Elżbieta Szałankiewicz z d. Dołęga (ur. 1959, Słupsk) od sierpnia 1980 roku była działaczką NSZZ „Solidarność” w Zakładach Przemysłu Cukierniczego „Pomorzanka”, a po wprowadzeniu stanu wojennego – podziemnej „Solidarności”. Uczestniczyła w strajkach i licznych manifestacjach antykomunistycznych, udzielała mieszkania na spotkania opozycjonistów. W październiku 1988 roku, podczas jednego z tajnych spotkań podziemnej „Solidarności”, do jej mieszkania wtargnęli funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej. W trakcie rewizji została wraz z 3-letnim synem oblana wrzątkiem przez jednego z funkcjonariuszy MO.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w Słupsku.
[00:00:25] Boh. pochodzi z rodziny katolickiej i patriotycznej, związanej z Solidarnością. Pracowała w ZPC „Pomorzanka”, tam poznała działacza Solidarności Edwarda Müllera, który wciągnął rodzinę w działalność opozycyjną. Podczas jednego z zebrań w mieszkaniu została wraz z synem oblana wrzątkiem przez funkcjonariusza milicji. Udział w manifestacjach – zachowanie milicjantów. Represje wobec matki i brata. Boh. była świadkiem złamania ręki Edwardowi Müllerowi, kolportowała ulotki, jeździła na akcje do Koszalina. Niektórzy działacze Solidarności byli współpracownikami Służby Bezpieczeństwa.
[00:05:10] Data urodzenia boh., prezentacja rodziców: Wandy i Waldemara. Ojciec był kierownikiem spółdzielni „Szkło Pomorskie”, matka pracowała w ZPC „Pomorzanka”. Okupacyjne losy rodziców – matka, pochodząca z niemieckiej rodziny mieszkającej na Zamojszczyźnie, była w obozie dla dzieci przeznaczonych do germanizacji w Białogardzie. Ojciec pochodził z okolic Katynia – rodzina uciekała stamtąd do Polski, do Słupska dotarł tylko ojciec i jego brat, reszta członków rodziny zmarła po drodze.
[00:08:30] Boh. nie brała udziału w wydarzeniach Grudnia 1970 w Słupsku, pracę w „Pomorzance” zaczęła w 1976 r.
[00:10:05] Strajk w „Pomorzance” w sierpniu 1980 – boh. roznosiła ulotki w zakładzie. System kolportażu ulotek – rewizje w domu przeprowadzane przez SB. Boh. była wzywana do prokuratury, gdzie przesłuchiwał ją Stanisław Szlachetka.
[00:12:50] Ulotki ukrywano w piwnicy, komórce, pralce – zachowanie milicjantów podczas rewizji. [+]
[00:14:20] Groźby podczas przeszukania. Boh. chodziła na demonstracje z dzieckiem w wózku – ochrona za strony brata i Edwarda Müllera.
[00:16:15] 13 grudnia 1981 sąsiadka otruła kota boh. Rewizja szafek w ZPC „Pomorzanka”. Edward Müller wciągnął boh. i jej rodzinę w działalność opozycyjną, boh. zaangażowała się w 1982 r., jej brat był zatrzymywany przez milicję.
[00:19:10] Rewizja w domu, podczas której boh. została poparzona – do mieszkania, w którym odbywało się zebranie opozycjonistów, chciało wejść kilkunastu milicjantów, jednemu się to udało – okoliczności oblania wrzątkiem boh. i jej 3-letniego syna. Milicjanci zabrali matkę, brata oraz uczestników zebrania, m.in. Bogdana Zawadzkiego i Tadeusza Wołyńca. Boh. poszła z synem na pogotowie – protokół oględzin, dziecko miało poparzenia II stopnia. Na pogotowiu był funkcjonariusz SB Stanisław Stępień. Brat został pobity w areszcie. [+]
[00:23:56] Brat był często zatrzymywany przez milicję, jego zachowanie podczas manifestacji. Milicja zatrzymywała również Jolantę Szczypińską, jej brata Tomasza Joachimiaka, Tadeusza Burka, Bogdana Światopełk-Zawadzkiego. Zaufanie między działaczami – dopiero później okazało się, że niektórzy współpracowali z SB.
[00:26:50] Boh. później należała do KPN. Kontakty z Solidarnością Walczącą. Boh. była skarbniczką Solidarności w „Pomorzance” i zbierała składki od członków – jeden z kolegów, mający obecnie uprawnienia kombatanckie, namawiał ją do współpracy ze służbami.
[00:30:25] Zebranie po śmierci księdza Popiełuszki – refleksje boh.
[00:31:52] Podczas manifestacji milicjanci złamali rękę Edwardowi Müllerowi, wiele osób zostało aresztowanych. Zabranie opozycjonistów – rozdzielanie zadań, omawianie sytuacji politycznej – zachowanie zasad konspiracji.
[00:36:20] Oblewanie ludzi wodą z armatek wodnych podczas demonstracji. Po mszy milicjanci złapali mężczyznę, który krzyczał „Niech żyją warzywa i owoce”. Powody, dla których niektórzy nie mogli brać udziału w manifestacjach.
[00:39:04] W Radiu Wolna Europa mówiono o poparzeniu boh. i jej syna. Jeden z działaczy wyjechał z rodziną do Kanady i opowiadał o tym, co spotkało boh.
[00:40:13] W spotkaniu z braćmi Kaczyńskimi i Borusewiczem brał udział ksiądz Giriatowicz – medaliki dla uczestników.
[00:41:48] Boh. była śledzona, w dziecięcym wózku przewoziła ulotki i flagi. W 1989 r. brat był aresztowany – po rozpoczęciu obrad Okrągłego Stołu zwolniono go i sprawę umorzono. Boh. była zaangażowana w agitację przed wyborami do Sejmu i Senatu w 1989 r. Zachowanie partyjnej kierowniczki z „Pomorzanki” – powody odejścia z pracy.
[00:45:20] Boh. starała się o odszkodowanie za poparzenie, ale nic nie dostała. Matka musiała zapłacić grzywnę za udostępnienie mieszkania na nielegalne zgromadzenie.
[00:46:45] Boh. niosła transparent z koleżanką – podczas szarpaniny z milicjantami koleżance spadły okulary i milicjant je rozdeptał – reakcja boh. Podczas tej samej manifestacji złamano rękę Edwardowi Müllerowi. Do manifestantów dołączyli ludzie, którzy wyszli z kościoła – zachowanie milicjantów.
[00:49:30] Nastroje podczas stanu wojennego – boh. pracowała w systemie zmianowym i milicja kontrolowała ją, gdy wracała nocą do domu. Pierwsze wydawnictwa podziemne – pismo „Oko”. Boh. zaangażowała się w działalność opozycyjną w 1982 r.
[00:52:20] Rewizja przeprowadzana przez funkcjonariuszy SB – znalezienie „Oka” w pralce. [+]
[00:54:38] Wiele zdjęć robionych podczas niezależnych manifestacji zostało zniszczonych, gdy upadał komunizm. Boh. słyszała, że w komendzie wisiały zdjęcia osób zagrażających systemowi i była tam jej fotografia.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.