Pszenna przyjechał ojciec mamy i mąż jej siostry, którzy uruchamiali cukrownię – po rozruchu zakładu obydwaj wyjechali i uruchamiali następne cukrownie. Po przejściu na emeryturę dziadek wrócił do Świdnicy. Boh. nie rozmawiała z koleżankami o ojcu.
00:37:50 Mama miała nadzieję na wyjaśnienie sprawy ojca. Boh. podczas studiów mieszkała u Sióstr Urszulanek – wezwania na milicję, gdzie pytano ją, dlaczego nie mieszka w akademiku i dlaczego studiuje w szkole rolniczej. Boh. chciała pojechać na wczasy studenckie do Bułgarii, ale nie dostała paszportu. Boh. miała stypendium jako półsierota wojenna. [+]
00:40:14 Wszyscy z rocznika 1939, w tym boh., oblali maturę z przedmiotu „nauka o Polsce i świecie współczesnym” – boh. pytano o tezy XX zjazdu KPZR. Boh. powtarzała rok i dobrze się przygotowała do egzaminu na studia.
00:41:36 Boh. pisała w życiorysie, że ojciec zginął podczas działań wojennych. Obroniła doktorat w 1972 r. i pracowała na uczelni w katedrze hodowli drobiu. Prace społeczne po przejściu na emeryturę.
00:43:19 W 1994 r. mama i boh. wstąpiły do Dolnośląskiej Rodziny Katyńskiej. W 2000 r. była na otwarciu cmentarza w Charkowie, składanie kwiatów przy kurhanach, wrażenia. W 2005 r. boh. była na uroczystościach w Starobielsku.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..