Robert Sobol (ur. 1961, Krynica Zdrój) ukończył liceum w Krynicy Zdroju, jako laureat konkursu „Indeks za debiut” został przyjęty bez egzaminu na Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował nauki polityczne. Podczas studiów zaangażował się w działalność opozycyjną: rozprowadzał ulotki, uczestniczył w demonstracjach niezależnych, był aresztowany i przesłuchiwany. Studia ukończył w roku 1985 roku. W 1986 odbył zasadniczą służbę wojskową. Po przyjeździe do Nowego Sącza był dyrektorem Domu Kultury „Lachy”, potem pracował jako nauczyciel języka polskiego i dyrektor szkoły w dzielnicy Biegonice. Mieszka w Nowym Sączu.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1961 r. w Krynicy Zdroju.
[00:00:38] Prezentacja rodziców: Marii i Zygmunta. Matka pochodziła z Nowego Sącza, ojciec z Krynicy. Poszukiwanie przodków z rodziny Sobolów, dziadkowie handlowali ubraniami w Krynicy. Ojciec pracował w uzdrowisku, po rozwodzie wyjechał do Świnoujścia i prowadził dwa hotele. Powody, dla których boh. poszedł do Pierwszej Komunii z domu dziadków.
[00:04:55] Dziadek Jan Leśniak był kolejarzem, pracował w sądeckich Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego, babcia zajmowała się domem i działką. Matka była nauczycielką, podczas jej wyjazdów boh. zajmowała się babcia Leśniakowa, która opowiadała o czasach okupacji, m.in. o zjedzeniu mydła przez czerwonoarmistów.
[00:09:00] Według rodzinnej opowieści dziadek uciekł z transportu do obozu koncentracyjnego. Wypadek wuja, w którym częściowo stracił słuch.
[00:10:45] Matka zaczęła pracę w szkole w Krynicy w 1959 r. – poznanie się rodziców, którzy rok później wzięli ślub. Siostra boh. mieszka w Krakowie. Matka uczyła wychowania fizycznego, w latach 50. grała w siatkówkę w GKS Katowice. Do Krynicy trafiła dzięki nakazowi pracy.
[00:13:08] Boh. jako nastolatek grał w hokeja. Młodość w Krynicy – rodzicielskie trójki sprawdzały, czy młodzież nie przesiaduje w kawiarniach. Boh. pisał pracę o okupacji w Krynicy – kontakty z doktorami Zawadowskim i Dukietem. Specyfika życia w mieście uzdrowiskowym. Siostra jeździła na nartach w kadrze razem z bliźniaczkami Tlałka, ale zrezygnowała ze sportowej kariery.
[00:18:00] Przyjazdy dewizowych turystów do domu pana Kity – boh. razem z kolegami przeszukiwał śmietniki w poszukiwaniu pudełek po papierosach. Krynickie rozrywki: lokale, dyskoteki, ślizgawka – incydent z trzema dziewczynami. Dygnitarze zatrzymywali się w „Dyrektorówce”.
[00:22:14] Opinie o Łemkach, przypisywanie im przynależności do UPA. Odróżnianie Polaków i Łemków. Opowieści o Łemkach. Boh. bawił się z kolegami na cmentarzu żydowskim – jego zniszczenie, podmurówki domów z macew.
[00:27:27] Boh. chodził do szkoły podstawowej nr 3 – udział w akademiach, sposoby unikania klasówki, zajęcia sportowe. Wspomnienie nauczycielki Haliny Szlachcic. Kary cielesne wymierzane przez nauczyciela prac technicznych oraz księdza Styrnę. Spacery z księdzem Pazdanem. Na Pierwszą Komunię boh. dostał radziecki zegarek.
[00:34:30] Boh. chodził do liceum im. Henryka Sławskiego – kłótnie z historyczką o Katyń. Lekcje WOS w komitecie partii. Boh. był laureatem konkursu „Indeks za debiut” i dostał się bez egzaminu na Uniwersytet Jagielloński. Egzamin maturalny z matematyki – pomoc koleżanki.
[00:38:38] Boh. jako nastolatek słuchał Wolnej Europy – udział w pochodach pierwszomajowych, obarczanie flagami kolegi Wojtasa. Udział w czynach społecznych: sprzątaniu miasta i wykopkach. Boh. działał w harcerstwie – powody wyrzucenia z organizacji.
[00:43:13] Boh. dowiedział się o Katyniu z Wolnej Europy – kłopoty ze słuchaniem radia. Dwa nielegalne wyjazdy do Katynia. W peerelowskiej Polsce nie produkowano radioodbiorników odbierających fale UKF, by nie można było słuchać zagranicznych stacji.
[00:48:45] Informacja o wyborze Karola Wojtyły na papieża – pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, wpływ na świadomość społeczną. Matka nie puściła boh. do Krakowa na Czarny Marsz po śmierci Stanisława Pyjasa.
[00:51:37] W lipcu 1980 boh. był na praktyce zerowej przed rozpoczęciem studiów – budowa ulicy Wielickiej. Boh. jeździł w łyżce koparki z kolegą Januszem Koziołem. Wiadomość o porozumieniach sierpniowych.
[00:53:30] Powody wyboru studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim. Atmosfera podczas „karnawału Solidarności” – dostęp do wydawnictw niezależnych. Powstanie NZS – strajk studentów, udział w akcji plakatowej. Przewodniczącym NZS na uczelni został Jan Rokita – boh. nie wstąpił do organizacji. Boh. mieszkał w nowym „Żaczku” – życie studenckie.
[00:58:08] Sytuacja przed wprowadzeniem stanu wojennego, obawy przed radziecką interwencją. Boh. był kolporterem – wyjazd na strajk studentów Uniwersytetu Warszawskiego 11 grudnia 1981, powrót nocą z 12 na 13 grudnia z torbami bibuły. Reakcja na wiadomość o wprowadzeniu stanu wojennego. Boh. postanowił ukryć bibułę u ciotki, pracującej w szpitalu MSW – przejazd przez Kraków, stan książek po trzech latach. Boh. pomagał wynosić dokumenty z Zarządu Regionu oraz dokumenty NZS z uczelni. Strajk absencyjny, boh. wrócił do domu 17 grudnia. [+]
[01:05:06] Początek stanu wojennego, informacje o strajkach w zakładach pracy. Wspomnienie działaczy Solidarności: Edwarda Nowaka, Macieja Macha, uczestników strajku w Hucie im. Lenina. Wykorzystanie Jana Kułaja przez rządową propagandę. Zachowanie hierarchów kościelnych.
[01:07:36] Biały Marsz w Krakowie po zamachu na Jana Pawła II. Wpływ stanu wojennego na życie studenckie – brak Juwenaliów.
[01:09:12] Boh. brał udział w manifestacji 3 maja 1982 – ksiądz Fidelus z Kościoła Mariackiego uzgodnił z ZOMO warunki wyjścia z kościoła – ścieżka zdrowia. Demonstracje niezależne w stanie wojennym. Boh. dwukrotnie był złapany i przesłuchiwany – pobicie przez funkcjonariusza. Złapanie boh. w akademiku „Żaczek” i wywiezienie na Wolę Justowską. [+]
[01:14:48] Dyrektorem Instytutu Nauk Politycznych był Witold Waśniewski, który w stanie wojennym był równocześnie szefem TV Kraków. Postawy pracowników naukowych instytutu: Franciszka Studnickiego, Andrzeja Majki. Na demonstracje chodził Piotr Skrzynecki. Olgierd Jędrzejczyk prowadził pracownię dziennikarską, ponieważ popierał stan wojenny, jego książki używano jako papieru toaletowego.
[01:17:52] Studentom nauk politycznych wykładano marksistowską teorię rozwoju społecznego, ale po pierwszym roku przedmiot zlikwidowano. Na piątym roku zajęcia prowadził Hieronim Kubiak, sekretarz KC PZPR – incydent z „ruskim dolarem” podczas egzaminu powtórkowego. Zaliczenie z ekonomii socjalizmu.
[01:21:40] Podczas demonstracji 13 października 1982 funkcjonariusz SB Andrzej Augustyn zastrzelił Bogdana Włosika – zamieszki w mieście, podpalenie komisariatu w Bieńczycach. Pogrzeb Bogdana Wosika przerodził się w manifestację. Zachowanie zomowców. [+]
[01:25:20] Boh. został zawiadomiony, że matka źle się czuje i powinien przyjechać do domu – wyjazd do Krynicy taksówką i spotkanie z matką, która chciała odciągnąć boh. od udziału w demonstracji. Zachowanie matki i milicjantów podczas rewizji w domu – zawał serca po wyjściu milicjantów. [+]
[01:28:32] Organizacja sieci kolportażu ulotek – zasady konspiracji, system pięcioosobowych grup. Koledzy mieszkający w „Bursie” drukowali ulotki na powielaczu atramentowym. Działalność tajnej drukarni. Rola „Tygodnika Mazowsze” i niezależnych wydawnictw. Mechanizmy propagandy lat 80. a współczesność.
[01:33:37] Boh. poznał przyszłą żonę podczas wakacji w Świnoujściu, studia ukończył w 1985 r., niedługo po obronie pracy magisterskiej został aresztowany i skazany przez kolegium za zrywanie plakatów wyborczych PRON. Przebieg rozprawy, na którą został doprowadzony w kajdankach – kara 24 tys. grzywny plus koszty postępowania. Siostra dostała pieniądze na zapłacenie grzywny z kurii, od kardynała Macharskiego. [+]
[01:37:15] Boh. podjął pracę w liceum zawodowym w Krościenku, ale po miesiącu dostał wezwanie do wojska – służba w karnej kompanii w Elblągu, powody przeniesienia do Krosna Odrzańskiego – zadania w wojsku, powody degradacji do stopnia sierżanta.
[01:43:27] Po odbyciu służby wojskowej boh. podjął pracę w Nowym Sączu jako dyrektor Domu Kultury „Lachy” - konflikt z choreografką Michaliną Wojtas. Wspomnienie wyjazdu z zespołem do Niemiec.
[01:46:00] Praca w szkole im. Hanki Sawickiej – starania o zmianę patrona szkoły, różne kandydatury. Wybór na wice-szefa Solidarności szkół podstawowych w Nowym Sączu, szefem został Andrzej Kulig. W 1990 r. został dyrektorem szkoły w Biegonicach – opozycja wobec dyrektorów peerelowskich, konflikt z koleżanką polonistką. Dzięki wizytatorowi Witoldowi Kozłowskiemu boh. został szefem zespołu dyrektorów szkół.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.