Elżbieta Szałankiewicz z d. Dołęga (ur. 1959, Słupsk) od sierpnia 1980 roku była działaczką NSZZ „Solidarność” w Zakładach Przemysłu Cukierniczego „Pomorzanka”, a po wprowadzeniu stanu wojennego – podziemnej „Solidarności”. Uczestniczyła w strajkach i licznych manifestacjach antykomunistycznych, udzielała mieszkania na spotkania opozycjonistów. W październiku 1988 roku, podczas jednego z tajnych spotkań podziemnej „Solidarności”, do jej mieszkania wtargnęli funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej. W trakcie rewizji została wraz z 3-letnim synem oblana wrzątkiem przez jednego z funkcjonariuszy MO.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w Słupsku.
[00:00:25] Boh. pochodzi z rodziny katolickiej i patriotycznej, związanej z Solidarnością. Pracowała w ZPC „Pomorzanka”, tam poznała działacza Solidarności Edwarda Müllera, który wciągnął rodzinę w działalność opozycyjną. Podczas jednego z zebrań w mieszkaniu została wraz z synem oblana wrzątkiem przez funkcjonariusza milicji. Udział w manifestacjach – zachowanie milicjantów. Represje wobec matki i brata. Boh. była świadkiem złamania ręki Edwardowi Müllerowi, kolportowała ulotki, jeździła na akcje do Koszalina. Niektórzy działacze Solidarności byli współpracownikami Służby Bezpieczeństwa.
[00:05:10] Data urodzenia boh., prezentacja rodziców: Wandy i Waldemara. Ojciec był kierownikiem spółdzielni „Szkło Pomorskie”, matka pracowała w ZPC „Pomorzanka”. Okupacyjne losy rodziców – matka, pochodząca z niemieckiej rodziny mieszkającej na Zamojszczyźnie, była w obozie dla dzieci przeznaczonych do germanizacji w Białogardzie. Ojciec pochodził z okolic Katynia – rodzina uciekała stamtąd do Polski, do Słupska dotarł tylko ojciec i jego brat, reszta członków rodziny zmarła po drodze.
[00:08:30] Boh. nie brała udziału w wydarzeniach Grudnia 1970 w Słupsku, pracę w „Pomorzance” zaczęła w 1976 r.
[00:10:05] Strajk w „Pomorzance” w sierpniu 1980 – boh. roznosiła ulotki w zakładzie. System kolportażu ulotek – rewizje w domu przeprowadzane przez SB. Boh. była wzywana do prokuratury, gdzie przesłuchiwał ją Stanisław Szlachetka.
[00:12:50] Ulotki ukrywano w piwnicy, komórce, pralce – zachowanie milicjantów podczas rewizji. [+]
[00:14:20] Groźby podczas przeszukania. Boh. chodziła na demonstracje z dzieckiem w wózku – ochrona za strony brata i Edwarda Müllera.
[00:16:15] 13 grudnia 1981 sąsiadka otruła kota boh. Rewizja szafek w ZPC „Pomorzanka”. Edward Müller wciągnął boh. i jej rodzinę w działalność opozycyjną, boh. zaangażowała się w 1982 r., jej brat był zatrzymywany przez milicję.
[00:19:10] Rewizja w domu, podczas której boh. została poparzona – do mieszkania, w którym odbywało się zebranie opozycjonistów, chciało wejść kilkunastu milicjantów, jednemu się to udało – okoliczności oblania wrzątkiem boh. i jej 3-letniego syna. Milicjanci zabrali matkę, brata oraz uczestników zebrania, m.in. Bogdana Zawadzkiego i Tadeusza Wołyńca. Boh. poszła z synem na pogotowie – protokół oględzin, dziecko miało poparzenia II stopnia. Na pogotowiu był funkcjonariusz SB Stanisław Stępień. Brat został pobity w areszcie. [+]
[00:23:56] Brat był często zatrzymywany przez milicję, jego zachowanie podczas manifestacji. Milicja zatrzymywała również Jolantę Szczypińską, jej brata Tomasza Joachimiaka, Tadeusza Burka, Bogdana Światopełk-Zawadzkiego. Zaufanie między działaczami – dopiero później okazało się, że niektórzy współpracowali z SB.
[00:26:50] Boh. później należała do KPN. Kontakty z Solidarnością Walczącą. Boh. była skarbniczką Solidarności w „Pomorzance” i zbierała składki od członków – jeden z kolegów, mający obecnie uprawnienia kombatanckie, namawiał ją do współpracy ze służbami.
[00:30:25] Zebranie po śmierci księdza Popiełuszki – refleksje boh.
[00:31:52] Podczas manifestacji milicjanci złamali rękę Edwardowi Müllerowi, wiele osób zostało aresztowanych. Zabranie opozycjonistów – rozdzielanie zadań, omawianie sytuacji politycznej – zachowanie zasad konspiracji.
[00:36:20] Oblewanie ludzi wodą z armatek wodnych podczas demonstracji. Po mszy milicjanci złapali mężczyznę, który krzyczał „Niech żyją warzywa i owoce”. Powody, dla których niektórzy nie mogli brać udziału w manifestacjach.
[00:39:04] W Radiu Wolna Europa mówiono o poparzeniu boh. i jej syna. Jeden z działaczy wyjechał z rodziną do Kanady i opowiadał o tym, co spotkało boh.
[00:40:13] W spotkaniu z braćmi Kaczyńskimi i Borusewiczem brał udział ksiądz Giriatowicz – medaliki dla uczestników.
[00:41:48] Boh. była śledzona, w dziecięcym wózku przewoziła ulotki i flagi. W 1989 r. brat był aresztowany – po rozpoczęciu obrad Okrągłego Stołu zwolniono go i sprawę umorzono. Boh. była zaangażowana w agitację przed wyborami do Sejmu i Senatu w 1989 r. Zachowanie partyjnej kierowniczki z „Pomorzanki” – powody odejścia z pracy.
[00:45:20] Boh. starała się o odszkodowanie za poparzenie, ale nic nie dostała. Matka musiała zapłacić grzywnę za udostępnienie mieszkania na nielegalne zgromadzenie.
[00:46:45] Boh. niosła transparent z koleżanką – podczas szarpaniny z milicjantami koleżance spadły okulary i milicjant je rozdeptał – reakcja boh. Podczas tej samej manifestacji złamano rękę Edwardowi Müllerowi. Do manifestantów dołączyli ludzie, którzy wyszli z kościoła – zachowanie milicjantów.
[00:49:30] Nastroje podczas stanu wojennego – boh. pracowała w systemie zmianowym i milicja kontrolowała ją, gdy wracała nocą do domu. Pierwsze wydawnictwa podziemne – pismo „Oko”. Boh. zaangażowała się w działalność opozycyjną w 1982 r.
[00:52:20] Rewizja przeprowadzana przez funkcjonariuszy SB – znalezienie „Oka” w pralce. [+]
[00:54:38] Wiele zdjęć robionych podczas niezależnych manifestacji zostało zniszczonych, gdy upadał komunizm. Boh. słyszała, że w komendzie wisiały zdjęcia osób zagrażających systemowi i była tam jej fotografia.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..