Kazimierz Krupiński (ur. 1937, Marianówka) w lutym 1940 został wraz z rodziną zesłany na Syberię. W latach 1943-1946 przebywał w sierocińcach na terenie ZSRR. W maju 1946 powrócił do Polski. Zamieszkał w Malborku, a po ukończeniu studiów historycznych pracował przez wiele lat w kuratorium oświaty w Koszalinie. Obecnie pełni funkcję wiceprezesa Związku Sybiraków w Koszalinie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1937 r. w Marianówce na Wołyniu.
[00:00:48] Przodkowie boh. mieszkali na Wołyniu już w XVIII w. Ojciec był sołtysem we wsi, posiadał kilkanaście hektarów ziemi.
[00:04:02] 10 lutego 1940 deportowano rodzinę boh. oraz rodziny stryjów. Długa droga pociągiem i saniami – 3 marca zesłańców dowieziono do specposiołka Nianda. Mieszkali tam m.in. potomkowie zesłańców z powstania styczniowego. Rodzice pracowali przy wyrębie tajgi, we wrześniu 1941 wyjechali z Niandy.
[00:06:55] Boh. chodził do radzieckiego przedszkola, gdzie nauczył się mówić po rosyjsku – deklamacje wierszy podczas akademii, np. w rocznicę śmierci Lenina.
[00:11:10] Na wiadomość o amnestii rodzina wyjechała na południe – tłumy na dworcach kolejowych. Rodzice wysyłali dzieci do żołnierzy, by prosiły o jedzenie – chleb od starszego żołnierza. [+]
[00:14:47] Jesienią rodzina dotarła do Kazachstanu, gdzie rodzice podjęli pracę w kołchozie. Bracia ojca Jan i Bronisław wstąpili do Armii Andersa i wyjechali ze Związku Radzieckiego. Sytuacja na froncie w 1943 r. – głód w Związku Radzieckim. Ojciec nie przyjął radzieckiego obywatelstwa i musiał się meldować na posterunku NKWD w miasteczku Czułak-Kurgan. Po jego śmierci boh. został oddany do sierocińca.
[00:20:00] Matka oddała dzieci do radzieckiego domu dziecka i wywieziono ją do kołchozu, w którym uprawiano ryż. Wysoka umieralność wśród dzieci w sierocińcu. Po jakimś czasie boh. został przeniesiony do polskiego domu dziecka. Sytuacja polskich sierot po ewakuacji Armii Andersa i po powstaniu Związku Patriotów Polskich.
[00:26:00] Boh. wraz z rodzeństwem był w polskim domu dziecka w Sajramie do 1 maja 1946 r. Dzieci uczyły się piosenek patriotycznych i pieśni religijnych, starsze chodziły do rosyjskich szkół. Zachowanie pięcioletniego syna lekarki. Najstarszy brat Stefan wydzielał rodzeństwu ziarna pszenicy, boh. dostał ostatnie ziarenko. Głód w domu dziecka – współczesne przejawy traumy. [+]
[00:32:35] Dzieci chorowały na świerzb – smarowanie szarą maścią. Wychowawczyni, pani Leopoldowa, zapowiedziała, że dzieci ze świerzbem nie pojadą do Polski – ich reakcja. [+]
[00:35:35] Transport repatriacyjny przyjechał do Gostynina 19 maja 1946 r. Wspomnienie ruin Warszawy i starszego mężczyzny, który rozmawiał z lalką. Z siedemnastu osób deportowanych z rodziny do kraju wróciło ośmioro.
[00:37:35] Dzieci z domów dziecka na terenie Związku Radzieckiego przywożono do domu dziecka w Gostyninie – poszukiwanie rodzin, stopniowe przyzwyczajanie dzieci do jedzenia. Matka zabrała dzieci z domu dziecka i poszła z nimi do dr Wilczkowskiego – boh. miał 9 lat, ważył 14 kg i był pokryty liszajami – zalecenia lekarza. Rodzina wyjechała na Żuławy do dziadków – ich opieka, ćwiczenia boh., odzyskanie kondycji.
[00:44:46] Po śmierci matki w 1952 r. brat Stefan zadecydował, że rodzeństwo pójdzie do domu dziecka. Boh. ukończył liceum w Malborku – przyłapanie przez nauczyciela podczas wagarowania w piwnicach zamku, potem Studium Nauczycielskie w Raciborzu. W 1960 r. przyjechał do Koszalina i podjął pracę w szkole zawodowej. Życie rodzinne i zawodowe.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:51:08] Przedstawienie rodziców: Katarzyny i Adama Krupińskich oraz trzech braci.
[00:52:20] Boh. nie pamięta śmierci młodszego brata, Ignacego, ale opowiadano mu, że przez kilka nocy spał obok zmarłego. Choroby na zesłaniu – z kurzej ślepoty boh. został wyleczony przez Kazachów. Przebieg czerwonki – wspomnienie dzieci jedzących lebiodę. [+]
[00:56:46] Mieszkająca na Wołyniu rodzina matki schroniła się w 1943 r. w Przebrażu, gdzie działała polska samoobrona.
[00:58:20] Boh. nie pamięta momentu deportacji, ale pamięta pobyt w radzieckim przedszkolu 1942 r. – dobra pamięć boh. Jego zachowanie podczas zabaw rówieśników po powrocie do Polski.
[01:03:35] W domu dziecka były dzieci różnych narodowości. Izaak, kolega-Żyd z Rumunii, który nauczył się polskiego. Za deklamowanie wierszy boh. dostawał cukierki. W domu dziecka jedzono gotowane buraki cukrowe, chleb kukurydziany. Najstarszy brat pracował w kołchozie i czasem przynosił coś do jedzenia. Wykopywanie i jedzenie przemrożonych ziemniaków.
[01:08:45] Spotkanie wychowanków domów dziecka – przejawy zesłańczej traumy. Cechy Sybiraków: życiowa zaradność, oszczędność, nadopiekuńczość.
[01:14:03] Matka pracowała w kołchozie Awangard nad Syr-darią, gdzie uprawiano ryż. Do Polski wróciła w marcu 1946 r.
[01:16:02] Dwaj stryjowie dostali się do Armii Andersa i walczyli pod Monte Cassino. Po wojnie wrócili do kraju – angielskie zwyczaje przeszczepione na polski grunt. Nie zachowały się pamiątki po służbie stryjów w 2 Korpusie. Stryjowie byli szeregowcami i po wojnie ich nie szykanowano.
[01:20:00] W domu dziecka w Sajramie była ponad setka dzieci. Boh. mając 8 lat uprządł bawełnę i zrobił sweter na drutach. W radzieckim domu dziecka pracowali Rosjanie, były tam dzieci różnych narodowości. W polskim domu dziecka były tylko polskie dzieci, a wychowawcami byli Polacy. Kara za bójkę z kolegą. Wychowanie w duchu patriotycznym, pielęgnowanie polskiego języka.
[01:25:52] Wiadomości z frontu. Po zakończeniu wojny nie było pewności, czy Polacy będą mogli wrócić do kraju. Wyjazd z Taszkientu 1 maja 1946. Radość z powodu zakończenia wojny.
[01:28:58] Powody decyzji matki o oddaniu dzieci do domu dziecka w 1943 r., warunki w sierocińcu.
[01:31:05] Radość po śmierci Stalina – śmiech podczas apelu, ale boh. zna osoby, które płakały. Poprawianie fragmentu życiorysu o pobycie w ZSRR.
[01:34:25] Lekcje historii w technikum. Uczniowie sporadycznie pytali o Katyń, a boh. nie prowokował trudnych pytań. Opowiadał natomiast o swoim pobycie na zesłaniu. Wielu Sybiraków nie mówiło nikomu o swoich doświadczeniach. Możliwość aresztowania lub zwolnienia z pracy za opowiadanie kawałów politycznych w latach 50. Anegdota o kotku i jego zwyczajach w Polsce Ludowej.
[01:44:12] Rozważania na temat wprowadzenia stanu wojennego.
[01:45:55] Po ukończeniu podstawówki boh. został skierowany do szkoły górniczej w Wałbrzychu, ale spóźnił się na wyjazd i poszedł do ogólniaka – okoliczności dostania się do szkoły. W 1956 r. boh. wystąpił w obronie sekretarza partii Skowrona, dzięki któremu został przyjęty do szkoły.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.